(متولد 1062-متوفی 1137 ه.ق)
گفتار استاد:
«شیخ بهاء الدین اصفهانی،معروف به «فاضل هندی ».این مرد قواعد علامه راشرح کرده است و نام کتابش «کشف اللثام »است و به همین مناسبت خود او را«کاشف اللثام »می خوانند.آراء و عقائد و نظرات او کاملا مورد توجه فقهاء است.
فاضل هندی در سال 1137 در گیر و دار فتنه افعان درگذشت.فاضل هندی نیزجامع المعقول و المنقول بوده است.» (1)
ولادت او:
محمد بن تاج الدین حسن بن محمد اصفهانی،ملقب به «بهاء الدین »،معروف به «بهاء»که به «عالم ربانی »و«فاضل هندی »نیز شهرت یافته است،و گاهی به جهت تالیف کتاب «کشف اللثام »،به «کاشف اللثام »هم نامیده می گردد.به هر صورت ولادت او در سال 1062 ه.ق در یک خانواده روحانی صورت گرفت.پس از طی مراحل تحصیل و کمالات،به مرتبه ای رسید که از او به عنوان یکی از فقهای بزرگ و نامداراواخر دولت صفویه نام برده می شد و در اغلب علوم عقلی و نقلی و فنون اصلی وفرعی اسلامی،وحید عصر و اعجوبه دهر بود.پیش از سیزده سالگی از تحصیل معقول و منقول فراغت یافت و قبل از 12 سالگی شروع به تالیف کتاب نموده است.او به واسطه پدرش تاج الدین حسن،از ملا حسنعلی پسر ملا عبد الله شوشتری که از مشایخ علامه مجلسی بوده است،روایت می کند.علت اشتهار او به فاضل هندی به مناسبت همراهی او با پدرش در سفر هندوستان بوده است که مدتی در آنجا اقامت گزید و برخلاف رضایت و میل باطنی اش به «فاضل هندی »مشتهر گردیده است.
تالیفات و آثار او:
از او کتابها و آثار مفیدی به یادگار مانده است که مرحوم مدرس در کتاب ریحانة الادب اسامی برخی از آنها را به این ترتیب نام می برد:
1-کشف اللثام عن قواعد الاحکام،که شرح قواعد علامه و مشهورترین تالیف او،و از مهم ترین منابع و مدارک صاحب ریاض در موقع تالیف کتاب ریاض،و مستندصاحب جواهر در تالیف کتاب پر ارزش «جواهر»بوده است و مرحوم صاحب جواهراعتقاد کامل به این کتاب داشته است و هر گاه این کتاب را همراه نداشته،چیزی را آغازبه تحریر نمی نموده است.
2-اصالة النظر فی القضاء و القدر
3-تفسیر القرآن،که مبسوط و مفصل است(در جلد سوم «طبقات مفسران شیعه »معرفی شده است.)
4-تلخیص الشفا که ملخص شفای بوعلی است.
5-چهار آئینه به پارسی،در اثبات چهار مطلب:اثبات صانع-اثبات عصمت آل عبا(ع)از آیه تطهیر-اثبات اینکه اجماع مت بر امامت غیر معصوم مستلزم کفر است اثبات اینکه آیه غار دلالت بر ضد مرام استدلال کنندگان آن می کند.»
6-حاشیه شرح عقائد نسفیه تفتازانی
7-حاشیه شرح مواقف سید شریف
8-الزبدة فی اصول الدین
9-حاشیه شرح هدایة میبدی
10-شرح العوامل الماة
11-شرح قصیده حمیری
12-شرح الکافیة
13-کلید بهشت(به پارسی)
14-ملخص التلخیص
15-المناهج السویة فی شرح الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة و غیر اینها که هشتاد مورد را در فنون متنوعه به او منسوب داشته اند.
وفات او:
او در سال 1137 ه.ق در همان سال فتنه افغان و تسلط آنان بر اصفهان درگذشت و در تخت فولاد،بالاتر از قبر خاجوئی مدفون گشت،و فاضل نامی حاج ملامحمد نائینی هم که از فضلای علمای اعلام بود،در سال 1263 ه.ق در اصفهان وفات یافت و در جنب آرامگاه فاضل هندی مدفون گردید و به همین مناسبت این آرامگاه رامردم اصفهان «فاضلان »گویند. (2)
پی نوشتها:
1- آشنایی با علوم اسلامی،ص 306.
2- ریحانة الادب مرحوم مدرس،ج 4،ص 284- قصص العلماء تنکابنی،ص 312- روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات،خوانساری،ج 7،ص 117- 111،چاپ اسماعیلیان.