
حجتالاسلام و المسلمین شمسالله معلم کلایی، محقق و نویسنده حوزوی در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) گفت: تفسیر من وحی القرآن، اثر ارزشمند علامه شیخ فضل الله، مجموعه دروس وی است که توسط شاگردان وی تحریر شده و ایشان بعد از تالیف نهایی، بازبینی و آن را تایید کرده است.
وی با اشاره به شباهت این تفسیر به تفسیر نمونه، اظهار کرد:
همان طور که تفسیر نمونه در جامعه ما معروف و مورد مراجعه است، این تفسیر نیز در میان عربزبانان مورد توجه است و با توجه به اینکه زبان آن نیز عربی جدید است، بیشتر برای رفع نیازهای روز نوشته شده است.
معلم کلایی ادامه داد: مخاطبان علامه بیشتر جوانان و طلاب حزب الله بودهاند و نوارهای درسی وی را پیاده و تدوین کردهاند و انتشارات دارالملاک آن را در 24 جلد چاپ کرده است و یک جلد آن نیز فهرست موضوعی است که البته این اثر به فارسی ترجمه نشده است.
تفسیر من وحی القرآن در 24 جلد
وی افزود: در طول حیات آن مرحوم، قرار بود این اثر تجدید چاپ و به 35 جلد افزایش یابد. 24 جلد مذکور تفسیر تمامی قرآن است که قرار بود با دیگر سخنرانیهای قرآنی علامه به 35 جلد افزایش یابد اما در جنگ 33 روزه ظاهرا بخشی از آن از بین رفته است.
روانی و سادگی تفسیر من وحی القرآن
وی سادگی و روانی مطالب و استفاده از زبان عربی جدید را از ویژگیهای این تفسیر برشمرد و اظهار کرد: ایشان مطالب فلسفی عمیق را حتی با زبانی ساده برای جوانان حزبالله عنوان کرده و مطالب روز مانند زن در قرآن و نحوه ارتباط میان افراد براساس مبانی قرآنی، مورد اهتمام و توجه ویژه بوده است.
وی با بیان اینکه تفاسیر اهل سنت فهرستبندی مناسبی ندارند و تفاسیر شیعه نیز کمابیش دارای این ضعف هستند، ادامه داد: تفسیر من وحی القرآن دارای عنوان و فهرستبندی مناسبی است و این کار را به زیبایی انجام داده است و برای هر سوره عناوین مشخصی را تعریف و تفسیر را ذیل عناوین انجام داده است.
معلم کلایی با اشاره به کتاب خود درباره این اثر اظهار کرد: من در دو بخش کلیات و مفاهیم و قواعد تفسیر به بررسی روش تفسیری علامه پرداختهام که قواعد تفسیری در شش فصل بررسی و در بخش کلیات نیز به معرفی علامه، آثار علمی ـ سیاسی و ... پرداخته شده است.
قرائت صحیح؛ مبنای تفسیر فضل الله
وی افزود: یکی از ویژگیهای تفسیری علامه فضل الله در این اثر توجه به قرائت صحیح است. مبنای وی قرائت مشهور است، اما در مواردی نیز اگر قرائت مشهور را قبول نداشته با استدلال آن را رد کرده است.
معلم کلایی توجه به واژهشناسی و قواعد ادبی را از دیگر قواعد تفسیر علامه ذکر کرد و گفت: ایشان مبنا را در معانی واژهها، معنی آن در عصر نزول میدانند و به آن توجه ویژهای داشته است، زیرا زبان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی میشود. به طور مثال در روایت «المراة ریحانة لیست بقهرمانه»، واژه قهرمان معنای امروزی متصور در ذهن ما را ندارد.
وی توجه به قرائن از طریق تفسیر دیگر آیات را یکی دیگر از قواعد فضل الله در این تفسیر برشمرد و تصریح کرد: وی همچون علامه طباطبایی در تفسیر المیزان این کار را صورت داده است و توجه به فضا و شان نزول مورد اهتمام جدی این مفسر بوده است و البته این به معنای آن نیست که هرچه در کتب اسباب النزول مانند واحدی آمده قبول کرده باشد، بلکه برخی را به علت تناقض با قرآن، روایات و ... رد کرده است.
این محقق حوزوی توجه به دلالتها، مفاهیم و منطوق را از دیگر ویژگیهای علامه در این تفسیر دانست و بیان کرد: در جمعبندی درباره این اثر ارزشمند، میتوان گفت علامه با اینکه تفسیر را مکتوب نکرده و بیان شفاهی وی در حین درس است، به قواعد تفسیری اهتمام جدی داشته و طبق معیار و ضابطه به تفسیر دست زده است.
تفسیرکردن نیازمند دانش جامع است
مدرس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه تفسیر نوشتن کار هر کسی نیست و باید از جان مایه گذاشت، ادامه داد: تفسیر باید قاعدهمند و براساس ضوابط باشد و نباید به خصوص در شیعه تفسیری نوشته شود که با پیشداوری و نگاه عرفی باشد، زیرا چنین نگاهی منجر به انحراف میشود.
وی تاکید کرد: حوزههای علمیه باید محققان قرآنی به خصوص در زمینه تفسیر را طوری تربیت کنند که به تفسیر جامع، قاعدهمند و با ضابطه رو بیاورند که البته تا آنجا که مطلع هستم، چنین مقولاتی در تربیت طلاب و دانشپژوهان مورد توجه قرار گرفته و میگیرد.