نفخه صور، مقام شهدا و امکان تکامل علمی در قیامت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، آیت‌الله‌العظمی عبدالله جوادی آملی امروز 20 دی در درس تفسیر خود در مسجد اعظم قم در ادامه تفسیر سوره مبارکه زمر گفت: قرآن برای اثبات معاد فرمود اگر عالم معادی نداشته باشد، در این صورت نظم و عقلی بر دنیا حاکم نخواهد بود، عالم روی حق استوار است و اگر هدف نداشته باشد باطل است بنابراین یوم لاریب فیه و یوم الحق است و این «لا ریب فیه» شبیه ضروری است که در منطق می‌گوییم.

وی ادامه داد: جهت در قضیه «القیامة حقٌ» ضرورت است؛ یعنی هیچ تردیدی در آن نیست، پس نه در آن روز شکی وجود دارد و نه در تحقق آن زیرا در عالم دیگر همه چیز روشن است و همه تردیدها برطرف می‌شود و اگر عالم، حق نباشد لهو و لعب است و هر کس هر کاری می ‌خواهد می کند.

ذات الهی قابل فهم نیست

این مفسر قرآن بیان کرد: البته هویت سرمدی ذات اقدس الهی قابل فهم نیست، ولی فیض خدا و رزاقیت او قابل باور است. آنان که منکر وحی و نبوت هستند، الله را نشناخته‌اند؛ خدا بالاخره انسان را آفریده یا نه و آیا باید بپروراند یا نه، ولی کافران اینها را قبول نکردند و منکر نبوت شدند و پرورش الهی را رد کرده‌اند.

آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: در سوره زمر که درباره معاد بحث کرده است، آمده که مشرکان خیال کرده‌اند عالم لغو و باطل است؛ زیرا آن طور که باید خدا را بشناسند نشناخته‌اند؛ لذا در قیامت هم می‌گویند ما مشرک نبودیم ولی ملکات آنان است که در آنجا متجلی می‌شود.

وی با اشاره به وضعیت آسمان و زمین در قیامت تصریح کرد: سماوات و ارض که اول نبود، یک چیز بسته‌ای بود که خدا رتق و فتق کرد و بعد هم فرمود «انا لموسعون» (اینکه ستاره و .. متولد شده است توسعه شمس و قمر است) فرمود ما برای نیاز کوکب و کره‌ای را از کره دیگر توسعه می‌دهیم تا به پایان برسد و بعد هم بساط همه را جمع می‌کنیم. پس خدا آفرید و خدا هم بساطش را جمع می‌کند.

وی ادامه داد: فرمود بساط آسمان و زمین برچیده می‌شود. این از مشکل‌ترین مسائل قیامت است زیرا زمین باید شهادت بدهد. حال اگر عوض شد، چگونه شهادت می‌دهد و ما از کجای زمین برمی‌خیزیم؛ زیرا زمین تبدیل به زمینی می‌شود که در آن گناه نشده است.

این مرجع تقلید با بیان اینکه اگر کسی هر سه یا یکی یا دو تا از اصول سه گانه دین را نشناسد معلوم است خدا را نشناخته است؛ یعنی ربوبیت و مدیریت خدا را نشناخته است، عنوان کرد: در بحث توکل هم که بحث، مراتب نهایی و متوسط و ضعیف دارد، عرض شد که ما به هم وابسته هستیم و زندگی کردن در اجتماع خود یک نعمت است؛ لذا از خلق بی‌نیاز بودن معنایش این نیست که انسان تنها زندگی کند، بلکه باید زندگی جمعی داشته باشد اما در کنار سفره دیگری نباید باشد. وابستگی یک طرفه است که خوب نیست ولی وابستگی دوطرف لازمه زندگی اجتماعی است. پس در دعا از خدا بخواهیم مشکل ما را به دست خود ما حل کند زیرا این دعای کریمانه است.

تکامل علمی در آخرت

وی افزود: در صحنه آخرت تکامل علمی وجود دارد، زیرا همه چیز روشن است اما تکامل عملی ممکن نیست که کسی بخواهد کار خیری بکند و ثواب ببرد زیرا اگر باشد می‌شود دنیا و قانون می‌خواهد که دیگر ممکن نیست. آدم بددهن چون در بیداری حرف‌های بد می‌زند، در خواب هم بد حرف می‌زند. انسان در خواب، ملکاتش در اختیار کارهای گذشته اوست و این طور نیست که انسان خوابیده اگر بد بگوید گناه بنویسند و اگر خوب گفت ثواب برایش بنویسند، ولی تجلی ملکات نفسانی همان‌طور که در خواب است، در قیامت هم رخ می‌دهد.

آیت‎الله جوادی آملی بیان کرد: شیخ مفید بیان لطیفی دارد که ناتمام است؛ فرموده است که افراد مؤمن تام در روضة من ریاض الجنه و اگر افراد کافر باشند در حفره نیران هستند و این دو گروه می‌دانند که مرده‌اند و الان در چه وضعی هستند، ولی افراد عادی و ضعیف مدت‌ها نمی‌دانند چه خبر است و بعد از مدتی می‌فهمند که مرده‌اند.

این مفسر قرآن عنوان کرد: در تعبیر روایات داریم که مؤمن با دست راست کار با میمنت و با دست چپ هم کار با میمنت می‌کند و اصحاب میمنة هستند و کافر هم با هر دو دستش کار بد می‌کند و اصحاب مشئمه است؛ لذا میمنه و مشئمه را عمل است که تشخص می‌دهد.

مفهوم نفخه صور و دفعات آن

صاحب تفسیر تسنیم درباره نفخ صور با بیان اینکه نفخ صور مادی نیست که دمیدن در شیپور باشد، گفت: درباره نفخ صور چهار و سه بار را گفته‌اند اما اثبات بیش از دو مرتبه سخت است، شیپور در اینجا از باب تشبیه و سخن گفتن متناسب با مردم است، زیرا نفخ عیسوی که نفخه الهی است در صور دمیدن نیست. نفخ منسوب به خدا منزه از امر مادی است، فرمود یکبار می‌دمیم صحنه خاموش و یکبار می‌دمیم کل صحنه روشن می‌شود، (قبلا اعراب که با هیزم چیزی را روشن می‌کردند اول فوت می‌کردند تا روشن شود و بعد فوت می‌کردند تا خاموش شود، دو تا فوت کردن است) و تعبیر دو بار دمیدن هم برای این مسئله است.

مقام شهدا

این مفسر قرآن عنوان کرد: یک عده در این دو فوت کردن محفوظ هستند و هرگز خاموش نمی‌شوند و آن‌ها کسانی هستند که خدا بخواهد که اهل بیت و حَمَله عرش از این قبیل هستند و روایت شده که شهدا از این قبیل هستند. چه مقامی دارد این شهید که اصلا نمی‌میرد، وقتی از دنیا می‌رود زنده است و وقتی می‌خواهد از برزخ برود به قیامت هم زنده می‌رود به همین دلیل فرمود به شهید نگویید مرده است، طوری حی هستند که به کسانی که هنوز به آنان ملحق نشده‌اند بشارت می‌دهند؛ البته کسانی که در راه اینان هستند ولی هنوز نرسیده‌اند زیرا به کسی که هنوز حرکت نکرده نمی‌گویند هنوز نرسیده است. آنان که راهی راه شهادت شده‌اند، مصداق«لم یلحقوا» هستند.

این مفسر ادامه داد: شهدا با حیات وارد برزخ شده‌اند و می‌دانند که وارد برزخ شده و چه کسی تلقین کرده و با صراحت اوضاع را زیر نظر دارند؛ ولی خیلی‌ها موت برزخی دارند و در قیامت آگاه می‌شوند ولی شهدا زنده وارد قیامت می‌شوند و عبور از برزخ به صحنه قیامت را هم کاملا می‌بینند.

وی تأکید کرد: همه کارهای خیر این کشور از نماز جماعت و جمعه و قرائت قرآن و... اول ثوابش را در نامه عمل امام و بعد شهدا می‌نویسند؛ زیرا همه این کارها مدیون ایشان است و جایگاه آنان نیز گفته شد.

مفهوم سائق

صاحب تفسیر تسنیم درباره مفهوم سائق در سوره زمر نیز گفت: سائق به کسی گفته می‌شود که از پشت می‌آیند اگر افراد، مؤمن باشند فرشتگان آنان را از پشت سر بدرقه می‌کنند و اگر کافر باشند، آنان را از پشت سر فوج فوج هی می‌کنند و در آنجا منتظر دستور الهی هستند؛ در آنجا نور شمس نیست که به همه یکسان بتابد بلکه نور الهی است که همه جا را روشن کرده است. ولی کافر چون در دنیا نور خدا را نمی‌گیرد در قیامت جای پای خود را هم نمی‌بیند ولی مومن دیدش وسیع است.