منطق قانون صحیح فکر کردن است. ابزاری است که مراعات نمودن آن ذهن را از خطای در تفکر باز می دارد. از این رو علم منطق (1) به عنوان مقدمه ای بر علوم دینی، وارد طبقه بندی علوم اسلامی شد. در حوزه های علمیه (شیعه و سنی) از دیر باز آموزش منطق معمول بوده و هست.
فلاسفه و متکلمین اسلامی در به کمال رساندن این علم کوشش بسیار نموده، کتب بزرگی تدوین نمودند. سیره فلاسفه و متکلمین اسلامی در تالیف کتب خود بر آن بود که قبل از تالیف در علم کلام و فلسفه، یک دوره علم منطق می نگاشتند آن گاه به علم مورد نظر می پرداختند. چنانکه «تجرید المنطق » خواجه نصیر الدین طوسی پیشتر از «تجرید الاعتقاد» نگاشته شده و کتاب بزرگ فلسفی شیخ الرئیس بو علی سینا - که در حقیقت دائرة المعارف فلسفه اسلامی است و اخیرا در ده جلد بزرگ به چاپ رسیده - چهار جلدش به منطق اختصاص داده شده و ثلثی از کتاب اشارات وی نیز در علم منطق است.
با توجه به کتب مشهور در این علم باید گفت که معتبرترین کتابهای علم منطق را دانشمندان ایرانی نگاشته اند. هر چند در دوره های اخیر کتابهایی چون «المنطق » علامه مجدد شیخ محمد رضا مظفر (از دانشمندان حوزه نجف اشرف) نیز مقبول و مورد نظر قرار گرفته است.
پی نوشت:
1- بعضی علم منطق و اصول فقه را به عنوان فن می شناسند نه علم، چون فن ترجمه، و آن را ابزاری برای علم کلام و فلسفه و یا فقه می دانند.
