معنای خشوع

"خشوع"به معنای تاثیر خاصی است که به افراد مقهور دست می دهد، افرادی که در برابر سلطانی قاهر قرار گرفته اند، به طوری که تمام توجه آنان معطوف او گشته و از جای دیگر قطع می شود و ظاهرا این حالت حالتی است درونی که با نوعی عنایت، به اعضاء و جوارح نیز نسبت داده می شود، مانند کلام رسول خدا (ص) به طوری که روایت شده درباره شخصی که در نمازش با ریش خود بازی می کرد فرمود: "اگر دلش دارای خشوع می بود جوارحش نیز خاشع می شد" ⁽¹⁾ و نیز مانند کلام خدای تعالی که می فرماید: "و خشعت الأصوات للرحمن" ⁽²⁾ که خشوع را به صوت نسبت داده.

و خشوع به این معنا جامع همه آن معانیی است که در تفسیر این کلمه گفته شده چون در معنای آن گفته اند ⁽³⁾: خشوع به معنای ترس، و بی حرکت شدن اعضا از ترس است و یا گفته اند ⁽⁴⁾ چشم فرو بستن و خفض جناح و تواضع است.و یا گفته اند ⁽⁵⁾ سر به زیر انداختن است، یا گفته اند ⁽⁶⁾ خشوع آن است که به این سو و آن سو ننگری، و یا آن است که مقام طرف را بزرگ بداری و همه اهتمام خود را در بزرگداشت او جمع و جور کنی.یا گفته اند: ⁽⁷⁾ خشوع عبارت از تذلل است.و یا معانی دیگر که همه اینها در آن معنایی که ما برای این کلمه کردیم جمع است.

پی نوشت ها:

(1) مجمع البیان، ج 7، ص .99

(2) سوره طه، آیه .108

(3و4و5و6) روح المعانی، ج 18، ص .3

(7) مجمع البیان، ج 7، ص .99