اهتمام به شعر و ادب

توجه به شعر از قدیم الایام در عرب وجود داشت.باید افزود که خلق و خوی جاهلی، همراه با نظام صحرانوردی و چادرنشینی و ره سپردن با صدای زنگ شتران، عرب را شاعر پیشه بار می آورد.در جوامع بسته و پای بند صحرا، که با تمدنهای پر رونق دنیا در ارتباط نباشند، معمولا شعر تنها وسیله ارتباط و یگانه ارگان رسمی و زبان تفاهم سیاسی و اجتماعی است .شعر در عرب چنین مهمی را به عهده داشت.

عرب را اعتقاد بر این بود که شاعر را پری ای همراه است که به او تلقین می کند، چون معتقد بود که شاعری امری غیر عادی است و شاعران را «مجنون» می دانستند و حتی نام پریانی را که به شاعران القای شعر می کرده اند در کتابهای تاریخ و ادب بر شمرده اند.چون عرب با مسأله ای به نام «وحی» آشنا نبود، به پیامبر گرامی هم العیاذ بالله نسبت «مجنون» و «شاعر» می داد، چه او تصور می کرد که این سخنان غیر عادی جز از همان مقوله شعر چه چیز دیگر می تواند

سه بازار عمده ادبی در «حجاز» بود که ادب و اقتصاد عرب هر دو توامان در آنجاها به نمایش می آمد و مشتری گرد می آورد.این بازارها «عکاظ» ، «مجنه» و «ذی المجاز» بودند.نوشته اند که در کعبه شاعران هر قبیله گرد می آمدند و بهترین سروده های خود را می خواندند و از آن میان بهترین اشعار را انتخاب می کردند و به گفته پاره ای از مورخین بر کعبه می آویخته اند .کلمه «معلقات سبع» یا «آویزه های هفتگانه» از اینجا پیدا شده است.گر چه پاره ای از مورخین و نویسندگان در این اقوال شک کرده اند و آنها را منحول دانسته اند، ⁽¹⁾ ولی در پاره ای از این اشعار که مورد شک نیست بینش جاهلی برای ما بوضوح نمایان است.

گفتیم که شعر زبان رسمی و بیان سیاسی عرب و یا به قول پاره ای از نویسندگان «شعر دیوان عرب بود» ، و به علت این اثردهی و اثر نهی سخت در خور و استفاده بود.داستان زیر میزان برد و تأثیر تبلیغی شعر را بهتر نمایان می کند.گفته اند که «اعشی قیس» یکی از شاعران جاهلی بر مردی گمنام به نام «محلق» وارد شد که دخترانش به شوهر نرفته بودند.شاعر قصیده ای در مدح «محلق» سرود.طولی نکشید که همه دخترانش به شوهر رفتند و خود نیز شهرتی تمام یافت . ⁽²⁾

پی نوشتها:

1 طه حسین.فی الشعر الجاهلی. (قاهره، مطبعة دارالکتب المصریه، 1344) .

2 فؤاد افارم البستانی.المجانی الحدیثة. (بیروت، مطبعة الکاتولیکیة)، ج 1، ص .240