محمد فنائی‌اشکوری، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفت‌وگو با
خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به این پرسش که نسبت قرآن و انسان معاصر چیست، گفت: انسان به رغم اینکه دنیا در حال تحول است، یک نیازهای ثابتی دارد و امروزه معنویت بیشتر تهدید می‌شود و از این رو باید با اصول جاودان معنویت در قرآن به تربیت معنوی پرداخت.
نیازهای ثابت انسانفنائیاشکوری ادامه داد: به رغم اینکه زندگی انسان دچار دگرگونی است و خیلی از مناسباتش تغییر می‌کند و سبک زندگی ما در گذشته بسیار متفاوت است، می‌توان نیازهای ثابتی را در همه انسان‌ها یافت. در گذشته انسان به کمک حیوانات سفر می‌کرد و امروز با هواپیما سفر می‌کند، در گذشته امکان نداشت انسان‌ها از فاصله دور با هم سخن بگویند، ولی امروز ما در حالی که فاصله 150 کیلومتری داریم با یکدیگر صحبت می‌کنیم.
وی افزود: می‌بینیم بسیاری از مناسبات تغییر کرده است و زندگی ما از این تغییرات تاثیر می‌پذیرد. ولی عناصر ثابتی در زندگی ما وجود دارد که هر چه مناسبات زندگی انسان تغییر کند، آن عناصر ثابت خواهد ماند. یکی از آنها نیاز اخلاقی است و ما نمی‌توانیم بگوییم چون دنیا عوض شده، پس اخلاق باید عوض شود. انسان بدوی که در غار زندگی می‌کرد، باید به وعده وفا می‌کرد و خلف وعده بد بود، انسان امروز هم باید به عهد وفا کند و این اصل دوره نمی‌شناسد.
فنائی‌اشکوری با بیان اینکه راست گفتن همیشه خوب خواهد بود، گفت: دروغ گفتن هم همیشه بد است، چه ما در غار زندگی کنیم و چه در دوره صنعتی و پست مدرن زندگی کنیم، این ارزش‌ها همیشه وجود خواهند داشت.
این پژوهشگر حوزه اخلاق و عرفان ادامه داد: یک سری ارزش‌های مطلق در اخلاق وجود دارد که تابع زمان نیستند. از این‌ها ساده‌تر انسان در همه دوره‌ها نیاز به سلامتی جسمانی داشته است. انسان گذشته به فکر تغذیه و سلامتی و بهداشت بوده و انسان امروز هم همین طور و نمی‌توان گفت در جهان صنعتی و عصر سرعت دیگر نباید به سلامتی توجه کرد.
نیازهای معنوی تابع زمان نیستندوی افزود: اگر انسان به سلامتی توجه نکند، خودش ضربه می‌بینند و تغییر باعث نمی‌شود که انسان به سلامتی بی‌توجه شود، سلامتی جسمانی ممکن است شکلش عوض شود، اما اصلش تابع تغییر و تحولات نیست و ما نمی‌توانیم این ارزش‌ها را قربانی مسئولیت کار و ... کنیم.
این پژوهشگر حوزه اخلاق و عرفان ادامه داد: نیاز معنوی هم همین طور است و زمان نمی‌شناسد، معنویت انسان، حسی اصیل و ریشه‌دار در وجود انسان است و فرق نمی‌کند ما انسان غارنشین باشیم یا در عصر صنعتی زندگی کنیم یا در روستایی دورافتاده باشیم و یا در شهری اروپایی زندگی کنیم. ما به معنویت نیاز داریم همان طور که به سلامتی نیاز داریم.
امروزه معنویت بیشتر تهدید میشودوی تصریح کرد: بنابراین انسان باید امروز تدبیری بیاندیشد و زندگی را جوری برنامه‌ریزی کند که در هر شرایطی نیاز معنوی‌اش فراموش نشود، همان‌طور که باید مواظب سلامتی جسمش باشد. اتفاقا سلامتی جسمانی امروز سخت‌تر شده و برای مثال آلودگی هوای امروز در گذشته نبود و زندگی در گذشته خیلی سالم‌تر بود، تغذیه سالم در گذشته راحت‌تر یافته می‌شد و ما از طبیعت غذای‌مان را می‌گرفتیم و امروزه به خاطر تولید انبوه و ماشینی‌سازی صنایع خیلی سخت شده است و بشر اگر این مسئله را جدی نگیرد، سلامتی‌اش ضربه می‌خورد.
فنائی‌اشکوری با بیان این که در قضیه معنویت هم قصه همین طور است، گفت: امروزه معنویت بیشتر تهدید می‌شود و مشکلاتی معنویت را تهدید می‌کند که در گذشته وجود نداشت. امروز دینداری از یک نظر سخت‌تر شده است، همان‌طور که سلامت جسمانی از یک نظر سخت‌تر شده است.
وی افزود: از این رو امروزه بیشتر باید به معنویت و نیازهای باطنی انسان توجه کنیم. راه‌حل انسان معاصر در خصوص معنویت در قرآن است و اصول معنویت در قرآن بیان شده است. قرآن کتاب آسمانی و چراغ هدایت است و در دست ماست و باید آن را بفهمیم و با زندگی امروزمان منطبق کنیم.
این پژوهشگر حوزه اخلاق و عرفان ادامه داد: ارزش‌های مطلقی معنوی که در قرآن وجود دارد، در هر دوره‌ای با زندگی انسان قابل انتطباق است، اما خود انطباق هم یک هنر است و کار می‌خواهد و باید زندگی امروزمان را با دینداری منطبق کنیم.
وی افزود: این مساله در فقه نیز وجود دارد، فقه در گذشته با شرایط زندگی گذشته سازگار بود. امروزه که نحوه تجارت، معامله، بهداشت و این مناسبات عوض شده و مناسبات دیگری جایگزین شده است، فقه باید امروزه خود را به گونه‌ای ارائه شود که با مناسبات امروز سازگار باشد.
فنائی‌اشکوری در پایان گفت: عرفان و معنویت هم همین طور است و اصول کلی را ما داریم که در قرآن و سیره معصومین(ع) تصریح شده است. شخصیت معصومین(ع) به عنوان الگوهای عالی معنوی مطرح است و سخنان و احادیث ایشان نیز منبع دیگری برای استخراج اصول معنوی است. بنابراین ما از نظر تئوریک در بحث معنویت مشکل چندانی نداریم و دغدغه در مقام عمل است که چگونه جوانان و نسل امروز را با معنویت مانوس کنیم و نگذاریم در دنیای مادی غرق شوند و معنویت را فراموش کنند و بیشتری مسئولیت ما در قبال تربیت معنوی خودمان و نسل جوان است.
