خطبه اول
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله ، السلام علی رسول الله و آله و اصحابه .
اعوذبالله من الشیطان الرجیم .واقم الصلوه لذکری .
اوصیکم عبادالله بتقوی الله فانه من یتق الله و یکفر عندالسیئات و یعظم له اجرا.
خدا توفیق بدهد که هیچوقت از جوهر و زیور تقوی جدا نباشیم و در همه زندگی خدا را و حق را در نظر بگیریم که همان روح تقوی است .
خطبه قبلی من درباره ذکر و نقطه مقابلش غفلت بود و گفتم که کمی هنوز احتیاج به توضیح دارد و مقداری از مصادیق ذکر را باید عرض کنیم ، فلذا این خطبه را هم درباره همان فصل مهم اخلاقی و عرفانی ایراد می کنم .
گفتیم که ذکر یا یاد خدا با فارسی و توجه و یقظه که تعبیرات مختلفی در علم اخلاق و علم عرفان دارد یکی از زیربنایی ترین برنامه های انبیا و ادیان الهی و بخصو اسلام است و در برنامه تربیتی و سیستم اخلاقی اسلام به طور جد براساس ذکر و یقظه استوار می باشد گرچه بیشتر به این مساله در کتب عرفانی می توانیم برسیم و در بحث اخلاق کمتر به آن توجه شده و باید بشود.
گفتیم در قرآن بیش از 300 آیه از ذکر صحبت کرده و در بیش از 40آیه غفلت مذمت شده و آیات به مضمون خیلی فراوان بوده و روایات بسیار بسیار زیاد است و در سیره ائمه و معصومان ما بهای زیادی می بینیم که به حالت یاد و توجه به حضور خداوند شده است .
یکی از راههای تحصیل ذکر و ایجاد حالت توجه در برنامه های اسلامی عبادات است .عبادات اسلامی تماما به این نکته توجه دارد و جهت عبادت را که انسان نگاه می کند، می بیند بسیاری از این محتوی می خواهند بهره گیری کنند این آیه ای که اول صحبتم خواندم می گوید ((واقم الصلوه لذکری )) نماز را برای یاد خدا بخوانید اگر منظور این باشد که مهمترین هدف از نماز یاد خداست در مسیر این بحث من قرار می گیرد و البته تفسیرهای دیگری هم دارد.با این توجه می خواهم امروز یک کمی به نماز که کار معمولی مسلمانهاست و در زندگی ما خیلی عادی است یک کمی جامعه را توجه دهم که خوشبختانه ما در آستانه برگزاری اجلاس بزرگ نماز در اصفهان هستیم و همه ساله باهمتی که آقای قرائتی دارند نماز بخوبی در مدارس ، دانشگاهها و همه جا مطرح می شود.
خوب اینجا هم یک توجهی در حد نیم خطبه داده شود بسیار بجاست ، عبادات فراوان است ، عبادات واجب خیلی زیاد نیست مهم آنها عبارت از نماز، روزه ، حج ، امر به معروف ونهی از منکر و بعضی از عبادات دیگر است اما عبادات مستحب بسیار فراوان می باشد.ادعیه و مناسکی که داریم و بطور کلی تمام زندگی انسان می تواند عبادت باشد یعنی برنامه کار، کسب ، تحصیل و هرچه در زندگی انسان است اگر با نیت خال و با برنامه درست و هدفدار انجام گیرد می تواند در زمره عبادات باشد کما اینکه عباداتی را که انجام می دهیم ، اگر نیت ما بد باشد و اهل ریا باشیم عبادات ما هم عبادت نیست بلکه گناه محسوب می شود.
به هر حال عبادت یک روح و یک رکن دارد که بسیار مهم است و آن به نیت برمی گردد و ذکر می آید، در بین همه عبادات هیچ یک مثل نماز در جهت این محتوی و هدف عبادت نیست همه ارزشمند است و من از آنها چیزی نمی خواهم کم کنم بلکه اهمیت نماز را عرض می کنم .
نماز یک عبادت بسیار ساده ای است خیلی کوتاه ، کم حجم ، منظم با الفاظ و شیوه منظم ، با عملیات وشرایط خا که همه را شما می دانید و نمازگزاران با ریزکاریهای مستحب آن نیز آشنا هستند یک مجموعه آسانی در اختیار بشریت قرار گرفته تا در روزی پنج بار که از او خواسته شده نماز بگذارد به راحتی و بدون زحمت بتواند این وظیفه را انجام دهد.البته مستحبات فراوانی دارد و می توان نماز را خیلی طولانی کرد و مشکل کرد و بعضی ها هم این کار را انجام می دهند و ما آنها را سرزنش نمی کنیم بلکه تحسین می کنیم اما موضوعی که حق اسلام و قرآن است ، از ما خواسته اند بسیار مهم است .
((اقم الصلوه لذکری )) در همین نمازهایی که ما می خوانیم بخشهای مستحب و واجب دارد من امروز می خواهم یک مقدار فقط واجبات آنرا بیشتر بیان کرده و باز کنم شاید هم باز باشد یعنی من زیره ای به کرمان می برم و شاید تحفه ای برای شما نباشد اما توجه به آن فکر می کنم مفید باشد از بحث اذان و اقامه فعلا می گذریم چون فصول اذان و اقامه اولا مستحب است و ثانیا در همان حرفهایی که در نماز عرض خواهم کرد می بینید تکرار شده و وجود دارد از واجبات شروع می کنیم و شرایط ابتدایی را همه می دانند اول قبله است که واقعا باید به طرف قبله باشد که بسیار بسیار مهم می باشد مخصوصا از بعد اجتماعی و روانی ، طهارت لباس ، وضو، طهارت مکان و غصبی نبودن و حرام نبودن فضا و مکان و شرطهایی که هست و هم سازنده و مهم بوده و برای یک چنین حالتی آنها هم لازم می باشد و در دستگاه تربیتی خداوند طراحی شده است .
وقتی که حالا بناست با همه این شرایط نماز بخوانیم و رو به قبله ایستادیم و بخصو نمازهای جماعت که این آثار را مضاعف دارد و بویژه نمازهایی که در مسجد برپا می شود و بعد تاثیرگذاری بسیار عمیقی دارد و از جهات مختلف عبادت را به هدف واقعی خودش نزدیک می کند و به هرحال اینها هم در نماز فرادی و انفرادی هم هست اولین حالت نیت است که این نیت با ذکر که مورد بحث من است کاملا همراه می باشد، یعنی همان است وقتی که انسان می خواهد نمازش را شروع کند باید بداند که چکار می کند اگر نداند نیت نیست .
حالا آن حالات خاصی را که بعضی ها فکر می کنند باید خیلی ریزه کاری راحتی با الفاظ در ذهن عبور دهند یکجور و خیلی هایش لازم نیست و قدر مسلم این است که وقتی ایستاد بداند الان در حال خواندن نماز صبح است این مقدار توجه را که ما اسم آن را نیت می گذاریم ضروری است .
پس انسان خود را در محضر خداوند می بیند و وارد یک تکلیف می شود که می داند خداوند به او داده است و این فضا ایجاب می کند تابا حالت گذشته یک تفاوتی داشته باشد چون ماتا بحال مشغول امور زندگی در دنیا بوده ایم یکدفعه می خواهیم با خداوند ارتباط برقرار کنیم .شما هم در هر شرایطی اگر به یک چنین حالتی دست پیدا کنید یک حالت جدیدی است و لذا تکبیره الاحرام اینجا معنا می یابد که ((الله اکبر))این ((الله اکبر)) با ((الله اکبر)) اول اذان تفاوت دارد مضمون یکی است اما اینجا می خواهد شما را در حالت احرام ببرد.یعنی ارتباط شما را با چیزهایی که با خداوند منافات دارد قطع کند و در شرایطی قرار بگیرید که باید یک چیزهایی را مراعات کنید.خوب مصداق بارز احرام را در حج دارید و کسانی که مکه رفته اند می دانند احرام یعنی چه ، یک قدر کوچکتر از آن در نماز است و آدم دیگر حرف زدن ، خوردن ، خندیدن ، گریه کردن با صدا و خیلی چیزها را بر خودش حرام کرده و باگفتن تکبیره الاحرام بعد از نیت ، یعنی وارد یک حالت ویژه و حضور در محضر ربوی می شوید عرض کردم که مستحبات را نمی گویم تمام مستحبات معنادار می باشد که در نماز وجود دارد و بجاست اما آنچه تکلیف ماست سوره توحید که بعد خوانده می شود ابتدا سوره حمد قرائت می شود که تمام نمازها این سوره رادارد خیلی در فضیلت سوره حمد گفته شده که بنده بحث آنها را نمی کنم فقط از کلمات آن یک عبور سریع خواهم کرد که با بسم الله شروع می شود که هرکاری باید با نام خدا شروع شود و اینجا واجب است و بقیه جاها مستحب می باشد اما اینجا واجب بوده و با همین صورت که ابتدا حمد آغاز می شود و جز این سوره است شروع به اسم خدا خودش برای انسان آموزنده و سازنده خواهد بود.و به دنبال کلمه ((الله )) که اسم جامع صفات کمالیه خداوند ((رحمان و رحیم )) می آید که تکیه بر رحمت خداوند دارد و این اصل در آفرینش است و قطعا خداوند در آفرینش موجودات رحمت را اصل قرار داده و هرچه غیررحیمانه اتفاق می افتد از ناحیه خود ما و خود موجود است آنچه که خداوند برای موجودات خواسته و دوست دارد که آنگونه باشد همان رحمت است و مومن ، فلاح و رستگاری و رسیدن به قرب خدا و مقام رضایت از خدا و رضایت خدا از انسان آن هدف است که این کلمه ((الرحمن الرحیم )) می خواهد این را القا کند که انسان اول نماز به این توجه پیدا کند ((الحمدلله رب العالمین )) یک فصل نیرومندی از بیان توحید است که می گوید همه ستایشهایی که می شود در مقابل یک موجود دیگری کرد همه مال خداست و منحصر به خداوند می باشد و این معنایش این است که هرچه خوبی ، زیبایی و عظمت در دنیا و از هرچیز و هرکس می بینید از آب ، دریا، خشکی ، کوه ، زمین ، انسان ، ذره ، کهکشان و هرچه می بینید اینها از خودشان نیست بلکه از خداوند است و خداوند اصل و اینها همه سایه آن نور ازلی و ابدی خداوند هستند که به اشکال مختلف خودشان را نشان می دهند دیگر توحیدی از این رساتر نمی شود و العالمین هم همینطور، هم ربوبیت مطرح است هم عالمین ، عالمین را ادبا می گویند جمع است چون عالم مفرد می باشد و عالمین عالمهاست و ((ال )) دارد که در ادبیات عرب قطعا به معنای عمومیت کامل را دارد یعنی همه عوالم و اینکه عوالم چیست ما کمی را می دانیم و بسیاری را نمی دانیم یعنی ستایشها را باید مخصو خدا دید و اگر انسان اصالت قائل باشد برای دیگران در ستایش ، قطعا روح عرفان و توحید او مخدوش است بله به صورت عرضی خیلی ها قابل ستایش هستند به عنوان سایه خدا و ((الحمدلله رب العالمین )) و ((الرحمن الرحیم )) باز تاکید همان چیزی است که در بسم الله گفتیم و مطلبی اضافه که دارد را عرض نمی کنیم .((مالک یوم الدین )) که هم مالت خواندند و هم ملک اما مالک قوی تر است ملک هم قرائتی است و خیلی ها قبول دارند ملک اگر باشد یعنی فرمانده روز قیامت .مالک اگر باشد هم ملک است و هم صاحب که ملکیت یک مقوله نیرومندتری از مقوله فرماندهی است .البته خداوند مالک همه چیز بوده و بیش از مالک است همه چیز سایه است ، با این توصیف ها از خدا، ما وارد یک دعا می شویم ، اولش برای دعا زمینه سازی می کنم .((ایاک نعبدو ایاک نستعین )).
فقط ترا می پرستیم و این جنبه منفی اش ، نفی عبودیت طاغوت و همه قدرتها و هم زیبائی ها و همه ماسوی الله یعنی در مقابل عظمت الهی دیگر هیچ چیز ارزش عیودیت و بندگی ندارد و این خیلی حالت با ارزشی است که آدم فقط خودش را بنده ذات جمیع صفات کمالیه بداند.
و کمک هم از دیگری نمی خواهیم ، البته از ابزار مادی و انسانی استفاده می کنیم اما اینها همه از توست و از خداست .ببینید چه حالت مهمی است .آدم اگر موقع نماز با توجه ، آن ذکری را که روح سخن و صحبت و خطبه من است ، اینجا شما آنرا بیاد داشته باشید.من می گویم این ها موقع اقامه نماز، مورد توجه باشد.اقم الصلوه لذکری یعنی اینها را حالا آنها را که می فهمند خب عمیق تر توجه می کنند و آنهائی که ساده مسائل را می توانند درک کنند هم برای آنها هم قابل درک است .آنها هم می توانند همین را بگویند.خب نه در مقابل کس دیگری عبودیت داریم ونه از کس دیگری کمک می خواهیم .چرا از ابزار استفاده می کنیم ولی میدانیم که این ابزار هم از توست .خب حالا که اینطور شد، هدایتمان را هم از خودت می خواهیم .تو ما را هدایت کن .اهدنا الصراط المستقیم .اینجا دیگر دعاست .
زمینه سازی دعا شده و ما قرائت قرآن می کنیم و نیت دعا فرع بر آن است یعنی شما با ید به قصد قرآن بخوانید این قطعه نماز را، اما در عین حال توجه داشته باشید که دارید از خدا چیز بزرگی می خواهید.((هدایت ))، آنهم هدایت در راه مستقیم .صراط مستقیم در قرآن و روایات خیلی زیاد است و صراط مفرد است و راههای مستقیم نمی گوید، تنها یک راه وجود دارد.
مستقیم هم دونقطه را اگر ما بخواهیم بهم وصل کنیم .فقط راه مستقیم می تواند نزدیکترین باشد.هر انحرافی و کجی ، راه را دور می کند.از انسان به خدا، یک راه هست ، نه اینکه به طرق مختلف نمی توانیم خدا را بشناسیم .
خیلی چیزها هست اما آن که رابطه بین انسان و خداست که صراط مستقیم نامیده شده ، آن یکی است و بعد هم خود سوره توضیح می دهد که این راه در اختیار اشخا خاصی بوده و ما می خواهیم که ما، در راه آنها حرکت کنیم به اصطلاح الگو ارائه می کند.
اینجا کلی است ، خدایا راه راست را به ما نشان بده ، بعد الگو می گیریم ، الگوی ما کیست ؟ الگوی ما آنهائی هستند که مورد نعمت تو بوده اند و هستند.انسانهای منعم به نعمت الهی ، الگوی انسان نمازگزار است در راه و طریقی که می خواهد بسوی خداوند حرکت کند.
حالا اینها چه کسانی هستند؟ در یکی از آیات قرآن (ظاهرا سوره نسا) به اینها اشاره شده ، اما بیش از اینهاست .فاولئک مع الذین انعم الله علیهم من النبیین والصدیقین والشهدا والصالحین .چهار اسم برده شده که خداوند به اینها نعمت داده و این نمازگزار می گوید که من در راه این چهار گروه باشم .انبیا صدیقین ، صالحین و شهدا.هم شهدا احتیاج به تفسیر دارد، هم صالحین احتیاج به تفسیر دارد که بنده در این خطبه فرصت توضیح آنها را ندارم .شاید خیلی ها از شما بدانید و اگر هم ندانید باید مراجعه کنید و همین جا از خدا می خواهد الگوی های بد را راهشان را نصیب ما نکند.الگوهای بد چه کسانی هستند، آنهائی که خداوند بر آنها غضب کرده است و آنهائی که گمراهند.
البته این کلی است و احتیاج به بحث دارد که شاید یکوقتی بتوانیم در یک خطبه ای عرض کنیم ببینید، این سوره و از این سوره وقتی شما فارغ می شوید، باید یک چنین تصویری در ذهن شما، اگر بخواهید ذکر واقعی باشد، داشته باشید.حال سوره بعدی که سوره ((توحید)) است می تواند سوره توحید یعنی قل هوالله احد باشد و می تواند هر سوره دیگری از قرآن باشد.مشخ نیست ولی عمدتا در خیلی از روایات حداقل ما داریم که در یکی از نمازها، در یک رکعت از نمازهای یومیه ، سوره قل هو الله را بخوانید بقیه سوره ها را هم می توانیم بخوانیم و شاید هم تنوع آن بهتر باشد ولی روزی یکبار قل هوالله خوانده شود.آنجا هم تمامش توحید است .
بسم الله آن که همان بود که عرض کردم .قل هوالله احد همان توحیدی است که قبلا گفتیم الله الصمد لفظش تازه است بخاطر اینکه می خواهد بگوید خداوند از هر جهت بی نیاز واحد است .نه خلل پذیر است ، نه تغییر پذیر است ، نه نفوذپذیر است ، ازلی است ، ابدی است و همان تفسیرهای مفصلی که از صمد شده ، نه توالد دارد و نه تناسل دارد و نه شریک و شبیه دارد.همان بحث توحید است که در اذان ، اقامه ، سوره ، حمد، تکبیره الاحرام و همه جا تکرارش می کنیم ، اینجا هم باز با الفاظ بهتری تاکید می کنیم .بعد می رویم سراغ رکوع ، حالت بسیار، بسیار مهمی است خب رکوع یک چیز عرفی است .در مردم و در جوامع هست خیلی ها از ضعفا در مقابل اغنیا تعظیم می کنند و تعظیم آنها هم در خم شدن است ولی در اسلام چنین چیزی درست نیست .تعظیم های اینطوری مخصو خداست .رکوع هم حالات و شرایطی دارد باید آن حالت خضوعی که انسان می خواهد در مقابل یک معبود آنچنانی که در این اظهارات قبیلمان توصیف کردیم ، اظهار کرنش و عبودیت و بندگی و ضعف و نیاز و احتیاج و در خواست و دعا بکند، یک چنین حالتی ، حالت ارزشمندی است ، ذکرش هم جالب است .سبحان ربی العظیم و بحمده ، حمدش را قبلا توضیح دادیم .تسبیح حرف تازه ای است .تا بحال نگفته بودیم ، سبحان اشاره دارد که این خدائی که من برایش رکوع می کنم ، هیچ نقصی ندارد و کمال مطلق است هر چه که ممکن است نق باشد، خداوند از آنها منزه است و هر چه که ممکن است مثبت باشد، خداوند آنها را دارد که کمالش را در گذشته گفتیم که ستایش ها مال اوست و نقصش را اینجا عرض می کنیم .
می گوئیم این خدا، بدون عیب است ، کلمه عظیم هم که اینجا آمده متناسب با رکوع است ، یعنی مخلوق دیگری و موجود دیگری ، عظمتی ندارد که برای او رکوع کنیم .بعد می رویم سجده و سجده اوج خضوع و خشوع است و شرایط ویژه ای هم دارد اگر بخواهد خوب انجام شود که چگونه باشد، پاها چگونه باشد، پیشانی و دستها چگونه باشد که اینها جزو مستحبات است ولی آن حالت اصلیش ، حالت خضوع ویژه ای است .
ذکرش هم شبیه همان رکوع است .جای ((عظیم ))، ((الاعلی )) می آید.الاعلی با الاکبر زیاد فرقی ندارد.بخاطر این خضوع و خشوعی که می کنیم ، این کلمه ((اعلی )) مناسب است بخاطر اینکه به زمین چسبیده ایم ، کلمه ((اعلی )) تناسب بیشتری از ((عظیم )) دارد و لذا این کلمه انتخاب شده است .
از اینکه بگذرید دیگر چیز واجب زیادی نیست .تسبیحات اربعه خب رکعت دوم هم مثل رکعت اول است .
قنوت را عرض کردیم مستحب است در مکتب اهل بیت برای همه نمازها و در اهل سنت ، شافعی ها بخصو، آنها قائل به قنوت هستند و در بعضی از نمازها قبل از رکوع و بعضی بعد از رکوع و خیلی از آنها هم خیلی قائل به قنوت به این شکل نیستند.ما گفتیم که اکنون بحث مستحباتمان نیست .در تسبیحات اربعه ، سبحان الله را قبلا گفتیم ، سبحان الله و الحمدلله را گفتیم ، الله اکبر را هم گفته ایم همانهائی بوده که قبلا بحث آن شده ، سجده ها دیگر همه شبیه بهم است و می رسیم به تشهد.در تشهد، باز بحث توحید و حمدش تکرار همان بحث های قبلی است که حالت انسان را تداوم می دهد تا آخر نماز.
و یک چیز اضافه می شود و آن شهادت به رسالت حضرت پیغمبر اکرم (ص ) است .که این بسیار مهم است که در نماز آمده ، زیرا این نماز برای خداست و آوردن کسی غیر از خدا اینجا و بخصو آل پیغمبر(ص ) این یک نکته مهمی است اولا اهمیت به رسالت است چون اساس اسلام و ادیان الهی ، از خدا شروع می شود، رسالت بین خدا و انسان رابطه برقرار می کند و به قیامت ختم می شود.ما قیامت را در سوره حمد گفتیم .تا بحال جای رسالت خالی بود، اینجا رسول مطرح می شود و نکته دوم ، درود فرستادن است که این خیلی اهمیت دارد که خداوند در این چند کلمه که برای همه بشر گذاشته تا قیامت ، کلمه درود بر پیغمبر را اینجا آورده است و جزو وظایف دائمی و مکرر ما کرده و از این می فهمیم که بسیار مهم است و مهم هم است در زندگی ، در مشی ، در ایمان و عقیده و عمل و احکام اسلام و اهتمام به رسالت بسیار مهم است .البته همین جا توجه داشته است که این پیغمبر، بنده ایست ، یک وقت این را ((ابن )) خدا نبینید.غلو نکنید، غلوی که گاهی در اشعار و تعبیرات دوستانه ما نسبت به مقدسین مامی آید، از همین جا، قرآن و نماز به ما توجه داده است .هم ((رسول )) است و هم ((عبد)) است البته نکته اساسیش اینستکه این عبودیت ، مقدمه رسالت است اگر بنده مخل نبود، نمی توانست رسول باشد.اول عبودیتش را باید ثابت کنیم بعد رسالتش را.بنابر این آمده کلمه عبودیت هم درس است و هم توجه بسیار جدی است و مساله ((آل )) فوق العاده مهم است .اینجا مساله ولایت است ، بعد از پیغمبر مطرح است که آل آمده ، البته اینجا ما یک بحثی با برادران اهل سنتمان داریم و به کتب صحاح آنهم هم مراجعه کنید، صلوات بر پیغمبر را بدون ذکر آن ، ناق میدانند و من در اینجا نمی خواهم در این خطبه وارد بحث اختلافی بشوم ، بهرحال ما خیلی برایمان روشن است که بهمان دلیلی که در درود بر پیغمبر اهمیت داشته که در نماز بیاید، درود بر آل هم اهمیت پیدا می کند بخاطر روال مدیریتی جامعه اسلامی و بعد به سلام نماز می رسیم ، سلام به پیغمبر، خب برخی هستند که سلام را واجب نمی دانند و مستحب می دانند.بعضی یکی از آنها را واجب می دانند.حالا آنهم بحث های دیگری دارد ولی قطعا سلام آخر نماز هست ، سلام بر پیغمبر و سلام بر بندگان صالح خدا و سوم آن سلام بر عموم است .البته بعضی ها می خواهند بگویند که این سلام سوم هم عموم خلق الله نیستند بلکه آنهائی هستند که همراه ما هستند، بعضی ها هم عام می دانند.بهر حال اولی مخصو پیغمبر است ، دوم عباد صالحین و سوم مخصو عموم است .حالا این عموم حوزه اش چقدر باشد، باز قابل بحث است .اما من نتیجه ای که می خواهم از این تفصیلات که خیلی از آنها را هم شما می دانید، بگیرم اینست که اگر نمازی با همین شرایط و آن مسائلی هم که در اذان و اقامه گفته شده ، تقریبا همین ها است .توحید است ، رسالت است و آنجا تاکید بر نماز است که در چیزی که ما، در نماز گفته ایم آن نیست و چند بند است ، اذان و اقامه به نماز برمی گردد که آنها هم جدید است منتها جزو مستحبات نماز است .
اگر ما واقعا با شرایط درست و با حال و با توجه و به یاد و بدون غفلت ، بدون حواس پرتی آنمقدار که خیلی کم است ، نماز را بخوانیم ، این همان است که خداوند گفته است .ان الصلوه ، اگر معراج مومن می تواند باشد.همین است که انسان را به معراج می برد.اگر فرموده است اقم الصلوه لذکری ، این سه آیه را باهم ببینید، اول می گوید نماز را برای یاد من بخوانید در آیه ای دیگری می فرماید که الا بذکرالله تطمئن القلوب با ذکر خدا، دلها آرام می شود.انسان اطمینان قلب پیدا می کند و این گام دوم و گام سوم در سوره والفجر می گوید که یا ایتهاالنفس المطمئنه ارجعی الی ربک ، راضیه مرضیه .فادخلی فی عبادی وادخلی جنتی این سه آیه را کنار هم بگذارید، نماز ذکر است و کسانیکه ذکر دارند، قلبشان مطمئن است و کسانیکه قلبشان مطمئن است ، مخاطب دعوت خدا هستند و موقع مرگ که وارد بهشت بشوید و وارد بزم بندگان من بشوید و راضی و مرضی هم خدا از تو راضی است و هم تو از خدا راضی هستی ، چه از این بهتر است ؟ چرا ماها کوتاهی و غفلت می کنیم ، چرا برای نمازمان کاهلی کنیم ،یا وقت مصرف کنیم ، چرا باید بخوانیم ؟ جرا توجه نکنیم .
چرا نماز را با حال نخوانیم ؟ انرژی مصرف می شود فقط آن حالت بد شیطانی است که شیطان هم می آید انسان را غافل می کند از یاد خدا و این چیز بسیار بدی است .بهر حال خداوند این نعمت بسیار بزرگ را بما داده که مثل پیغمبر اکرم (ص) به معراج بروید و در پایان زندگی دنیوی خودتان به بزم خوبان و بندگان صالح خدا راه یابید.
بر پایه این گزارش آیت الله هاشمی رفسنجانی در پایان خطبه اول نماز جمعه تهران ، سوره شریفه ((کوثر)) را قرائت کرد.
خطبه دوم
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و الصلوه والسلام علی رسول الله و علی علی امیرالمومنین و علی الصدیقه الطاهره و سبطی الرحمه وعلی بن الحسین و محمدبن علی و جعفربن محمد وموسی بن جعفر و علی بن موسی و محمدبن علی و علی بن محمد والحسن بن علی و الخلف الهادی المهدی صلوات الله علیهم اجمعین .
اوصی عبادالله بتقوی الله و التباع اوامره مناسبت های هفته را با اختصار عرض می کنیم که جبران طولانی شدن خطبه اول را بنمائیم .میلاد حضرت زهرا(س ) را داریم که منشا همه برکات و خیرات اسلامی هستند که حقیقتا مصداق خوبی برای ((انا اعطیناک الکوثر)) هستند.
به ما توفیق بدهد که بتوانیم از این کوثر روانی که در اختیار امت اسلامی گذاشته شده بهره درست بگیریم و همینجا میلاد امام راحلمان را هم به امت بزرگوارمان تبریک عرض می کنیم .در مناسبتهای دیگر هفدهم شهریور را داریم که روز تلخی بر تاریخ انقلاب اسلامی ما گذشت اما روز پربرکتی بود از جهت شروع سیر نزولی سریع رژیم منحوس پهلوی ، که بسیار مهم بود.
مردم چند ماهی بود که رعبشان شکسته شده بود و به میدان آمده بودند و تقریبا در سراسر کشور تظاهرات و حرکتهای دسته جمعی جدی شده بود و رژیم برای فریب دادن مردم ، دولت آشتی ملی درست کرده بود گویا به نخست وزیری شریف امامی ، ولی همان روزهای اول در برخورد با تظاهرات مردم عده ای زیادی را در شهرستانها شهید کردند در همان دولت آشتی ملی .و این باعث شد جامعه روحانیت مبارز تهران برای اظهار تنفر از این کشتارها و تجلیل از شهداو مصدومان حوادث سراسر کشور اعلام راهپیمایی کند که روز 16 شهریور شاید پنجشنبه ای بود که مردم تهران دعوت شدند و رژیم باور نمی کرد این جور می شود با این کشتارهایی که شده بود.جمعیت خیلی زیادی آمد.حقیقتا برای رژیم ترسناک بود این جمعیت انبوه بعد از آن کشتارها و روحانیت هم جلوی صفوف مردم ایستاده بود و آماده شهادت بود.
اتفاق دومی که افتاد و رژیم را بیشتر وحشت زده کرد این بود که در آن راهپیمایی نیروهای نظامی که آورده بودند در خیابان برای حفاظت ، در خیابانهاکه جلوی مردم قرار می گرفتند ابتکاری کردند که مردم که شعار ((برادر ارتشی چرا برادرکشی )) را از آنجا شروع کردند و گل به گردن سربازها و افسرها انداختند یا در لوله های تفنگ آنها شاخه های گل گذاشتند و آنها هم خیلی خوب استقبال کردند و جواب دادند و انس گرفتند با مردم .و تا آخر راهپیمایی برخوردی نبود و این چیز عجیبی بود.شنیدم وقتی که به شاه گزارش دادند که امروز ارتش با مردم همدلی نشان داده خیلی ناراحت شده و دو دستش را روی سرش گذاشته و گفته ما دیگر به چه چیزی متکی باشیم .و این اگر درست باشد که بنظر می آید درست باشد چون برای آن خیلی وحشتناک است که میلیونها نفر از آدم از شمیران یا میدان آزادی خیابانها را پر کنند و آن شعارهای تند رابدهند و ارتش هم آنها را ببیند و با هم اینطور صمیمی باشند وگل به جای گلوله مبادله شود این یک حرف تازه و مهم بود شاید در تمام تظاهراتهای دنیا و یک تحول اساسی بود و همانجا چون مردم مطمئن شدند در راهپیمایی اعلام کردند که فردا هم از میدان شهدا مراسم داریم و آنها هم دیگر وقت نداشتند که برنامه ریزی کنند و یک تصمیم عجولانه ای گرفتند و گفته می شود این تصمیم عجولانه با مستشاران خارجی و بخصو آمریکایی هماهنگ شده و برای اینکه از حرکت ارتش مطمئن نبودند که فرمان ببرد از نیروهای بیگانه استفاده کردند.باز من اینجا سند معتبری ندارم ولی آن موقع مسلم بود که اینجور اتفاق افتاده است .در ظرف چند ساعت در اواخر شب تصمیم می گیرند که حکومت نظامی اعلام کنند و اویسی هم فرماندار نظامی تهران می شود و در خیلی از شهرها، اعلامیه حکومت نظامی را وقتی شب پخش می کنند دیگر اوایل صبح بوده و مردم هم رادیو نداشتند و مطلع نبودند یا اگر هم بودند قرار نداشتنداهمیت بدهند، مردم اول وقت به خیابان آمدند و رژیم هم آمادگی و عصبانی و وحشت او را فرا گرفته بود کشتار فجیعی از مردم کردند.یک فیلم ه 5 دقیقه ای خارجیها تهیه کرده بودند، خبرنگاران خارجی آن موقع در ایران زیاد بودند.درایران هم گویا این فیلم پخش نشده است و نمی دانم که اخیرا پخش شده یا نه .آن موقع در خارج پخش شد.کوچه ها و خیابانهای فرعی را بسته بودند تا مردم نتوانند بیایند و نتوانند فرار کنند، تانکها بودند، مسلسلها بودند و شقاوتمندانه مردم را قتل عام کردند، عدد شهدا هم هنوز واضح نیست برای ما اگر هم هست من نمی دانم .خیلی شهید شدند.فکر آنها این بود که با این حرکت مردم آن شجاعتی را که پیدا کرده بودند را از دست می دهند.بیانیه امام و بیانیه های مسئولان راهپیمایی ها و بخصو روحانیت جو ارعاب را هم شکست و ماجرای انقلاب تا آخر ادامه پیدا کرد و دیگر خیلی هم طول نکشید از 17 شهریور تا 22بهمن به هر حال شهدای 17 شهریور در تاریخ انقلاب ما جایگاه مهمی دارند و انتظار ما اینست که امت ما و ملت ما اینها را فراموش نکنند، باید این روز خیلی مورد توجه در تاریخ انقلاب ماباشد، فردا هم مراسم داریم .
از مناسبتهای دیگر، شهادت شهید آیت الله قدوسی ، شهید آیت الله مدنی دومین شهید محراب ، شهید سرتیپ دستجردی که در حادثه انفجار دفتر نخست وزیری مجروح شده بودند و شهید می شوند.و همچنین درگذشت آیت الله طالقانی است که انصافا حق زیادی بر انقلاب دارند و از اسوه های تاریخ ماهستند و هفته زن و روز مادر بمناسبت میلاد حضرت زهرا(س ) این روزها هست که بنده خاضعانه از سهمی که خانمها ما در انقلاب و بعد از پیروزی انقلاب در کشور ما داشته و دارند و همکاریهای که کردند و نقشی که برای آینده این کشور دارند و نیمی از سهم انقلاب به آنها تعلق دارد قدردانی کنم وخوشحالم که زنهای ما در این انقلاب عاقبت به خیر شدند و آن خوابی که غربی ها برای زنان ایرانی دیده بودند تعبیر نشد و آن برنامه های شوم تعبیر نشدو امروز بهترین زنان دنیا در ایران هستند، هم تحصیل کردند بسیار بالا که ببینیدکنکورها را بیش از آقایان فتح می کنند و می بینید در سطوح عالی تحقیق و تعلیم کار می کنند و به مدیریت ها هم وارد می شوند و سهمشان را مسائل اجتماعی ادا می کنند البته هنوز اول کار است و اگر با حفظ آرمانهای اسلامی وحدود اسلامی و شرایطی که اسلام برای حضور زن در جامعه قرار داده عمل بکنند این حرکت ریشه دار می شود و یک الگو در تاریخ جهان بشریت می شود گرچه شیاطین به شدت دارند کار می کنند که زنها را از این مسیر خوب و صراط مستقیمی که انقلاب جلوی پایشان گذاشته منحرف کنند، انشاالله هوشیاری زنان ما و مدیران کشور ما مانع از اجرای این توطئه خواهد شد.(تکبیر نمازگزاران ) روز تعاون را داریم که تعاون در کشور ما یک حرکت بسیار آرمانی و مهم و بنیانی است بخاطر اینکه از جهت تعدیل ثروت و تقسیم امکانات و استفاده از نیروهایی که ثروت و سرمایه ندارند اما امکانات انسانی دارند وجذب سرمایه های کوچک در مسیر سازندگی کشور، تعاونی ها کارسازند که باید اینها تقویت شوند و مراقبت شوند و روز جهانی مبارزه با بی سوادی را داریم که ایران جزو کشورهای موفقش است و بعد از انقلاب بیش از ه 5 درصد مردم ما بی سواد بودند امروز به جایی رسیدیم که 85 درصد مردم مان تقریبا باسوادند و بی سوادها بیشتر در افراد مسن تر و پیر است و دیگر خودشان حاضر نیستند به کلاسها بیایند، اگر بیایند آنها هم بالاخره آموزش خواهند دید و حداقل خواندن و نوشتن را یاد خواهند گرفت .
اما مساله جهانی و بین المللی که می خواهم بحث کنم مساله فلسطین است و در رابطه با فلسطین آنچه که در آفریقای جنوبی و دوربان می گذرد که بسیارمساله مهمی است .من بطور مختصر یک تحلیل ارائه می دهم و باید روی این مساله بیشتر کار کرد و از لحاظ علمی هم باید آمادگی بیشتری داشت .اتفاق بسیار مهمی است البته اصلش در فلسطین که با شرارتها و جرمها و تجاوزها و بی رحمی های اسرائیل افکار عمومی دنیا کم کم پی می برد به ماهیت دولت اسرائیل و صهونیست .واقعا این یک چیز عجیب و غریبی است که یک دولتی هر روز با هلی کوپتر بالای سر مردم پرواز کند مردمی که قدرت دفاع ندارند و از پیش مامورینش و جاسوسهایش به او اطلاع دهند که مثلا در فلان خانه کیست ، در فلان خیابان کیست ، آن ماشین چه کسی حاملش است ، و مردم را با رگبار مسلسل و موشک ببندند.یا از چند کیلومتری توپخانه هایشان را باز کنندروی سر مردم .هر روز این اتفاق می افتد اینطرف آدم در فیلم ها می بیند یک مشت انسان بی سلاح و رنج دیده سنگ دستشان است و پرتاب می کنند به آن طرف .حالا گلوله ای که ه 3 کیلومتر را می زند، موشکی که از هوا می آید، در مقابل سنگ چه اثری دارد، اثرش اینست که این سنگ ها وقتی که منظره را به مردم نشان می دهد دلهای مردم را می تواند در سراسر دنیا صید کند.سنگ ممکن است به تانک اسرائیلی می خورد، اثری نداشته باشد اما آن چشمی که این را می بیند، او تبدیل می شود به یک سرباز همیشگی علیه اسرائیل .که چرا باید وضع دنیا به گونه ای باشد که یک عده مردم مظلوم که خانه و زندگی و هستی اشان غارت شده اینجوری باید از خود دفاع کند.حال یک وقتی هم اینها یک عملیات مسلحانه کوچکی دارند.اینها قابل مقایسه نیست .این یک دفاع مشروع است ، آن یک تجاوز ظالمانه است .و هرچه که پیش می رویم بدتر می شود و بهتر نمی شود.البته طرفداران اسرائیل ریاکارانه ادعا می کنند اسرائیل راهی ندارد.خوب چه بکند.اسرائیل اگر بخواهد بیت المقدس را بدهد، شهرک ها را بدهد، اگر آوارگان بخواهند برگردند، قدم بعدی چه خواهد شد.خوب این سوال را باید از خودتان کنید.شما که آمدید اینجا را گرفتید و 4 میلیون آدم راآواره کردید، سوال بعدی اش را هم شما باید جواب بدهید و بگویید چه باید شود.بالاخره آن 4 میلیون آدم چی ؟ اگر اسرائیل بخواهد همیشه این را ادامه بدهد چی ؟ مساله ای که از نظر من مهم است الان وجدان عمومی دنیاست .
برخلاف میل غربی ها و برخلاف تبلیغات سهمگین امیرپالیسم خبری و اطلاع رسانی که واقعا شعبده هایی اینها در تبلیغات دارند، فلسطینی ها توانسته اند از دیوار ضخیم این تبلیغات عبور کنند و به قلوب و افکار و عواطف دنیای بشری وارد شوند.و حتی در آمریکا، حتی در کانادا، در انگلیس همه جا الان افراد زیادی را اینها تسخیر کردند در خود آمریکا گروه سازمان یهودی که علمای متبحر یهود هم در آن هست .آنها مخالفت خودشان را با صهیونیست اعلام کردند و الان در دوربان هم هستند و به نفع فلسطینی ها دارندکار می کنند.
حالا اینها نمودش در آفریقای جنوبی است .این بسیار مهم است و این را می خواهم باز کنم ببینید در افریقای جنوبی چه اتفاقی می افتد.کنفرانس از سازمان ملل است .کشورها که شرکت کردند در سطح عالی شرکت کردند.ه 3 رئیس جمهور آمده ، بقیه در سطح وزیرخارجه و کمی هم در سطوح پایین تر آمدند، ه 15 کشور آمده است .در کنار اینها سازمانهای غیردولتی هم از همین کشورها رفته اند هزاران نفر از مردم هم آنجا جمع شدند.یک سازمان دیگر بنام سازمان جهانی جوانان هم در کنفرانس دارد.سه کنفرانس در آنجا برگزار می شود.تقریبا به اتفاق آرا این کنفرانس که سازمان ملل هم اداره می کند علیه سیاستهای غرب و بخصو آمریکا به شدت جریان دارد.که اینها فکر نمی کردند یک روزی که به این زودی افکار عمومی اینطور در مقابلشان قرار بگیرد.علتش هم اینست که اینها دچار تضاد شده اند در درون خودشان ، مثلا اینها می خواهند علیه کشورهایی که دولتهایشان با آنها خوب نیستند کار کنند،می خواهند ملتها را تحریک کنند، از رسانه های عمومی جهانی یک ملتی که می خواهند تحریک کنند همه می فهمند نه اثرش را در جاهای دیگر می گذارد. این بیداری که در یک ملت خا به قول خودشان می خواهند بوجود بیاورند همه جا بوجود می آید.شمشیر دو لبه شده ، یکطرف دشمن خودشان را می زنند اما یک طرف برای خودشان ملتهای بیداری را در دنیا خلق می کنند که علیه اینها قیام کنند.در مورد فلسطین اینها به یک مساله دیگری گیر کرده اند.اینهاچند سال پیش آمدند برای اینکه کمک جهانی کنند به اسرائیل ، یک مساله مطرح کردند و گفتند که در جنگهای جهانی اول و دوم یهودی ها خیلی کشته شدند و خسارت دیدند و غارت شدند باید خسارت اینها را داد.خیلی خوب یک طرح انسانی است .آلمان باید بدهد، فرانسه باید بدهد، بانکهای سوئیس بدهند، امثال اینها شروع کردند به دادن .
کشوری نشست و فکر کرد خوب اگر بناست بدهند ما همینجور هستیم ، برده دارها، مردم ما را برده اند و برده کردند، استعمارگران آمدند و منابع ما رابردند، خسارت هایی که دیدیم تبدیل به یک خواست جهانی تبدیل شد، اشتباه بزرگی کردند که اول آمدند این را زیبا جلوه دادند، حالا یک خواست واقعی شده است .در کنفرانس دوربان این دو مساله به هم رسیده است .از یک طرف مساله نژادپرستی که در آفریقای جنوبی که انصافا جایش هم آنجا بود چون در آفریقای جنوبی سالها حکومت آپارتاید بود ومردم تا مغزاستخوانشان مرارت های آپارتاید را لمس کرده بودند، که یک عده معدودی سفیدپوست اکثریت نزدیک به 80 درصد سیاه پوستان را مثل حیوانات اداره می کردند، آنها فراموش نمی کنند بقیه آفریقا هم همینطور است ، این مسائل در کنفرانس دوربان جمع شد، دوخواسته بسیار مهم مطرح شد که هر دو مثل تیر و موشکی است که به کاخ سفید می خورد (شعار مرگ بر آمریکا نمازگزاران ).
از یکی دو ماه پیش مسئله روشن بود که آمریکا یک مشکل جدی در دوربان خواهد داشت ، من در خطبه قبلی که حدود چهل یا سی و پنج روز پیش اینجا خواندم این مسئله را مطرح کردم و هشدار دادم ، آمریکا دارد کارشکنی می کند، خیلی آمریکا تلاش کرد که این کنفرانس تشکیل نشود، از دستش در رفت .تلاش کرد که قطعنامه و بیانیه هایی که صادر می شود ضدصهیونیست نباشد و تقاضای خسارت از دوران برده داری هم نباشد، اروپائیها هم تلاش کردند نشد، البته آنها یک تنزلی کردند گفتند اروپائیها، غربی ها باید از برده داری عذرخواهی کنند، بعضی هایشان گفتند عذرخواهی چه دردی دوا می کند، باید خسارت و غرامت بدهند ولی این فکردر دنیا جا افتاد، مسئله صهیونیسم هم یکبار سازمان ملل قبلا تصویب کرده بود که ماهیت صهیونیسم آپارتاید دارد و ضدنژادپرست است و نژادپرستی در آن هست ، این تصویب شده بود و این سابقه هم وجود داشت ، این روزها آمریکا خیلی تلاش می کند. بیرون رفتن آمریکا و اسرائیل چیزی را حل نکرد، بلکه جو کنفرانس را داغ تر کرد، البته بعضی از کشورها متاسفانه اسلامی هستند مثل آمریکا در سطح پائین شرکت کردند ولی تاثیری نداشت اینها مسخره شدند، وقتی آمریکا رفت بعضی ها جشن گرفتند، گفتند خوب بهتر، حالا بهتر حرف می زنیم ، اروپائیان ماندند با یک تاکتیک ، که تعدیل کنند، همین امروز هم که باید حرف نهایی زده شود اروپائیها دارند تهدیدمی کنند و می گویند اگر بخواهید اینگونه عمل کنید ماهم می رویم ممکن است که بتوانند نظرشان را تحمیل کنند چون بالاخره بعضی دولت ها با اینها ارتباط دارند اگر هم تحمیل کنند چیزی راحل نمی کند چون مردم دنیا را عصبانی تر می کند، همه می فهمند که این فشارها از کجاست ، همه می فهمند این کسانیکه تسلیم شدند خودشان ضعف داشتند، اکثریت اعضای شرکت کننده به خصو سازمانهای غیردولتی بیانیه شان را داده اند و تمام شده و آنها اسرائیل را به شدت محکوم کردند، نژادپرست معرفی کردند، آدم کش معرفی کردند، شارون را کسی که قتل عام می کند معرفی کردند و خواستار محاکمه بین المللی او شدند، بنابر این آنها کار مردمی را کردند و کار دولتها هرچه باشد ولی حرفها زده شده ، هنوز هم من مطمئن نیستم که بتوانند تحمیل کنند،شاید تحمیل کردند، اگر هم بتوانند اشتباه می کنند بالاخره مردم همه چیز را این روزها فهمیده اند، بعد بحث های بعدی افشا کننده هست ، یک اعتباری هم برای مسلمانها و اعراب شد، رئیس جمهور آمریکا گفت که کنفرانس دوربان تحت مدیریت مسلمانها و عربهاست ، از ه 15 کشور خیلی حضور جدی ندارند، خوب باشد این برای اینها افتخار است ، او خیال می کرد عیب است ولی این افتخار است ، اگر اعراب و مسلمانهاموفق شدند یک چنین کار اساسی در سطح جهانی انجام دهند کار بزرگی کرده اند، سخنرانی ها آنجا بسیار افشاگرانه بوده ، از مسئله غرامت بردگی نمی شود گذشت ، اکثر این پیشرفت ها و عمرانها وآبادانیهائی که شما در اروپا و آمریکا می بینید از خون همین بردگان است ، از غارت نیروی کارهمین بردگان است ، اینها کشتی کشتی آدم قوی از آفریقا بردند در مزارع و کارخانه ها و معدنها، زیر زمین ها کار کردند تا در آنجا مرده اند و به قیمت جان اینها این کشورهایشان را آباد کردند، هیچ چیز هم به اینها نمی دهند، خوب بایدبدهند، بایدسهم بدهند، ما در کشورخودمان می بینیم چقدر انگلیسی ها و آمریکائیها نفت و معادن و ذخایر ما را بردند، خوب اینها اگر بنا شد امروزمی شود پول غرامت یهودی های جنگ دوم جهانی را داد چرا نمی شود غرامت مردم هند راداد که انگلیس ها آن مدت طولانی بردند، این حرکت مهم جهانی است ، متوقف کردن این احتیاج دارد به خیلی انرژی و چنین انرژی در اختیار نه آمریکاست و نه اروپا و مسئله فلسطین خوشبختانه امروز موتور این حرکت است ، من از اینجا به مردم خوب فلسطین ، مردم مظلوم فلسطین سلام می کنم و به آنها پیام می دهم ، عرض می کنم شما اگر آنجا هنوز نتوانسته اید اسرائیل را به عقب برانیدولی در تمام دنیا اسرائیل و آمریکا را عقب زدید (تکبیر نمازگزاران ) پیروزیهای کنفرانس دوربان را باید به پای شما مردم فلسطین نوشت وقبل از شما به پای نیروی مقاومت اسلامی لبنان نوشت که اسرائیل را به پشت مرزها انداخت .
این حرکت شما تاثیر جهانی دارد، و برگشت آن ازدنیا پیروزی شماست ، مقاومت می خواهد و مسلمانها به تدریج در کنار شما قرار خواهند گرفت .هر شهیدی از شما امروز انتقام خونش از صهیونیسم ها و حامیانشان در آینده به وسعت گرفته می شود.
