مساجد و اماکن متبرکه شرق مدینه

مسجد الاجابه [1]

یکی از طوایف قبیله اوس،بنو معاویة بن مالک بودند.آنها در میان خانه های خود مسجدی بنا کردند که اکنون به نام «مسجد الاجابه »شناخته می شود.مورخان درباره نامگذاری آن به «الاجابه »نوشته اند که روزی رسول خدا-ص-به مسجد این طایفه در آمد و دو رکعت نماز خواند و پس از نماز سه چیز از خداوند طلب کرد:یکی آن که امت اسلام را به قحطی هلاک نکند;دوم آن که خداوند دشمنانشان را بر آنها مسلط نسازد;سوم آن که مسلمانان به جان یکدیگر نیفتند.خداوند دو خواسته اول را اجابت کرد و از این رو آن را مسجد اجابت نامیدند.

این مسجد از همان آغاز شهرت داشته و مورد احترام مسلمانان زائر مدینه بوده است.مسجد الاجابه در قرن نهم سقف نداشته و از شرق به غرب 12 متر و از شمال به جنوب(قبله)حدود 10 متر بوده است. این مسجد در دوره عثمانی از نو بنا شد و دو شبستان و یک صحن دارد و مناره ای نیز در رکن شمال غربی آن ساخته شده است.

مسجد الاجابه در شمال بقیع واقع است و با مسجد النبی پانصد متر فاصله دارد.این مسجد به نام مسجد بنو معاویه هم شناخته می شود.در منابع شیعه از مسجد مباهله در مدینه یاد شده [2] که اکنون شهرت دارد که همین مسجد الاجابه است.

مسجد بنو ظفر

یکی دیگر از مساجد مدینه،متعلق به طایفه بنو ظفر بوده است.روایتی طولانی حکایت از آن دارد که رسول خدا-ص-در آنجا نمازخوانده و زمانی با اصحاب خویش به این مسجد آمده و از یک قاری قرآن خواسته تا با صدای بلند برای آنان آیاتی از قرآن را بخواند.این مسجد زمانی به «مسجد المائده »و«مسجد البغله »نیز شهرت داشته است.مسجد بنو ظفر از همان قرن نخست هجری باقی مانده و محل آن در حره شرقی و بر بلندای عرصه معاویه قرار دارد.طول و عرض مسجد بنو ظفر 70/3 متر است.در روایتی توصیه به نماز خواندن در مسجد البغله شده است. [3]

مقبره علی بن جعفر الصادق-ع-در عریض

عریض منطقه ای است در غرب مدینه،در راه فرودگاه.در آنجا بنایی است که بر روی مرقد علی فرزند امام جعفر صادق-ع-ساخته شده است.این بنای بزرگ از هر سو بسته و تنها چند در دارد که آنها را نیز با آجر گرفته اند.یک چهار دیواری ملحق به بقیه ساختمان با در مستقل که آن را هم با آجر گرفته اند.

علی بن جعفر عریضی که جد سادات عریضی ایران است،از اصحاب خاص امام کاظم-ع-برادر خود و پس از آن در شمار اصحاب امام رضا و امام جواد-علیهما السلام-بوده است.او از راویان اخبار ائمه-علیهم السلام-بوده و از وی قریب 862 حدیث نقل شده است که با عنوان مسائل علی بن جعفر چاپ شده است.

درباره محل دفن علی بن جعفر اختلافی وجود دارد،برخی از جمله مجلسی اول گفته اند که او در قم مدفون است جایی که هم اکنون نیز به نام علی بن جعفر شهرت دارد،اما فرزند وی;یعنی علامه مجلسی گفته که این مطلب در کتابهای معتبر نیامده است،گرچه آثاری از قبری با نام علی بن جعفر در قم وجود دارد. [4] جدای از قم در سمنان نیز امامزاده ای به نام علی بن جعفر موجود است.اما آنچه درست است این که محل اصلی دفن علی بن جعفر همان منطقه عریض در مدینه منوره است.فرزندان وی نیز بعدها به نام «عریضیون »شناخته می شده اند.

اصل ساختمانی که بر روی مقبره علی بن جعفر ساخته شده،قدیمی و از دوره عثمانی است;آن چنان که گفته شده،این اواخر مکتبخانه بوده و درون آن لوله کشی و امثال آن شده، اما فعلا متروک است.محل آن در شارع مطار دست راست خیابان،در یک خیابان فرعی در درون نخلستانها است و انتهای آن سنگهای حره و کوهکی است که از بالای آن شهر مدینه تا حدودی مشخص بود.