کتاب دو جلدی آموزه های بنیادین علم اخلاق، از جلمه کتاب هایی است که به سفارش دفتر تحقیقات و تدوین متون درسی نگاشته شده است. این کتاب، عمدتاً بر اساس فهرستی تألیف گردیده است که از سوی گروهی از استادان درس اخلاق در مدارس وابسته به مرکز جهانی علوم اسلامی تهیه شده بود. این فهرست، با تغییراتی نه چندان زیاد، از سوی مؤلف پذیرفته شد و نگارش درسهای مختلف آن با در نظر داشتن نکاتی صورت پذیرفت؛ از جمله این که کتاب باید:
1. حاوی مباحثی باشد که مخاطبان آن بی نیاز از استاد و استفاده حضوری از تعلیم او نباشند.
2. با استمداد از کتاب و سنت، هم وثاقت کافی داشته باشد و هم بر شوق اخلاقی زیستن بیفزاید.
3. با توجه به سطح مخاطبان، به مباحث فنی پیچیده نپردازد.
4. تا اندازه ممکن، با ادبیات فرهنگی و نگارشی معاصر به نگارش درآید.
چنان که پیداست، تحقق همه این اهداف کار چندان آسانی نیست. با توجه به تنوع آثاری که درباره اخلاق اسلامی در سالهای اخیر به زبان فارسی تألیف شده، تدریس این کتاب در همه مدارس الزامی نبوده است. از سوی دیگر، بسیار بجاست که در درس اخلاق، استاد، مجال کافی برای طرح بحث های متنوع و استفاده از مستندات مختلف و حکایات گوناگون داشته باشد؛ لذا کاملاً موجه می نماید که استادان توانای مرکز از متون تألیفی خود نیز بهره گیرند و از آموزه های بنیادین علم اخلاق بیشتر به منزله متنی هماهنگ کننده در موضوع بحث وسطح آن سود جویند. از این رو، این کتاب در مدارس مختلف مرکز به شکل یکسان مورد استفاده واقع نشده است.
برای دستیابی به متنی که مقبولیت عام در مدارس مرکز داشته باشد، نیاز است که یک متن درسی به طور متوالی مورد نقد و بازنگری واقع شود، تا با ظرفیت ها و قابلیتهای دانش پژوهان مرکز تناسب بیشتری یابد. در عین حال، به نظر می رسد این متن می تواند به منزله متن پایه برای چنین فرآیندی انتخاب شود؛ چرا که در آن کوشش شده است تا از مزایای تقسیمات دانشمندان متأخر اخلاق اسلامی، همراه مزایای نگاشته های اخلاقی گذشتگان، بهره گیری شود، و ملاحظات چهارگانه پیشگفته از نظر دور داشته نشود. این کتاب، چنان که در پیشگفتار مؤلف آمده، به دو نکته اساسی توجه مدام داشته است: نخست آنکه نظام اخلاقی اسلام را در نظامی هنرمندانه می داند که بر مبنای فلسفی خاصی استوار است، دوم آنکه اخلاق اسلامی از جامعیتی بی نظیر برخوردار است و همه عرصه های حیات انسان را در بر می گیرد؛ یعنی در اخلاق اسلامی از آموزه هایی در قلمرو اخلاقِ باور تا آموزه هایی مربوط به اخلاق محیط زیست و محیط کار وجوددارد که استنباط و تبویب این آموزه ها در قالبهای نو می تواند متنی روزآمد در قلمرو اخلاق را پدید آورد. با توجه به این ویژگی هاست که می توان این متن را پیش نویس مناسبی برای دستیابی به متن مطلوب مرکز قلمداد کرد.
از جمله کارهایی که می تواند به این متن کار آمدی بیشتر بدهد، استفاده بیشتر و متنوع تر از آیات و روایات در برخی فصول، تجدید نظر در مقاطع بعضی دروس، افزودن خلاصه در پایان هر درس، ساده سازی برخی مباحث و افزودن درس هایی در موضوع رابطه انسان با طبیعت و رابطه انسان با مصنوعات بشری است که در این قسمت می توان به مسائل مهمی که امروز در اخلاق کاربردی (Applied Ethics) و در موضوعاتی مثل محیط زیست وفن آوری مطرح است؛ و از این زاویه، برخی کاستی های تمدن و اخلاق غربی را نقادی کرد و برجستگی های اخلاق الاهی و اسلامی را نمایاند.
به هر روی، موضوع اخلاق در روزگار ما چندان اهمیت دارد که صرف هر گونه تلاش و هزینه برای سامان دادن به پژوهش های اخلاقی و تدوین متون آموزشی و متون ترویجی در این قلمرو شایسته و بایسته است. امید است همکاری نزدیک معاونت پژوهشی مرکز و استادان درس اخلاق در مدارس مختلف، زمینه تکاپویی نو و خجسته در این عرصه باشد. برای ثمر بخشی هرچه بیشتر این تکاپو، توجه به پشتوانه پژوهشی متون آموزشی، پذیرش تنوع در سلیقه های دانش پژوهان، عنایت به تفاوت سطح و فرهنگ دانش پژوهان و توافق در بایسته ها و ضرورت های لازم الرعایه در متن درسی اخلاق مقدماتی، ضروری به نظر می رسند. امید آنکه حوزه های علمیه، به ویژه مدارس مرکز جهانی علوم اسلامی، اخلاق و تربیت اخلاقی را همچون اسلاف صالح خویش، سرلوحه رسالت الاهی خود بدانند خداوند توفیق و پاداش نیکشان دهاد.