کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
کتابخانه دانشکده الهیات همزمان با آغاز به کار رسمی دانشکده در سال 1337 ه . ش در اتاقی حدود 10 متر مربع و با تعداد یکصدجلد کتاب، تاسیس شد.
تا سال 1347 تعداد کتب به نه هزار جلد افزایش یافت و در سال 1355 مجموع کتابها بالغ بر بیست هزار جلد شد.
در حال حاضر این کتابخانه حدود پنجاه و دو هزار جلد کتاب چاپی، دو هزار جلد نسخه خطی و هزار جلد مجله صحافی شده و حدود هزار جلد پایان نامه در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در خودجای داده است.
شایسته است که در این جا از افراد خیرخواه و سازمانهای نیکوکار که کتابهای زیادی را به این کتابخانه اهدا کرده اند سپاسگزاری و تقدیر شود.
از سال 1360 ه . ش این کتابخانه به نام شهید دکتر قاسم صادقی - از اساتید سابق دانشکده و از شهدای فاجعه هفتم تیر - نامگذاری شد.
این کتابخانه اکنون بخشهای مخزن، امانت، قفسه باز، اتاق محققان و نشریات، مرجع و دو سالن بزرگ جهت مطالعه عمومی خواهران و برادران و دو سالن مطالعه کوچک جهت محققان، و مخزن نسخ خطی در بردارد.
تعداد کارکنان کتابخانه 10 نفر است که 6 کتابدار و بقیه خدمتگزار و نگهبان و کنترل کننده هستند.
تعداد اعضای کتابخانه: شامل اعضای هیات علمی دانشجویان روزانه دانشکده در مقاطع (کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا) و دانشجویان شبانه و متفرقه در مجموع حدود 1700 نفر است.
سیستم طبقه بندی کتابها، تا سال 1350 به روش قطع کتاب بود. از آنجا که این کتابخانه دارای منابع مهم و غنی است و موضوعات کتابها متنوع است، پس از دعوت از اساتید فن کتابداری نظام طبقه بندی کتابخانه کنگره امریکا (ناسا) مورد پذیرش قرار گرفت. اکنون از پنجاه هزار جلد حدود 35 هزار جلد به روش کنگره طبقه بندی شده است و بقیه هنوز به روش شبه کنگره می باشد.
آشنایی با بخشهای مختلف کتابخانه
الف: مخزن نسخ خطی
حدود دو هزار نسخه خطی که از سال 1348 به بعد جمع آوری شده است، در مخزن کتابخانه نگهداری می شود. در بین این گنجینه خطی، آثار گرانبها و کم نظیری از دانشمندان و فلاسفه ایرانی به خط خوشنویسان، و به همراه تذهیب و نقاشیهای هنرمندان چیره دست ایرانی و نسخه های کمیاب و مرقعات نفیس به چشم می خورد.
برای شناساندن این نسخه های نفیس به اهل دانش و پژوهش و علاقه مندان به علوم و معارف اسلامی، فهرست فنی و جامعی توسط استاد دکتر محمود فاضل سرپرست اسبق کتابخانه واستاد محترم دانشکده، تنظیم و تدوین شده و در سه مجلد به نام «فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده الهیات » به چاپ رسیده است.
اهم موضوعات نسخه های خطی عبارتند از: کلام و فلسفه، اصول فقه، و فقه، پزشکی، نجوم، حدیث، ادبیات، و تاریخ، که به زبانهای عربی و فارسی و ترکی و نیز برخی لهجه های محلی در کشورهای مختلف تحریر یافته اند.
این گنجینه های گرانبها با درخواست پژوهشگران برای مطالعه در محل مخزن در اختیار آنها قرار می گیرد و در صورت لزوم و با تصویب کمیته کتابخانه و با توجه به غبطه کتاب و کتابخانه، عکسبرداری یا زیراکس می شود.
ب: مخزن کتابهای چاپی
فضای مناسب مخزن کتابخانه در حال حاضر حدود 45 هزار کتاب را در خود جای داده است.
این کتابها بیشتر در موضوعات تخصصی مربوط به گروههای آموزشی دانشکده: گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، علوم قرآنی، حدیث، فلسفه و کلام، ادیان، عرفان و تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی است.
سیستم طبقه بندی مخزن براساس طبقه بندی کنگره است. ترتیب کتابها در مخزن موضوعی بوده و کتابهای هر موضوعی در کنار هم قرار گرفته است.
مخزن با سیستم قفسه بسته اداره می شود و اعضاء با مراجعه به برگه دانها و یادداشت مشخصات کتاب مورد نظر به مسؤول امانت مراجعه می کنند و کتاب مورد نظر خود را دریافت می دارند.
از مجموع کتابهای چاپی 35000 جلد به زبان فارسی، حدود 15000 جلد به زبان عربی و 2000 جلد به زبانهای لاتینی است.
معمولا سه کتابدار مسؤولیت تحویل و دریافت کتاب و بررسی قفسه ها و کارهای فنی مخزن را برعهده دارند.
ج: بخش مرجع و نشریات و اتاق محققان
این بخش شامل کتابهای لاتین، فارسی و عربی که با عنوان مرجع مشخص شده اند و نیز نشریات و مجلات و روزنامه های صحافی شده و پایان نامه ها است.
بخش مرجع به صورت قفسه باز اداره می شود و مکان مناسبی برای اساتید، محققان و پژوهشگران و دانشجویانی است که پایان نامه تحصیلی خود را تدوین می کنند. این بخش دارای دو سالن مطالعه و تحقیق به منظور استفاده برادران و خواهران است.
نشریات و مجلات متنوع و جدید به منظور بهره برداری از آخرین تحقیقات و یافته های علمی در معرض نمایش قرار داده می شود. و پژوهشگران با مراجعه به فهرست موضوعی می توانند نشریه یا پایان نامه مورد نظر خود را به دست آورند.
تهیه و تنظیم فهرست پایان نامه ها و نیز راهنمایی پژوهشگران و انجام کارهای فنی کتابداری، از جمله کارهای کتابدارانی است که در این بخش اشتغال دارند.
حدود 900 مجلد پایان نامه تحصیلی کارشناسی در رشته های مختلف دانشکده و حدود 100 مجلد پایان نامه کارشناسی ارشد در بخش مرجع نگهداری می شود.
د: بخش امانت
بخش امانت کتابخانه شامل دو قسمت: برادران و خواهران است و آیین نامه مصوب سال 1373 ضوابط فعلی امانت دادن کتاب را مشخص کرده است.
علاوه بر اساتید و پژوهشگران، کارمندان و دانشجویان دانشکده الهیات - که برای همه کارت عضویت صادر شده است - پژوهشگران و دانشجویان دیگر دانشکده های دانشگاه فردوسی، دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی، پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی، مدرسه عالی شهید مطهری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، تربیت معلم، و بنیاد پژوهشهای اسلامی نیز به کتابخانه مراجعه می کنند.
ه: قفسه باز:
به منظور دسترسی ساده تر و سریعتر دانشجویان و محققان به کتاب بخصوص کتابهای درسی و کمک درسی، قفسه باز ایجاد شده و کتابهای تخصصی پر مراجعه از نظر رشته های علمی و گروههای آموزشی دانشکده، به پیشنهاد اساتید و تشخیص کتابداران، در قفسه باز قرار گرفته است.
ترتیب کتابها در این بخش همانند مخزن است. و یک نفر کتابدار آماده پاسخگویی به مراجعان است.
و: بخش کامپیوتر:
این بخش نوپا، کار خود را به تازه گی با نصب کامپیوتر و چاپگر شروع کرده و فعلا نرم افزارهای: قرآن، سلسبیل، ابواب فقهی، تایپ ثپ ت در این بخش آماده استفاده پژوهشگران است.
ثبت کتابهای چاپی براساس موضوع و فهرست هر کتاب در برنامه کامپیوتر - که در جهت دستیابی به منابع تحقیق بسیار مفید است - و نیز ثبت کتابهای خطی براساس اطلاعات داده شده در فهرست نسخه ها، از جمله اهداف و کارهای آینده این بخش خواهد بود.
ز: مراجعان به کتابخانه:
به طور میانگین روزانه 50 مرد و 60 زن به کتابخانه مراجعه می کنند که حدود 150 جلد کتاب را مورد استفاده قرار می دهند و یا به امانت می گیرند. از این تعداد مراجعه کنندگان حدود 8 نفر عضو کتابخانه نیستند. این کتابخانه معمولا از ساعت 8 صبح تا 30/19 دقیقه بعدازظهر آماده پذیرش مراجعان است.
مدیریت کتابخانه:
این کتابخانه توسط رئیس کتابخانه اداره و تصمیمات اساسی در کمیته کتابخانه متشکل از اساتید مجرب در کتابشناسی و مسؤولین دانشکده، اتخاذ می شود.