برگزاری مسابقات و ایجاد زمینه رقابت سالم در زمینه های علمی،فرهنگی، ورزشی، مذهبی و امثال اینها موجب بروز قابلیتها وایجاد تحرک و تکامل افراد مستعد در این زمینه ها می گردد. به همین جهت است که هر سال در سطح بین المللی و کشوری و استانی ومحلی، انواع و اقسام مسابقات برگزار می شود، و این مسابقات موجب افزایش میزان آگاهی ها و اعث بروز خلاقیت ها و ایجادآمادگی های بیشتر می شود.
از دیدگاه اسلام، مسابقات با شرائطی نه تنها منعی ندارد، بلکه در مواردی مورد تشویق و تاکید قرار گرفته است چنانکه در فقه اسلامی مسابقه تیراندازی و اسب سواری که به عنوان «سبق ورمایه » یاد می شود، مور تجویز و تاکید قرار گرفته آنچه برنده آنها به دست می آورد، حلال شمرده شده است.(شاید این دو نوع مسابقه، در آن زمان به عنوان نمونه و مصداق مطرح شده نه به معنای انحصار).
قرآن مجید با آن که «تکاثر» و مسابقه در ثروت اندوزی وجاه طلبی را مردود شمرده، اما رقابت و مسابقه در کارهای خیر راکه موجب ورود به بهشت می شود، توصیه کرده و درباره نعمت های بهشتی فرموده است: و در این (نعمت ها) مشتاقان باید بر یکدیگرپیشی گیرند (1) و با زیباترین تعبیر، انسانها را برای وصول به نعمت های بی مانند بهشتی از طریق ایمان و عمل صالح، تشویق کرده است.
پیامبر عظیم الشان اسلام، گاهی برای سنجش میزان آگاهی دینی مسلمانان و جلب توجه و تحریک کنجکاوی آنان، بعضی از تعالیم ومفاهیم اسلامی را به شکل مسابقه معلومات دینی در جمع اصحاب مطرح می کرد چنان که روزی موضوع «دوستی برای خدا» و «دشمنی برای خدا» را به همین شکل مطرح کرد (2) .
تا آنجا که به یاد داریم، در یکی از سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از نهادهای تبلیغاتی دینی، مسابقه ای مذهبی در سطح کشور برگزار کرد که با استقبال وسیع روبه رو شد. این مسابقه درحد خود، مسابقه ای آموزنده، حساب شده، با ضابطه و روی اصول بود.
این مسابقه فتح بابی شد برای انواع مسابقات مذهبی از طرف برخی از سازمانها، نهادها، ارگانها، مدارس علمیه و... یا به نام آنها، همراه با وعده جایزه های پرجاذبه مانند، حج، عمره،سوریه، مشهد، سکه های بهار آزادی، اتومبیل سواری، موتورسیکلت و...! که هر چندی اعلام و برگزار می گردد اما نوع آنها دارای ایرادها و اشکالهایی است به برخی از آنها اشاره می شود:
1 - سوالها و گزینه ها دقیق و منطبق با معیارهای لازم نیست واین، نشان می دهد که طراح یا طراحان سؤال ها آگاهی و صلاحیت لازم علمی برای طرح این گونه سؤال ها را ندارند! مثلا گزینه های مربوطبه مدت نفوذ و تسلط اسلام در اسپانیا هیچ کدام درست نیست! واین، بیانگر آن است که طراح سؤال، با تاریخ نفوذ اسلام دراسپانیا آشنا نبوده است!.
2 - طرح سؤال ها و گزینه ها روشن و حساب شده نیست، بلکه دو پهلویا چند پهلو و دارای ابهام است، به طوری که اگر هم شرکت کننده ای، درست پاسخ دهد، برگزار کنندگان مسابقه، می توانند به بهانه نادرستی پاسخ، از دادن جایزه طفره بروند! .
3 - گاهی سؤال ها با سن و معلومات مقطع سنی و کلاسیی گروهی که مسابقه برای آنها طرح می شود، تناسب ندارد و از معلومات آنهافراتر است! و حتی گاهی تخصصی است!.
4 - مسابقه ها طوری است که افراد را تشویق به مطالعه و تحقیق وتفحص علمی و مذهبی نمی کند، بلکه اشخاص، با مراجعه به یگدیگر،پاسخ ها را طوطی وار یاد گرفته می نویسند!.
5 - بسیاری از سؤال ها هیچ اموزندگی ندارد و هیچ کاربردی درزمینه مذهبی ندارد!
6 - جوایز موعود! و نیز وجوهی که در بعضی از مسابقات از شرکت گنندگان اخذ می شود (و جمعا مبلغ هنگفتی را تشکیل می دهد) هیچ وضع روشنی ندارد و معلوم نیست این پول ها به کجا می رود و آن جوایز نصیب چه کسانی می شود؟! و از این نظر اخیرا بعضی ازمسابقات، رنگ و بوی سودجویی و کاسب کاری پیدا کرده است! باتوجه به آنچه از باب نمونه گفته شد، ضروری است که مسابقات مذهبی عموما زیر نظر و با مجوز یک مرجع و هیاءت صلاحیت داربرگزار گردد و صلاحیت علمی، مذهبی، و مالی برگزار کنندگان مسابقات احراز گردد، می دانیم که ارزش ها و اصول، اگر بد ونامناسب عرضه شود، نتیجه معکوس به بار می آورد و تبدیل به ضدارزش می گردد.
پاورقیها:
1) و فی ذلک فلیتنافس المتنافسون(مطففین:26)
2) کلینی، اصول کافی، ج 2، ص 125، باب الحب فی الله والبغض فی الله.
