ابوذر گفت: روزی بر رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد شدم، آن حضرت تنها در مسجد نشسته بود، تنهایی آن حضرت را غنیمت شمردم، سپس فرمود: ای اباذر! برای مسجد، تحیّتی است. عرض کردم: تحیّت مسجد چیست؟ فرمود: دو رکعت نماز که تو به جا آوری. عرض کردم: ای رسول خدا! تو به من فرمان نماز می دهی. نماز تحیّت چیست؟ فرمود: نماز بهترین چیزهاست، هر که بخواهد اندک بخواند و هر که بخواهد بسیار. عرض کردم: ای رسول خدا! چه عملی دوست ترین عمل هاست در پیشگاه خدای عزّوجل؟ فرمود: ایمان به خدا و جنگیدن در راه خدا.
عرض کردم: کدام یک از مؤمنان ایمانشان کامل تر است؟ فرمود: آنان که خویشان نیکوتر است.
عرض کردم: کدام یکی از مؤمنان برتر است؟ فرمود: آن کس که مسلمانان از دست و زبانش در امان باشند. عرض کردم: کدام هجرت برتر است؟ فرمود: آن که از بدی هجرت کند.
عرض کردم: چه وقت شب برتر است؟ فرمود: دل تیره شب. عرض کردم: کدام نماز افضل است؟ فرمود: درازی دعا. عرض کردم: کدام صدقه برتر است؟ فرمود: کوشش در تهیدستی به سوی تهیدستی در نهان.
عرض کردم: روزه چیست؟ فرمود: واجبی است که پاداش داده می شود در پیشگاه خدا چندین برابر. عرض کردم: کدام یک از بنده ها برترند؟ فرمود: گران تر آنها از نظر بها و گران ترین آنها پیش صاحبانشان. عرض کردم: پس کدام مجاهد برتر است؟ فرمود: کسی که اسبش پی شود و خونش ریخته شود در راه خدا.
عرض کردم: کدام آیه از آیاتی که بر تو فرود آمد مهم تر است؟ فرمود: آیة الکرسی.
* * *
عرض کردم: ای رسول خدا! مرا سفارش کن. فرمود: سفارش می کنم تو را به پرهیزکاری خدا که سرآمد تمام کارهاست، عرض کردم: بیشتر بفرما، فرمود: بر تو باد خواندن قرآن و یاد کردن خدا را فراوان، زیرا که خدا تو را یاد کند در آسمان، یاد خدا نور است برای تو در زمین. عرض کردم: بیشتر بفرما، فرمود: بر تو باد به خاموشی، زیرا که دور کننده شیطان ها و کمک است برای تو در دینت.
عرض کردم: بیشتر بفرما، فرمود: بپرهیز از خنده بسیار، زیرا که دل را می میراند و آبرویت را می برد.
عرض کردم: بیشتر بفرما، فرمود: به زیر دستت نگاه کن به بالادست خود نگاه مکن، زیرا سزاوار نیست که نعمت خدا را بر خود اندک شماری، پیوند خویشاوندی کن اگر چه از تو ببرّند.
* * *
عرض کردم: بیش از این بفرمایید، فرمود: تهی دستان و هم نشینی آنان را بپذیر. عرض کردم: زیادتر بفرمایید: فرمود: حق را بگو، گرچه تلخ باشد. عرض کردم: بیش از این فرمود: در راه خدا از سرزنش و نکوهش کننده مترس. عرض کردم: زیادترم فرمائید: فرمود: باید جلوگیری کند تو را از مردم آن چه را که از خود می دانی و برایشان خشم نکن در آن چه که از آنان تو را می آید. بعد فرمود: بس است انسان را از نظر عیب که در او سه خصلت باشد: عیب های مردم را بشناسد و از عیب خود بی خبر باشد، برای مردم بد می داند عیبی را که در خودش باشد. هم نشین خود را بی جهت آزار دهد. بعد فرمود: ای اباذر! خردی مانند دوراندیشی نیست، پارسایی مانند خودداری نیست، حسبی چون خوی نیک نباشد.
هفت وصیت
از ابوذر روایت شده که گفت: وصیت کرد مرا رسول خدا به هفت چیز: وصیت فرمود که به زیر دستم نگاه کنم و به بالادست خود نگاه نکنم. وصیت کرد به دوست داشتن مستمندان و نزدیک شدن با آنان، وصیت کرد مرا که حق را بگویم اگر چه تلخ باشد، پیوند خویشاوندی کنم اگر چه پشت به من کنند، نترسم در راه خدا از نکوهش نکوهش کننده، بسیار بگویم «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم» زیرا که آن ذکر گنیجنه های بهشت است.
* * *
ابوذر گفت: اول روز بر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در مسجدش وارد شدم. هیچ کس را در مسجد ندیدم. عرض کردم: ای رسول خدا! پدر و مادرم قربانت. مرا وصیتی فرما که خداوند به واسطه آن بهره به من بدهد سپس فرمود: آری تو را گرامی دارم ای اباذر! زیرا که تو از ما اهل بیت می باشی. همانا من تو را وصیتی می کنم. یاد بگیر آنها را که تمام راه های نیکی را در بر دارد، همانا اگر تو این وصیت را یاد بگیری برای تو بهره فراوان است.
* * *
ای اباذر! بندگی کن خدا را گویا این که او را می بینی اگر تو او را نبینی او تو را می بیند بدان که اول عبادت و پرستش خدا، شناختن اوست. پس خدا اول چیز است پیش از همه چیزها و پیش از او چیزی نبوده، یکتایی است که دومی برایش نیست باقی است نه به نهایتی، آفریننده زمین و آسمان ها و آن چه در بین زمین و آسمان هاست. او لطیف و خبیر است، او بر هیر چیزی تواناست. بعد از شناسایی خدا ایمان آوردن به من است واقرار به این که خدای تعالی مرا به سوی تمام مژده دهنده و بیم دهنده و خواننده به سوی خدا به فرمانش فرستاده، مرا چراغی روشن فرستاد، بعد دوست داشتن خاندان من، آنان که خداوند پلیدی را از آنان دور کرده.
* * *
و بدان ای اباذر که خداوند خاندان مرا در میان امتانم مانند کشتی نوح قرار داده، هر کس سوار شد نجات یافت و هر کس دوری کرد نابود شد و مانند باب حطه است در بنی اسرائیل هر کس وارد شد در امان بود.
ای اباذر! یاد بگیر وصیت مرا که خوش بخت دنیا و آخرت باشی. ای اباذر! دو نعمت است که در آن دو بسیاری از مردم مغبونند: تندرستی و آسودگی. ای اباذر! پنج چیز را پیش از پنج تا غنیمت بشمر: جوانیت را پیش از پیری، تندرستی ات را پیش از بیماری، دارائیت را پیش از ناداری، آسودگی ات پیش از سرگرمی، زندگیت را پیش از مردن.
* * *
ای اباذر! زینهار بپرهیز از به دنبال افکندن آرزویت زیرا که تو در همان روز خویشی و بعد آن روز نیستی اگر فردایی برای تو بود فردا آن طور باش که در همان روزی و اگر فردایی نداشتی پشیمانی بر آن چه که آن روز از دست داده ای.
* * *
ای اباذر! چه بسا روزهای آینده که تمام نشد و چه بسا منتظر فردایی که به آن نرسید. ای اباذر! اگر نگاه کنی به مرگ و جایگاهش، مسلم آرزو و غرور را دشمن داری. ای اباذر! طوری باش که گویا تو در دنیا غریبی یا مانند رهگذری و خویش را در شمار مردگان بشمار.
ای اباذر! بامداد که شد وعده شام را به خود مده هر گاه شام کردی سخن فردا را مگو از دوران سلامتی خود به فکر دوران بیماری باش و بگیر از زندگی برای مردنت زیرا که تو نمی دانی فردا نامت چیست؟
* * *
ای اباذر! بدترین مردم روز قیامت در پیش گاه خدا دانشمندی ست که از دانشش بهره ای برده نشده و هر کس در جست و جوی دانشی باشد که چهره مردم را به سوی خود برگرداند بوی بهشت را نمی چشد.
ای اباذر! هر کس در طلب دانشی باشد که مردم را به آن فریب دهد بوی بهشت را نمی چشد. ای اباذر! هر گاه از چیزی که نمی دانی بپرسند بگو نمی دانم که از گناهش نجات پیدا می کنی و به آن چه را که نمی دانی فتوی مده که از عذاب خدا روز قیامت نجات پیدا کنی.
ای اباذر! گروهی از اهل بهشت بر گروهی از اهل دوزخ ظاهر می شوند. سپس می گویند: چه چیز شما را وارد آتش و ما را وارد بهشت نمود. به واسطه تربیت شما. پس می گویند: ما فرمان به نیکی می دادیم ولی خود انجام نمی دادیم. ای اباذر! حقوق خدای عزّوجل بالاتر از این است که بندگان به پا دارند و همانا نعمت های خدا بالاتر از این است که شمرده شود، و لکن بامداد کنید و شب نمایید در صورتی که توبه کنندگانید.
