علی علیه السلام:
«الکریم من جازی الاسائة بالاحسان »
جوانمرد کسی است که بدی را با نیکی پاسخ دهد.
(میزان الحکمة ج 8، ص 365)
علی علیه السلام:
«الکریم اذا قدر صفح و اذا ملک سمح و اذا سئل انجح »
جوانمرد کسی است که وقتی قدرت یابد ببخشاید و چون توانمند شد عطا کند و چون چیزی از او خواسته شد نیاز را برآورد.
(غرر الحکم، ج 7، ص 346)
علی علیه السلام:
«ثلاثة من المروءة: جود مع قلة و احتمال من غیر ذلة و تعفف عن المسالة »
سه چیز از مروت و جوانمردی است:
بذل و بخشش، در عین تنگدستی، تحمل و بردباری بدون ذلت و خواری، عفاف ورزیدن از سؤال و طلب.
(میزان الحکمه، ج 9، ص 113)
علی علیه السلام:
«ما تزین الانسان بزینة اجمل من الفتوة »
انسان به هیچ زینتی، زیباتر از جوانمردی آراسته نشده است.
(غرر الحکم، ج 6، ص 96)
علی علیه السلام:
«من علم من اخیه مروة جمیلة فلایسمعن فیه الاقاویل... و من حسنت علانیته فنحن لسریرته ارجی »
کسی که از دوستش مروت و مردانگی خوب سراغ دارد نباید درباره او سخنان یاوه گوش کند... و هر که ظاهرش نیکو شود به باطن او امیدوارتریم.
(دستور معالم الحکم / 29 و 30)
علی علیه السلام:
«بعد المرء عن الدنیة فتوة »
جوانمردی، دور بودن انسان از پستی و فرومایگی است.
(غرر الحکم، ج 3، ص 260)
علی علیه السلام:
«نظام الفتوة احتمال عثرات الاخوان و حسن تعهد الجیران »
نظام مردانگی، تحمل لغزشهای برادران و رسیدگی شایسته به همسایگان است.
(غرر الحکم، ج 6، ص 185)
علی علیه السلام:
«المبادرة الی العفو من اخلاق الکرام، المبادرة الی الانتقام من اخلاق اللئام »
سرعت در عفو از اخلاق مردان بزرگ و شتاب در انتقام گرفتن از اخلاق فرومایگان است.
(میزان الحکمة، ج 8، ص 367)
علی علیه السلام:
«لیس من شیم الکرام تعجیل الانتقام »
سرعت در انتقام گرفتن از اخلاق انسانهای بزرگوار نیست.
(غرر الحکم، ج 5، ص 81)
علی علیه السلام:
«غایة المروة ان یستحیی الانسان من نفسه »
نهایت مردانگی آن است که انسان از خودش شرم کند.
(شرح ابن ابی الحدید، ج 20، ص 338)
علی علیه السلام:
«افضل المروة مواساة الاخوان بالاموال و مواساتهم فی الاحوال »
برترین مردانگی یاری رساندن به دوستان با اموال و مساوات با آنها در تمام حالات زندگی است.
(غرر الحکم، ص 207)
علی علیه السلام:
«اول المروة طلاقه الوجه و آخرها التودد الی الناس »
آغاز مردانگی، گشاده رویی است و فرجام آن محبت کردن به مردم است.
(غرر الحکم، ج 1، ص 205)
علی علیه السلام:
«یستدل علی مروة الرجل ببث المعروف و بذل الاحسان و ترک الامتنان »
برای مردانگی مرد به نشر نیکی وبذل احسان و منت نگذاشتن (بر نیکی ها) استدلال می شود.
(غرر الحکم، ج 2، ص 377)
علی علیه السلام:
«المروة: العدل فی الامرة والعفو مع القدرة والمواساة مع العسرة »
مردانگی: عدالت در فرمانروایی و گذشت با قدرت و یاری کردن در تنگدستی است.
(غرر الحکم، ج 1، ص 114)
