امام پدیده ای شگرف بود که کفایت و کمال توانمندی مکتب را در تربیت نفوس انسانی در عصر حاضر به نمایش گذارد. او بهترین گواه، بر عملی بودن برنامه های اسلام در اعلی مرتبه ایمان، عزم، نظم، هدایت، اخلاص، آزادگی و عدالت خواهی در دوران کنونی بود.
امام قرائت عملی اسلام در چگونه زیستن است، همواره دغدغه بودن بر مدار تکلیف را داشت و نه ماندن در متون تاریخ، امام در تشخیص تکلیف، بصیر و تیزبین بود و در انجام تکلیف، شجاع و خالص و ثابت قدم، او در لحظه لحظه عمرش زانوی ادب و بندگی در پیشگاه خدا داشت و لحظه ای از عبودیت دائم، رخ برنتافت.
امام عبد صالح خدا بود، در عبد بودن با عالی ترین جذبه های عرفان و عشق، در منازل عالیه سلوک با محبوبش «ملاقات» داشت و در صالح بودن با تمامیت عشق و عرفان، در مناسک حیات ابراهیمی اش «یکپارچه عمل بود و عمل» آنچه را که ما درباره او می گوییم وصفی است شبح گونه و نامأنوس، که این خود حاکی از جان دور مانده ما از افق اعلایی است که امام بدان دست یافته، و از این رو به سراغ کسی می رویم که درد و قرابت، یعنی جان الهی و جایگاه خدایی با او پیوند دارد. سراغ خورشید را از جان خورشید شده، می گیریم و از فرزانه و حکیم و عارف و مدبّر و سیاستمداری که در عالی ترین تقدیر ممکن بر جایگاهی جلوه کرد که امام آن را جان بخشید، به محضر حضور و آگاهی و عشق و عرفان و بندگی کسی می رویم که در یک لحظه رمزآمیز و با شکوه و الهیِ «ثم انشأناهُ اخرین» بر کالبد نیاز امت به هدایت و رهبری، جان بخشید و روحی، روح اللّه گونه و نگاهی به سان امام با صلابتی عالمانه، ناخدای سفینه نجاتمان شد، تا در امواج متلاطم روزگارمان آن را رهبری کند. اگر چه همیشه دلِمان داغدار دردها، تنهایی ها، مظلومیتها و مشکلات عظیمی است که بر سر راه زعامت علی گونه اش هست، اما می دانیم سینه باصفا و سینایی امت، صفوف آماده باشی است که با اشاره او حضور می گیرند و با فرمانش حماسه می سازند.
مفتخریم که روح امام در راه نائب الامام جاری و زنده است و ما نیز تا آخرین رمق پاسدار همه ارزشها و آرمانها و اصالتهایی خواهیم بود که امروز به دست رهبر عزیزمان تبیین و ترسیم می گردد. با این امید جانمان را به کلام جانباز مکتب امام، رهبر عزیز و معظم انقلاب اسلامی می سپاریم و سراغ «او» را از «او» می گیریم که این سلسله تربیت شدگانِ «او»یند.
مراد و محبوب
امام خمینی، شخصیتی آنچنان بزرگ بود که در میان بزگواران و رهبران جهان و تاریخ، بجز انبیا و اولیاء معصومین علیهم السلام به دشواری می توان کسی را با این ابعاد و این خصوصیات تصور کرد.. آن بزرگوار، قوت ایمان را با عمل صالح، ارداه پولادین را با همت بلند، شجاعت اخلاقی را با حزم و حکمت، صراحت لهجه را با صدق و متانت، صفای معنوی و روحانی را با هوشمندی و کیاست، تقوا و ورع را با سرعت و قاطعیت، ابهت و صلابت را با رقّت و عطوفت و خلاصه بسی خصایص نفیس و کمیاب را که مجموعه ی آن در قرنها به ندرت ممکن است در انسان بزرگی جمع شود؛ همه و همه را با هم داشت. الحق شخصیت آن عزیز یگانه، شخصیتی دست نیافتنی و جایگاه والای انسانی او جایگاهی دور از تصور و اساطیرگونه بود. او، رهبر و پدر و معلم و مراد و محبوب ملت ایران و امید روشن همه ی مستضعفان جهان و بخصوص مسلمانان بود.
ممتاز و بی نظیر
یقینا خصوصیات امام، استثنایی و ممتاز و بی نظیر است و هرچه در ابعاد شخصیت ایشان تأمل کنیم؛ این استثنا و امتیاز را بهتر و بیشتر می یابیم.
شخصیتی بی بدیل
شخصیت عظیم رهبر کبیر و امام عزیز ما، حقا و انصافا پس از پیامبران خدا و اولیای معصومین، با هیچ شخصیت دیگری قابل مقایسه نبود. او ودیعه خدا در دست ما، حجت خدا بر ما و نشانه ی عظمت الهی بود. وقتی انسان او را می دید، عظمت بزرگان دین را باور می کرد. ما نمی توانیم عظمت پیامبر صلی الله علیه و آله ، امیرالمؤمنین علیه السلام ، سیدالشهداء علیه السلام ، امام صادق علیه السلام و بقیه ی اولیا را حتی درست تصور کنیم؛ ذهن ما کوچکتر از آن است که بتواند عظمت شخصیت آن بزرگمردان را در خود بگنجاند و تصور کند؛ اما وقتی انسان می دید شخصیتی با عظمت امام عزیزمان و با آن همه ابعاد گوناگون: ایمان قوی، عقل کامل، دارای حکمت، هوشمندی، صبر و حلم و متانت، صدق و صفا، زهد و بی اعتنایی به زخارف دنیا، تقوا و ورع و خداترسی و عبودیت مخلصانه برای خدا، دست نیافتنی است و مشاهده می گردد که همین شخصیت عظیم، چگونه در برابر آن خورشیدهای فروزان آسمان ولایت، اظهار کوچکی و تواضع و خاکساری می کند و خودش را در مقابل آنها، ذره ای به حساب می آورد؛ آن وقت انسان می فهمید که پیامبران و اولیای معصومین علیه السلام چقدر بزرگ بودند. او اصلاً از جنس و خمیره ی انبیا بود. توصیف و ترسیم چهره آن عزیز خدا و عزیزِ بندگان صالح او، واقعا خیلی مشکل است.
ویژگیهای بشری او کمتر در افراد عادی پیدا می شود. اگر یکی از آن خصوصیات در فردی مشاهده شود، او انسان بزرگی به شمار می رود؛ چه رسد به آنکه همه ویژگیهای ممتاز را در یک جا در خود جمع کرده باشد. امام (ره) انسانی بسیار عاقل، دوراندیش، حکیم، آدم شناس، تیزبین، حلیم، متین و آینده نگر بود که هر کدام از این صفات، کافی بود که شخصی را در مرتبه ای والا جای دهد و احترام همگان را جلب کند.
میراث امام
اما خرسندیم که میراث او در دست ماست و آن، «جمهوری اسلامی» توأم با ارزشهایی است که او در این جمهوری به وجود آورد، یا بهتر است بگوییم با ارزشهایی که او جمهوری اسلامی را با آن ساخت. ما مس بودیم، او ما را طلا کرد. او کیمیا بود، او اکسیر بود. ما زندگی معمولی داشتیم، او خمودگیها را تبدیل به تحرک و تپش کرد و انسان ساخت.
فاتح فتح الفتوح
در پیامی، به مناسبت یکی از فتوحات ارزنده شما در جبهه، فرمودند: «فتح الفتوح»، عبارت از ساختن اینگونه انسانها و جوانهاست. در حقیقت، فاتح این فتح الفتوح، خود او بود. او بود که این انسانها را ساخت. او بود که این فضا را مهیا کرد. او بود که مسیر را به وجود آورد. او بود که ارزشهای اسلامی را بعد از انزوا و خمول، دوباره احیا کرد. میراث او همین ارزشها و همین جمهوری اسلامی است. هر کدام از ما در هر مسؤولیتی که هستیم؛ عشق و محبت وافرمان را به آن عزیز، باید در حفظ و تداوم ارزشها و نظام جمهوری اسلامی مجسم کنیم.
ذخیره ای بس گرانبها
او، عبد صالح و بنده خاضع خدا و نیایشگرِ گریان نیمه شبها و روح بزرگ زمان ما بود. او، الگوی کامل یک مسلمان و نمونه بارز یک رهبر اسلامی بود. او، به اسلام عزت بخشید و پرچم قرآن را در جهان به اهتزاز درآورد. او ملت ایران را از اسارت بیگانگان نجات داد و به آنان غرور و شخصیت و خودباوری بخشید. او، صلای استقلال و آزادگی را در سراسر جهان سرداد و امید را در دلهای ملل تحت ستم جهان زنده کرد. او، در عصری که همه دستهای قدرتمند سیاسی برای منزوی کردن دین و معنویت و ارزشهای اخلاقی تلاش می کردند، نظامی بر اساس دین و معنویت و ارزشهای اخلاقی پدید آورد و دولت و سیاستی اسلامی بنیان نهاد. او جمهوری اسلامی را ده سال در میان طوفانهای سهمگین و حوادث سرنوشت ساز، قدرتمندانه اداره و حراست و هدایت کرد. و به نقطه ای مطمئن رسانید. ده سال رهبری او برای مردم و مدیران ما، یادگاری فراموش نشدنی و ذخیره یی بس گرانبهاست.
امیر هواها و خواهش ها
حقیقتا برای انسان بزرگ و شخصیت بی نظیری مثل امام عزیز و بزرگوارمان، جا دارد که برگزیده ترین انسانها و هوشمندترین ذهنها و صافترین و پاک ترین دلها و جانها، از احساس تعظیم و تکریم، سرشار شوند. فرق است میان شخصیتی که به خاطر مقام و سمت ظاهریش، مورد احترام و تجلیل واقع می شود و کسی که شخصیت و عظمت و عمق وجود و آراستگیهای گوناگون او، هر انسان بزرگ و قوی و هوشمندی را به تعظیم و تجلیل و ستایش و تکریم وادار می کند. امام عزیز ما، از این نوع انسانها بود.
امام (ره)، خصلتهای گوناگونی داشت، بسیار خردمند و عاقل و متواضع و هوشیار و زیرک و بیدار و قاطع و رئوف و خویشتن دار و متّقی بود. نمی شد حقیقتی را در پیش چشم او واژگونه جلوه داد. دارای اراده یی پولادین بود و هیچ مانعی نمی توانست او را از حرکت باز دارد. انسانی بسیار دل رحم و رقیق بود؛ چه در هنگام مناجات با خدا که از خود بی خود می شد و چه در هنگام برخورد با نقطه هایی از زندگی انسانها که به طور طبیعی دلها را به عطوفت و رأفت وادار می کند. انگیزه های نفسانی، جاذبه های مادی، هواها و هوسها، نمی توانست به قله رفیع وجود با تقوای او دست اندازی کند. او امیر هواها و خواهشهای خود بود.
نکته اصلی در شخصیت معنوی امام
نکته اصلی این است که اگر در مجموعه ذی قیمتی که شخصیت معنوی امام (ره) را تشکیل داده بود، عنصر عبودیت و اخلاص وجود نمی داشت؛ او به این موفقیتها نمی رسید. بنابراین، کارهای انجام شده، خیلی عظیم تر از آن است که شخصیتی با همه آن خصوصیات - منهای ارتباط با خدا - بتواند آن کارها را انجام دهد.
حیات و ممات امام برای خدا بود
حیات و ممات این مرد بزرگ، برای خدا بود: «سلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیّا»(1). قیامش، تبعیدش، آمدنش، زندگی پربرکتش و از دنیا رفتنش، برای خدا بود.
علمدار اسلام ناب
روزی که ما پشت سر امام عزیز و علمدار اسلام ناب، شعارهای اسلام واقعی را مطرح می کردیم؛ می دانستیم که دشمنها و قدرتها و ابرقدرتها، در مقابل ما صف آرایی می کنند. در صدر اسلام هم همین گونه بود. آن روزی که یهودیها و منافقان و کفار و مشرکان، اطراف مدینه پیامبر را محاصره کردند و جنگ احزاب و خندق را به وجود آوردند، مؤمنین واقعی گفتند: «هذا ما وعدنااللّه و رسوله»(2) این، چیز تازه یی نیست، خدا و رسولش به ما گفته بودند که بدها و شریرها و فاسدها، علیه شما همدست خواهند شد. بنابراین، آنها چون صدق وعده الهی را دیدند؛ ایمانشان قویتر شد.
آرمانهای بزرگ امام
آرمانهای بزرگی که امام (ره) بیان می کردند، عبارت بود از: مبارزه با استکبار جهانی، حفظ اعتدال قاطع در خط «نه شرقی و نه غربی»، اصرار فراوان بر استقلال حقیقی و همه جانبه ملت، (خودکفایی به معنای کامل)، پافشاری فراوان و تمام نشدنی بر حفظ اصول دینی و شرع و فقه اسلامی، ایجاد وحدت و همبستگی، توجه به ملتهای مسلمان و مظلوم دنیا، عزت بخشیدن به اسلام و ملتهای اسلامی و مرعوب نشدن در مقابل قدرتهای جهانی، ایجاد قسط و عدل در جامعه اسلامی، حمایت بی دریغ و همیشگی از مستضعفان و محرومان و قشرهای پایین جامعه و لزوم پرداختن به آنها. همه ما شاهد بودیم که امام در این خطوط، مصرّانه و بدون تعلل، حرکتش را ادامه داد. ما باید راه و اعمال صالح و حرکت مداوم او را دنبال کنیم.
فردای آن شبی که امام عزیز (ره) به جوار رحمت الهی پیوسته بودند، سحرگاه در حالت التهاب و حیرت، تفألی به قرآن زدم؛ این آیه شریفه سوره کهف آمد: «واما من امن و عمل صالحا فله جزاء الحسنی و سنقول له من امرنا یسرا»(3). دیدم واقعا مصداق کامل این آیه، همین بزرگوار است. ایمان و عمل صالح و جزای حسنی، بهترین پاداش برای اوست.
اگر چه امام (ره) عوامل و عناصر و مقدماتی که وجود ظاهری او را به وجود می آورد و تشکیل می داد، با خود برد؛ اما افکار، آرمانها، جهان بینی، هدفها، توصیه ها، راهها و ابزارها را در اختیار ما گذاشت. هم اکنون بخش عظیمی از شخصیت امام در اختیار ماست. آرمانهای اعلام شده به وسیله او، برترین و بالاترین آرمانهاست. ما باید اینها را دنبال کنیم. ملتی که این طور بر سر و سینه می زنند و اشک می ریزند و دل در سینه هاشان، تاب ماندن ندارد و هر کدام اگر می توانستند همه دنیا را می داند تا امام را لحظه ای دیگر به حیات بازگردانند؛ اینها دنبال افکار امام (ره) هستند و او را به خاطر فکر و ایده و آرمان و راه و مجاهدت و مقاومتش دوست می دارند. ما باید آرمانهای این مردم و شما رزمندگان را نگه داریم.
محو در تکلیف شرعی
شخصیت امام تا حد بسیار زیادی به اهمیت و عظمت آرمانهای او مربوط می شد. او با همت بلندی که داشت، هدفهای بسیار عظیمی را انتخاب می کرد.تصور این هدفها، برای انسانهای معمولی دشوار بود و می پنداشتند آن هدفهای والا، دست نیافتنی هستند؛ لیکن همت بلند و ایمان و توکل و خستگی ناپذیری و استعدادهای فراوان و توانایی های اعجاب انگیزی که در وجود این مرد بزرگ نهفته بود؛ به کار می افتاد و در سمت هدفهای مورد نظرش پیش می رفت و ناگهان همه می دیدند که آن هدفها محقق شده است.
نقطه اساسی کار او، این بود که در اراده الهی و تکلیف شرعی محو می شد. هیچ چیز برایش غیر از انجام تکلیف، مطرح نبود. واقعا او مصداق ایمان و عمل صالح بود. ایمانش به استحکام کوهها می مانست و عمل صالحش با خستگی ناپذیریِ باورنکردنی، توأم بود. آنچنان در تداوم عمل، صبور و کوشا بود که انسان را دچار حیرت می کرد. به همین خاطر هدفهای بزگ او وصول شد و امکان دست یافتن به قله ها، حتمی گردید.
جمهوری اسلامی، در حالی به وجود آمد که هیچ کس در دنیا باور نمی کرد این نظام پابرجا بماند و بر دشمنان کینه ورز و قدرتمند خود، فایق آید. ما باید این راه را ادامه دهیم. آن چیزی که از امام برای ما قابل تقلید است، هدفهای او و حرکت به سمت آن اهداف است. هیچ کدام از هدفها و آرمانهایی که امام معین کردند، صرف نظر کردنی نیست. آن بزرگوار برای ملت ایران و انقلاب و نظام جمهوری اسلامی، بهترین و والاترین و اصیل ترین هدفها را انتخاب کردند و به زبان آوردند و آنها را در دهها اثر از ادبیاتِ مخصوصِ خود، ثبت کرده و حرکت به سمت آنها را نشان داند.
پی نوشت ها:
1. سوره مریم، آیه 15
2. سوره احزاب، آیه 22
3. سوره کهف، آیه 88
