میزگرد با حضور سیدهاشم آغاجری، محمدعلی اکبری و غلامحسین زرگری نژاد
نسیم صبا، 4 و 5/5/82
این میزگرد به پدیده «روشن فکری » ، خاستگاه و گونه های آن اختصاص دارد . در اینجا صرفا خلاصه ای از اهم مطالب مطروحه در آن عرضه می شود: روشن فکری یک وضع انسانی و اجتماعی است . روشن فکر کسی است که از مرحله ناخودآگاهی خروج کرده و به مرز خودآگاهی رسیده است: خودآگاهی انسانی، خودآگاهی اجتماعی و خودآگاهی تاریخی . وجود احساس مسئولیت و فاصله داشتن با وضع موجود در روشن فکران به واسطه خودآگاهی آنان است . در واقع، فاصله انتقادی با وضع موجود یک خصیصه روشن فکری است .
تاریخ روشن فکری در ایران معاصر دقیقا از همان منطق و سازوکارهای تاریخ روشن فکری در اروپا تبعیت نکرده است . از جمله، ما در تاریخ معاصر با پدیده ای روبه رو هستیم که در چارچوب منطق تاریخ اروپا شاید پدیده ای پارادوکسیکال به نظر رسد: «روشن فکری دینی » . تمام منورالفکران و روشن فکران ایرانی در «توسعه نایافتگی » و «عقب ماندگی » ایران نسبت به غرب متفق القول بوده اند و اختلاف آنان در ارزیابی جوهره این عقب ماندگی و نیز ارائه راه حل ها و پاسخ به پرسش «چه باید کرد؟» بوده است . روشن فکری در ایران، برخلاف روشن فکری در اروپا، که عامل و محصول تحولات اجتماعی و سیاسی و فرهنگی است، زاییده برخورد ما با فرهنگ و تمدن غرب است . بر این اساس ما خود روشن فکری را اختیار نکردیم، روشن فکری ما را اختیار کرد .
از آنجا که روشن فکران با خرد و عقل سروکار دارند نه با تقلید، اگر دین را یک امر بسته بندی شده و جزمی بدانیم که نسبت به تحولات اجتماعی و تاریخی کاملا لااقتضاست، در آن صورت، هیچ ارتباطی بین روشن فکری و دین داری وجود ندارد . در معنایی دیگر از دین داری، دین در ذات خود با روشن فکری همسوست . بدون گذردادن مباحث مربوط به مدرنیته از حوزه دین و دین داری، امکان پدیدآوردن شرایطی، به لحاظ فکری و عملی، پایدار برای جامعه ایران متصور نیست . از این لحاظ، روشن فکری پس از انقلاب کارنامه مثبت تری دارد .
