دین در آستانه ظهور
روایت هایی که حرکت های فکری و فرهنگی حضرت مهدی(عج) را در عصر ظهور بیان می کند، نشان دهنده آن است که در این روزگار، توجیه ها، تأویل ها، تحریف ها و انحراف ها، بسیاری از باورهای سالام ناب را تهدید می کند و ساخته های ذهنی مدعیان دین، با عنوان باورهای دینی ترویج می شود. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «دورانی بر امت من می آید که در آن، از اسلام جز نامی نماند و از قرآن جز نقش و تصویری نباد. مسلمانان به نام مسلمان خوانده می شوند، ولی به اسلام از هر کس بیگانه ترند». ادیشه دینی پیش از ظهور، به طور عام، بر اساس هواها و هوس ها و منافع شخصی و گروهی شکل می گیرد. حضرت با ظهور خود، بدعت هایی را که در دین به وجود آمده است باطال می کند، احکام خدا را آن گونه که صادر شده، ظاهر می نماید و حدود اسلامی را بدون سهل انگاری اجرا می کند از این روست که چنین برنامه ای برای مردم تازگی دارد.
وضعیت دانشمندان در هنگام ظهور
آنچه از روایات فهمیده می شود این است که در آخر الزمان، دانشمندان، نقش خود را در زمینه مستولیت زدودن نادانی از اندیشه های مردم به خوبی ایفا می کنند. امام هادی علیه السلام فرمود: «اگر در دوران غیبت مهدی(عج) دانشمندان بنودند که مردم را به سوی او هدایت و با حجت های الهی از دین دفاع کنند، و شیعیان ضعیف را از دام های شیطان و پیروانش رهایی و از شر ناصبی ها نجات دهند، کسی در دین خدا پا برجا نمی ماند و همه مرتد می شدند، ولی آنان رهبری دل های شیعیان ضعیف را با قدرت در دست می گیرند و فحظ می کنند، چنان که ناخدای کشتی سکان کشتی را نگاه می دارد. پس آنان نزد خدا والاترین انسان ها هستند». البته احادیثی نیز در مذمت برخی از دانشمندانی که در آخر الزمان بر اساس هوای نفس فتوا می دهند، آمده و آنها راخائن، فاسق وبدترین آفریده های روی زمین معرفی می کنند.
امنیت پیش از ظهور
دردوران پیش از ظهور، بر اثر تجاوز قدرت های بزرگ، امنیت از میان حکومت های کوچک و ملت ضعیف رخت برخواهد بست و آزادی و امنیت، مفهومی نخواهد داشت. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «ظهور مهدی(عج) هنگامی خواهد بود که دنیا آشفته و پر از هرج و مرج گردد وگروهی به گروه دیگر یورش برند، نه بزرگ به کوچک رحم می کند و نه نیرومند بر ضعیف». به اسارت رفتن مسلمانان، فرو رفتندر زمین، افزایش مرگ های ناگهانی، ناامیدی مردم از نجات، نداشتن دادرس و پناه، و جنگ و کشتار، برخیاز ویژگی های دوران پیش از ظهور است. امام باقر علیه السلام به ابوحمزه ثمالی فرمود: «ای اباحمزه! حضرت مهدی(عج) قیام نمی کند، مگر در دورانی که خوف و ترس شدید و مصیبت ها و فتنه ها بر جامعه حاکم باشد... تاجایی که هر آرزومندی، هر شب و روز آرزوی مرگ می کند».
وضعیت اقتصادی پیش ازظهور
در اثر گسترش فسادها و تباهی ها، از هم گسستن پیوندهای خویشاوندی و عاطفی، و نیز ایجاد جنگ های خانمان سوز، جهان از نظر اقتصادی در وضعیت بدی به سر خواهد برد، چندان که آسمان نیز بر زمینیان باران رحمت فرو نمی فرستد. نزول باران که رحمتالهی است، بر زمینیان به غضب تبدیل می شود و ویرانگر می گردد در این دوران، باران کم می شود یا در غیر موسم خود فرو می آید و موجب نابودی کشاورزی می گردد، درایچه ها و رودخانه ها خشک می شوند، زراعت ها به بار نمی شنیند، تجارت از رونق می افتد و فقر و گرسنگی گسترش می یابد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «زمانی بر مردم فرا می رسد که خداوند ابران را در فصلش حرام می گرداند و باران نازل نمی شود و آن را در غیر موسمش فرو می فرستد». امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «در آن هنگام که سفیانی خروج می کند، مواد غذایی کم می شود، قحطی به مردم روی می آورد و باران کم می بارد». شاید وضعیت بد بازار در آن زمان، معلول ویرانی مرکز تولید و صنعت، کم شدن نیروی انسانی، کاهش قدرت خرید، قحطی، ناامنی راه ها و... باشد.
اخلاق پیش از ظهور
با بررسی روایاتی که وضعیت اخلاق پیش از ظهور را بیان می کند، در می یابیم در این دوران، ملاک خوشبختی و پیشرفت، مادیات و لذت بردن است و معنویت هیچ جایگاهی ندارد. در این دوران، سعادت مساوی است با لذت یابی بیشتر ؛ بهتر زیستن، بهتر خوردن، عیش و نوش و بهره بردن. قطع پیوندهای خویشاوندی، افترا زدن بر والدین، تحقیر یکدیگر، حفای به والدین، بدرفتاری باهمسایه، دورویی، بدزبانی، بدکرداری، خیانت در امات، نقض پیمان، گسست رشته های وفاداری، تملق گویی، مدح دیگران در برابر دریافت قول، سخن چینی، زیاد شدن تکبر در دل ها، حرص به مال دنیا، هتک محارم خدا، پیروی شهوات، زیاد شدن دروغ و حلال شمردن آن، از جمله فسادهای اخلاقی است که در دوران ظهور رواج می یابد.
شادمانی جهان از ظهور
آنچه از روایت فهمیده می شود این است که قیام حضرت مهدی(عج)، موجب خرسندی اهل زمین و آسمان و حتی مردگان می شود. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «همه اهل آسمان و زمین، و حتی پرندگان، حیوانات درنده و ماهیان دریا، از ظهور حضرت مهدی(عج) شاد و خرسند می شوند». حضرت علی علیه السلام نیز فرمود: «هنگامی که حضرت مهدی(عج) ظهور می کند، نام مبارکش بر سر زبان ها خواهد بود و وجود مردم، سرشار از عشق به مهدی می شود، به گونه ای که جز نام او، هیچ نامی در یاد و زبان آنان نیست و با دوستی او، روح خود را سیراب می کنند». امام رضا علیه السلام هم درباره گشایش پس از ظهور می فرماید: «در آن هنگام، گشایشی بر مردم می رسد، به طوری که مردگان آرزوی زندگی دوباره می کنند». امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «هیچ مؤمنی در قبر نمی ماند، مگر آنکه شادی و سرور در قرش وارد می شود به گونه ای که مردگان به دیدار یکدیگر می روند و ظهور حضرتش را به یکدیگر تبریک می گویند».
اقتصاد در عصر ظهور
در حکومت حضرت مهدی(عج) که مردم به اطاعت خداوند روی می آورند و به فرمان حجت خدا گردن می نهند، دیگر دلیلی ندارد که زمین و آسمان از برکاتشان بر بندگان خدا دریغ ورزند. حضرت مهدی(عج) افزون بر برکت های زمینی و آسمانی، با تفسیم اموال، بخشش دارایی ها، ریشه کن کردن فقر و رسیدگی به محرومان و مستضعفان، رفاه اجتماعی را به ارمغان می آورد. عمران و آبادانی، گسترش کشاورزی و دامپروری، و نیز رونق بازرگانانی، از دیگر کارهای حضرت است که به شکوفایی اقتصاد جامعه می انجامد. حل مشکلات اقصتادی، در رأس برنامه های حضرت مهدی(عج) است و مهم ترین اقدامات ایشان، مباح اعلام کردن بهره وری شایسته، عادلانه و سازنده از نعمت هایی است که خداوند برای انسان پدید آورده است.
امنیت پس از ظهور
در حالی که پیش از ظهور حضرت مهدی(عج) شرایط ناامنی بر جهان چیره است، یکی از بنیادی ترین کارهای حضرت، بازگرداندن امنیت به جامعه به شمار می رود، در حکومت حضرت، با برنامه ریزی دقیقی کهانجام می شد، در مدت کوتاهی، امنیت در همه زمینه ها به جامعه باز می گردد و مردم در محیطی پر از امنیت به زندگی خود ادامه می دهند؛ امنیتی که بشر در هیچ روزگاری مانند آن را ندیدهاست. در ان زمان، امنیت راهها به گونه ای که زنان جوان بدون محرم سفر می کنند، امنیت قضایی به گونه ای که حق کسی پایمال نمی گردد، و امنیت جانی به گونه ای که گرگ و گوسفند در کنار هم زندگی می کنند، برقرار می شود. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «زمین را از عدالت پر می کند، تا جایی که مردم به فطرت خویش باز می گردند؛ نه خونی به ناحق ریخته می شود و نه حتی خوابیده ای را بیدار می کنند».
بازرگانی در عصر ظهور
رشدو گسترش بازگرانی در کشور و جامعه، نشانه شکوفایی اقتصاد و ثروتمند بودن آن جامعه است؛ چنان که تعطیل شدن بازارها وکساد بازرگانی، نشانه فقر جامعه است. از آنجا که در حکومت امام عصر(عج) مردم در وضعیت اقتصادی خوبی به سر می برند، بازرگانی روقن می گیرد و بازارها فعال می شوند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره فرمود:«از نشانه های ظهور مهی این است که مال و ثروت، همانند سیل میان مردم به جریان می افتد، علم و دانش ظاهر می شود وبازرگاین گسترش می یابد و شکوفا می گردد». در روایات آمده است که مردم پس از خروج دجال، چهل سال زندگی می کنند و نخل ها می نشانند و بازارها بر پا می گردد.
بهداشت در عصر ظهور
شکوفایی دانش، به ویژه علم بهداشت و درمان در عصر حکومت حضرت مهدی(عج)، و همچنین بهره گیری از آن برای گسترش بهداشت در جامعه و پیدایش آرامش روانی و تُمین بهداشت روحی، و نیز گسترش کشاورزی و دامداری و تأمین تغذیه مطلوب، از جمله عواملی است که بهداشت را در عصر حضرت، به حدی ستودنی می رساند و چنان می شود که وضعیت جسمی مردم دگرگون می گردد و عمر آنها طولانی می شود. امام حسین علیه السلام درباره حکومت حضرت مهدی(عج) می فرماید: «هیچ نابینا، زمین گیر و دردمندی بر روی زمین نمی ماند، مگر آنهک خداوند درد او را برطرف می سازد».امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «هنگامی که مهدی قیام کند، خداوند بیماری ها را از مؤمنان دور می سازد و تندرستی را به آنان باز می گرداند».
برکت و بی نیازی در عصر ظهور
از ویژگی های دوران حکومت حضرت مهدی (عج) رواج برکت است. افزون بر آنکه خداوند، برکت را از آسمان فرو می فرستد، چشمهسارها می جودش و زمین، چند برابر محصول می دهد. امام صادق علیه السلام ، بی نیازی همگانی را در عصر حضرت مهدی، چنین توصیف می کند. به منادی دستور می دهد در میان مردم اعلام کند هر کس نیازی به مال دنیا دارد، برخیزد. از میان همه مردم، فقط یک نفر بر می خیزد و می گوید: «من. حضرت مهدی(عج) به او می فرماید: برو پیش کلیددار و بگو مهدی به تو دستور می دهد مالی به من بدهی. کلیددار می گوید: جامه ات را بیاور. جامه اش را پهن و وسط آن را پر می کند. هنگامی که آن را بر دوش می گیرد. پشیمان می شود که چرا در میان امت محمد صلی الله علیه و آله ، من از همه آزمندتر باشم؟ چرا آن عفت نفس عمومی را من دارا نباشم؟ آن گاه مال را به کلیددار پس می دهد، ولی پذیرفته نمی شود؛ زیرا حضرت مهدی(عج) می فرماید: «ما آنچه عطا کردیم، هرگز باز پس نمی گیریم».
دانش در عصر ظهور
روایات، جهان را درعصر امام زمان(عج) جهانی متمدن و در اوج قدرت و پیشرفت علمی معرفی می کنند. فرق اساسی پیشرفت در روزگار حضرت مهدی(عج) با جهان کنونی در این است که در آن زمان، بشر در عین اینکه به بالاترین رشد علمی و صنعتی می رسد، به همان اندازه به تعالی اخلاق و کمال انسانی نزدیک می شود. دانش که امام عصر(عج) مردم را به آن فرا می خواند، با پیشرفتی که بشر از نظر علمی داشته قابل سنجش نیست و مردم نیز استقبال بیشتری به فراگیری دانش نشان می دهند. حکومت آن حضرت، موجب رشد خردها و اخلاق است. در نظام الهی مهدی(عج)، بشر بر نهایت بلوغ خود می رسد و اخلاق، اندیشه، آرزو و... رنگ کمال به خود می گیرد.
معنویت پس از ظهور
درحکومت حضرت مهدی(عج)، مردمبه گونه ای بی سابقه به معنویت روی می آوردند، همه جاآوای اسلام طنین انداز می شود و آثار مذهب آشکار می گردد. به تعبیر برخی از روایات، اسلام در هر خانه، کوخ و چادری رخنه می کند؛ چنان که سرما و گرما در آن نفوذ می نماید. در چنین شرایطی، پذیرش مظاهر و شعایر دینی از سوی مردم، بی سابقه خواهد بود. استقبالمردم از آموزش قرآن، نماز جماعت و نماز جمعه چشمگیر می شود و مساجد کنونی و حتی مساجدیکه ر آینده ساخته می شود، برطرف کننده نیاز آنان نخواهد بود. آنچه در روایت آمده مبنی بر اینکه در یک مسجد، دوازده بار نماز جماعت خوانده می شود، دلیل روشنی بر اندازه پذیرش مردم درخصوص معنویت و مظاهر دینی است. در پاره ای از روایات، از زدوده شدن کینه های بندگان، اصلاح فاسدان و منحرفان، از میان رفتن حرص و طمع، پدیدار شدن بی نیازی در انسان ها و سرانجام رشد معنویت سخن به میان آمده است.
