آزاد، 12/10/80
مقاله به بررسی نقد جامعه مدرن از دیدگاه هربرت مارکوزه، از اعضای مکتب فرانکفورت (1920 م). می پردازد . مارکوزه نظریه اثباتی آگوست کنت در مطالعه اجتماع را مردود می شمارد و معتقد است پی جویی قوانین ثابت اجتماعی، مانع ایجاد دگرگونی های سیاسی و اجتماعی می شود . مارکوزه مارکسیست است و در عین حال، مارکسیسم شوروی را به دلیل روند تطبیق دادن اندیشه مارکسیسم با جامعه روز شوروی و ایجاد یک پایگاه اقتصادی برای دولت به نقد می کشد . وی نقد را مهم ترین هدف تفکر فلسفی می داند و آن را بر تمایز دو حوزه «واقع » و «مطلوب » از یکدیگر مبتنی نموده است و بر همین اساس به نقد جامعه مدرن می پردازد . حاکمیت عقلانیت ابزاری در این جامعه، شکل جدیدی از اسارت انسان بر انسان را موجب شده است . انسان با احساس نیاز کاذبی که در او به وجود می آید، به مصرف می پردازد تا تکنولوژی پیشرفت کند . جامعه مدرن گرچه بسیار پیشرفته و ثروتمند است، اما به شدت سرکوب گر آزادی است . راه حل پیشنهادی مارکوزه برای رهایی از بند جامعه مدرن، انقلاب علیه ریشه نظام سرمایه داری، یعنی «سود» است; انقلابی که پیشروان آن، نه کارگران و کشاورزان مستهلک شده در این جامعه، بلکه روشنفکران بیداری هستند که هنوز سازش نکرده اند . مدینه فاضله مارکوزه، جامعه ای است آزاد (وی ضمانتی برای دوام آزادی ارائه نمی کند) و عاری از اسراف و ویرانی منابع . البته شکل و سازمان های این جامعه را اکنون نمی توان پیش بینی کرد .
