تاویل قرآن ضابطه ها و ضرورت ها

راه سوم، ش 1

آقای معرفت در این نوشتار، ضمن واژه شناسی «تاویل » ، به کاوش در نظریه های عالمان دینی به ویژه ابن تیمیه و علامه طباطبایی می پردازد . از دیدگاه وی تاویل باید ناظر به حقیقتی عینی باشد . و نمی توان ارائه مصادیق در مورد آیات متشابه را شیوه تاویل مناسبی برای فهم قرآن به شمار آورد .

معانی واژه «تاویل » عبارت است از: توجیه کردن متشابه; تعبیر در رؤیا; عاقبت امر و سرانجام کار; برداشت های کلی و همه جانبه («بطن » در مقابل «ظهر» قرآن) . تاویل به معنی اخیر در مقابل تنزیل که همان مورد نزول است، می باشد و تنها در کلام سلف به کار رفته است . از آن جا که مورد نزول موجب تخصیص آیه نمی شود، تمامی آیات قرآن دارای تاویل به معنی اخیر هستند; در حالی که تاویل به معنای توجیه کردن، مختص آیات متشابه است . نویسنده محقق، یکی از ضابطه های تاویل را مناسبت تنگاتنگ میان دو معنای ظاهری و باطنی می داند تا بتوان چنان برداشت هایی را از کلام انتزاع کرد .

تدقیق در نظریه ابن تیمیه و علامه طباطبایی و مقایسه آن دو، بخش دیگری از مقاله است که مطالعه آن سودمند خواهد بود .