داستان قرآنی:موسی و عبد صالح (قسمت دوم)

در بخش اول بیان شد که حضرت موسی در رهیافت خویش از وحی آگاهی یافت که شخصیتی بر روی زمین زندگی می کند که از اسرار و باطن امور با اطلاع است. موسی اشتیاق یافت که با آن شخصیت دیدار کند و سرانجام نیز خود را به او رسانید و با تعهّدی که در شکیبایی و مراعات سکوت سپرده بود، ولی در همان قدم اول طاقت نیاورد و به سوراخ کردن کشتی اعتراض کرد. در عین حال حضرت خضر عذر او را پذیرفت و بار دیگر اجازه داد تا در مراحل بعدی نیز با او همراهی کند. اینک دنباله ماجرا:

خضر و موسی کشتی را ترک کردند و به راه افتادند تا به نوجوانی خوش سیما رسیدند که با همسالان خود بازی می کرد. خضر او را نزد خود خواند و بجایی دور دست برد و به زمین انداخت و بکشت! موسی از تماشای این منظره عجیب بی تاب شد و قرارش را از کف داد، زیرا بچشم خود دید که پسری نورس و خوش سیما که شاید یگانه فرزند و مایه امید پدر و مادرش بود، به دست مردی الهی و پیشوایی از پیشوایان، بی گناه کشته شد. از این رو پیمان و تعهد خود را فراموش کرد و این بار با لحن شدید تری اعتراض کرد که شگفتا! طفل بی گناهی را کشتی؟! این چه گناه بزرگی است که انجام دادی؟ راستی که کار بس ناپسندی مرتکب شدی! در این هنگام خضر با خونسردی خاص خود، نگاهی پر معنا به موسی انداخت و با تأکید بیشتر گفت: آیا نگفتم که تو در صحبت با من تاب شکیبایی نداری؟! این بار نیز موسی از اعتراض خود شرمنده شد و دانست که همراهی او با آن بنده صالح، گران و ناگوار است و حق این بود که ازدیدن آن منظره صبر می کرد و زبان به اعتراض نمی گشود تا در پایان، خود پرده از این معما بر دارد و راز کار را آشکار سازد. بار دیگر زبان به عذر خواهی گشود و باز بر سر شرط و پیمان رفت و متعهّد شد که دیگر بار شتاب نکند و گرنه خضر حق داشته باشد که رشته صحبت بگسلد و از او دوری گزیند. در پایان خضر از رمز این رفتار نیز پرده برداشت و اظهار نمود که آن پسرک نیک منظر، کودکی وقیح و بد رفتار بود و پدر و مادری مؤمن و نیکوکار داشت و چون والدین به حکم فطرت، فرزندان خود را دوست دارند و چه به حق و چه به باطل از ایشان دفاع می کنند، بیم آن بود که این علاقه کار آن دو را به کفر و طغیان کشد. از این رو برای حفظ دین آن دو، او را بکشتم و امید آن دارم که خدا بجای او فرزندی پاکیزه و مهربان به ایشان عنایت کند.

تحلیل و برداشت:

1. صلاحیت والدین باعث عنایت خدا گشته و فرزند ناصالح را از آنان باز می ستاند و در عوض فرزندی شایسته و پاک عطا می کند.

2. تأثیر متقابل پدر و مادر بر فرزند و فرزند بر پدر و مادر. همان گونه که پدر و مادر در طفولیت و کودکی در فرزند تأثیر بسزا دارند بر عکس، فرزند به هنگام کهولت پدر و مادر برآنها تأثیر فراوان دارد و چه بسا آنان را بطور کلی به دنبال خود رهسپار کند.

3. نقش عواطف خانوادگی در نادیده گرفتن حق و باطل .

4. چه بسا رویدادهای مالی و جانی که ظاهری تاریک و زننده دارد، امّا باطن آنها زیبا و درخشان است. «عَسی أن تَکرهُوا شَیئاً وَهُوَ خَیر لَکُم». (سوره بقره، آیه 216).

5 . آینده نگری و تحلیل نسبت به آنچه پیش خواهد آمد و چاره اندیشی کردن جهت پیش گیری.

6. فرزندان شایسته، پاک و صالح بوده و نسبت به والدین مهرورزی فزون تری خواهند داشت.

7. حمایت از ایمان مؤمنان و تلاش برای تضعیف نشدن آن.

8. ایمان گوهری است گرانبها که هیچ چیز با آن برابری نمی کند. بگونه ای که حتی فرزند دلبندی را باید فدای آن ساخت تا محفوظ بماند.

9. از امام صادق درباره این سخن خدا «فأردنا أن یبدِلَهما ربّها خَیر مِنه…» روایت شده که فرموده اند: «همانا، برای آن دو (پدر و مادر مقتول) دختری متولد شد و آن دختر، پسری به دنیا آورد که پیامبر شد.»1

10. گاهی سؤال کمال است و گاهی کمال در مراعات سکوت است.

11. انصاف در قضاوت و انتقاد از خود قد بلغت من لدنی عذر.

12. عذر پذیری از صفات اولیای الهی است.