ارزیابی پیش از پذیرش شایعه

جماعتی که به هیچ چیز ایمان ندارند هر چیزی را باور می کنند.

در روند پذیرش شایعه مهم است که شایعه پذیر آمادگی لازم برای این کار را داشته باشد، این آمادگی در ذات هر فرد وجود دارد، اما برای هر کس متناسب با باورهای قبلی او با افراد دیگر فرق می کند. طبیعی است کسانی که به وقوع رخدادی عظیم در آینده اعتقاد دارند برای پذیرش شایعه ی حمله از کرات دیگر آمادگی بیشتری دارند. و یا کسانی که اعتقاد نادرستی مبنی بر خطرناک بودن بیماران روانی دارند، راحت تر این شایعه را باور می کنند که فرد روان پریشی در شهر آنها 100 نفر را خورده و با پوست شان لباس درست کرده!
زمانی می توان به طور مثال شایعه ی حمله ی رفقای شیطان به مدارس کشور را جا انداخت که از قبل به قدرت شیطان و یاران او اعتقادی راسخ وجود داشته باشد. به نظر می رسد این باورها به اعتقادات خانوادگی، قومی و فرهنگی ارتباط داشته باشد. قومی که اعتقاد دارد سیزدهم هر ماه شیطان آب انبارهای شهر را مسموم می کند و لذا نباید در این زمان آب مصرف کرد فقط به یک شایعه باور ندارد. اعتقاد ریشه ای به شیطان و قدرتش و ناتوانی انسان در برابر او را در پشت این شایعه می توان دید. لذا آشکار است که با توضیحی ساده و حتی با مصرف آب در روز سیزدهم در انظار
عمومی نمی توان دیدگاه عموم را نسبت به سالم بودن آب عوض کرد.
به نظر می رسد اعتقاداتی که بستر پذیرش شایعه ها را هموار می کنند از خود شایعه ها مهم ترند. این زمینه سازها می توانند بسته به موقعیت ها و شرایط شکل گرفته باشند. مثل شایعه ی آدم ربایی و انتقال دختران به آن سوی آب که بسته به شرایط تا مدتی طرفدار دارد؛ و یا شایعه هایی دیرپا و دیرزی باشند که ریشه در باورهای قومی و فرهنگی یک ملت دارند. مثل شایعه ی حلول شیطان در بدن بیماران روانی.
به مثال زیر که نمونه ای از یک شایعه متأثر از موقعیت و شرایط خاص جغرافیایی است، توجه کنید:
در آوریل 1954 شهر سیاتل آمریکا از پیدا شدن شکل هایی تور مانند بر روی شیشه های اتومبیل ها در حیرت و نگرانی فرو رفت. نگرانی عمومی چنان بالا گرفت که برای رفع این معضل مقامات محلی از پایتخت کمک خواستند. مطبوعات هر روز اخبار تازه ای از صدمات وارده به شیشه های اتومبیل ها انتشار می دادند. بررسی آزمایشگاه تحقیقات محیط زیست معلوم کرد که شکل های روی شیشه ها در نتیجه ی اصابت ذرات کوچک آسفالت سطح جاده ها بوده. این شکل ها از مدت ها پیش روی شیشه های جلو خودروها دیده می شدند اما تا آن زمان هیچ گاه این قدر مهم نشده بودند. چرا؟
در جزایر اقیانوس آرام طی سال های قبل از آن چندین آزمایش اتمی صورت گرفته بود. روزنامه ها و رادیو بارها از عمق خرابی ها و تشکیل بخارهایی گفته بودند که به دنبال انفجارهای اتمی به وجود
آمده بودند. مردم سیاتل - که بندری است در کنار اقیانوس آرام- به رغم اطمینان بخشی های مقامات دولتی و دانشمندان هسته ای کماکان نگرانی هایی داشتند. دامن زدن به شایعه ی شکل های تور مانند روی شیشه های جلو اتومبیل ها شاید راهی بود برای ابراز نگرانی مردم از آزمایش های هسته ای. و یا نوعی تقاضای ناخودآگاه برای اطمینان بخش های بیشتر بود.
منبع مقاله :
آتش پور، سید حمید؛ (1388)، اعتیاد به کار( روان شناسی معتادین به کار )، تهران: نشر قطره، چاپ اول