اختلال شخصیت اسکیزوئید

وجه مشخصه اسکیزوئید (Schizoid Personality Disorder به اختصارSPD) بی میلی و دوری از روابط شخصی و اجتماعی و بی تفاوتی احساسی است و به همین دلیل به آن کمبود لذت نیز گفته می شود. این افراد دارای اکثر خصوصیات زیر هستند:
ــ تمایلی به برقراری رابطه نزدیک با دیگران (حتی فامیل) ندارند و از آن لذت نیز نمی برند. این افراد در صورت امکان اطاقی مجزا به خود اختصاص داده و به جز تماس های معمولی ارتباطی با دیگران برقرار نمی کنند و تا حد امکان در هیچ مراسم و جمعی شرکت نمی کنند و دیگران به اشتباه برچسب خجالتی بودن به آنها می زنند.
ــ تقریباً همیشه بدنبال فعالیتهای انفرادی هستند (کار با کامپیوتر، کشیک یا نگهبانی شبانه و...). البته بدین معنی نیست که به چنین فعالیت هایی علاقه دارند، بلکه بواسطه آنها می توانند از دیگران دوری گزینند و خود را مشغول کنند.
ــ دوست صمیمی و نزدیک اصلاً و دوست معمولی بسیار کم دارند آنهم بواسطه اجبار است که با اعضاء خانواده یک ارتباط سطحی برقرار می کنند.
ــ میل جنسی ندارند و حتی اگر ازدواج کنند در حدود تکلیف و یک نوع فعالیت به آن می نگرند و نه آنکه به معنی واقعی از آن لذت ببرند.
ــ نسبت به انتقاد و یا تعریف تقریباً بی تفاوت هستند (واکنشی نشان نمی دهند).
ــ از نظر احساسی به معنی واقعی بی روح و بی احساس (همچون یک آدم آهنی) هستند. گفتار و حرکاتی یکنواخت و آرام دارند و تقریباً نمی توان دریافت که در هر لحظه چه حسی و احساسی دارند و یخ و بی روح هستند و هیجان و احساساتی از خود نشان نمی دهند. در بسیاری از زمانها در رؤیا و خیال به سر می برند و به همین دلیل حتی در روابط ساده نیز قادر به برقراری رابطه معمولی نیستند.

ابعاد پنجگانه شخصیتی اسکیزوئید

این افراد از بُعد بی ثباتی احساسی و پذیرندگی در سطح بالا و از نظر برون گرایی، سازگاری و تعهدپذیری در سطح پایینی قرار دارند (به مطالب قبلی مراجعه کنید).

الگوی فکری شخصیت اسکیزوئید

این افراد غالباً در اوایل دوران کودکی، پدر و مادری تقریباً بی تفاوت، سرد و یا مسامحه کار و گاهی مداخله گر داشته اند (خانواده ای عاری از عشق و محبت) و الگوی فکری زیر در ضمیر آنها شکل گرفته است:

O مهم نیست که دیگران در مورد من چه فکری می کنند؛
O این مهم است که آزاد و عاری از وابستگی به دیگران باشم؛
O در انجام کارها به تنهایی بیش از بودن با دیگران لذت می برم؛
O روابط صمیمی با دیگران برایم ارزشی ندارد؛
O من خود اهداف و ارزشهایم را تعیین و مشخص می کنم؛
O حریم خصوصی من مهمتر از برقراری ارتباط با دیگران است؛
O می توانم از عهده کارهایم به تنهایی برآیم و نیازی به کمک دیگران ندارم؛
O من نبایستی به دیگران اتکا کنم؛
O من می توانم از دیگران تا زمانیکه درگیر آنها نشوم برای مقاصدم استفاده کنم؛
O رابطه مسئله ساز خواهد بود و زندگی بدون دیگران مشکلات کمتری دارد؛
O با دیگران نمی توانم بسازم؛
O زندگی شوق و کمالی ندارد.

شیوع و علل اسکیزوئید

شیوع شخصیت اکسیزوئید کمتر از 1% افراد جامعه بوده و در مردان شایعتر از زنان است. همانند سایر اختلالات شخصیتی علل خاصی برای آن شناخته نشده است ولی هر دو عامل ژنتیکی (سابقه خانوادگی) و محیطی (خانواده ناامن و بدون گرمی و صمیمیت و محبت) در آن نقش ایفاء می کنند.

تشخیص و درمان اسکیزوئید

تشخیص آن از طریق مشاوره با متخصص (گاهی همراه با تستهایی همچون MMPI-2,MCMI-2 یاTAT) داده شده است و درمان آن به صورت روان درمانی (تنهایی، گروهی و کمک به خود) است.
توجه: نبایستی شخصیت اسکیزوئید را با اسکیزوفرنی که یک بیماری روانی است، اشتباه گرفت.
نکته: در برخی موارد ممکن است اختلال شخصیتی اسکیزوئید با گوشه گیری اجتماعی (بدلیل شرایط خاص)، سندرم آسپرگر و یا اوتیسم شود.
منبع مقاله :
ساداتیان، اصغر؛ آذر، ماهیار؛ (1389) آمادگی و شرایط لازم برای ازدواج، تهران: ما و شما، چاپ اول.