اشاره: هر روز در جامعه با شخصیت های گوناگونی برخورد می کنیم و نحوه برخورد آنها با ما، عکس العمل هایی را از سوی ما برمی انگیزد و احساس شادی و یا ناراحتی و اضطراب را در ما به وجود می آورد. در این میان در محیط کار خود گاهاً با شخصیت هایی برخورد می کنیم که با ما همکاری نمی کنند، زود رنج و حساس هستند، حالت تدافعی به خود می گیرند، حالت خصمانه دارند و یا حتی رفتاری بسیار غیر دوستانه از خود نشان می دهند. این شخصیت ها با رفتار منفی که از خود نشان می دهند، مانع تلاش های ما برای ارایه کار مفید می شوند و گاهاً نتیجه منفی و معکوس از انجام کارها را به همراه دارند. به این نوع شخصیت ها، شخصیت های «دشوار» یا «مشکل ساز» گفته می شود.
چنان که گفتیم شخصیت های دشوار، از جمله افرادی هستند که با آنها در محیط کار، روبرو می شویم و به آنها متکی هستیم و با آنها زندگی می کنیم بنابراین نحوه برخورد با این گونه شخصیت ها، می تواند ما را از فشار روانی و ناراحتی های بوجود آمده در محیط کار برهاند و ما را به عنوان عضو کار آمد و اثربخش سازمان معرفی نماید.
شخصیتهای دشوار
باید توجه داشت که شخصیت های دشوار، بیشترین و عمیقترین آثار منفی را بر افراد و سازمان ها دارند، بنابراین ضروری است که با برخی از این شخصیت ها، آشنا شویم.
شخصیت های همه چیزدان
افرادی هستند که فکر می کنند در همه زمینه ها، متخصص هستند و سعی دارند درباره هر موضوعی ابراز عقیده کنند، اما زمانی که اشتباه می کنند، اشتباه خود را قبول ندارند حتی حالت تدافعی به خود می گیرند و بر اشتباه خود اسرار می ورزند. از خصوصیات دیگر این افراد، تکبر و پر افاده بودن است.
شخصیت های منفعل
شخصیت های منفعل، چهره ای سرد و بی احساس دارند، به دیگران با بی تفاوتی نگاه می کنند و نگاه های خیره دارند، از اختلاف نظر و مناقشه یا چالش، به هر قیمتی که شده، اجتناب می ورزند و دوست ندارند عقیده و نظر خود را ابراز کنند.
شخصیت های مستبد
شخصیت های مستبد، قلدری می کنند، حتی اگر لازم باشد، با چرب زبانی دیگران را وادر به کارهایی می کنند که ممکن است در نهایت به سود آنان تمام شود. شخصیت های مستبد به سادگی به دیگران توهین می کنند و زمانی که از دیگران انتقاد می کنند، انتقادشان همراه با قساوت و بی رحمی است. پر توقع بودن نیز از خصوصیات دیگر این افراد است.
شخصیت های بله گو
شخصیت های بله گو، در مقابل هر در خواستی، پاسخ بله می دهند و با هر پیشنهادی موافق هستند. این افراد قول انجام دادن هر کاری را می دهند، اما به ندرت به قولی که داده اند، عمل می کنند.
شخصیت های نه گو
در مقابل شخصیت بله گو، شخصیت نه گو قرار می گیرد که در مقابل هر درخواستی پاسخ نه از آنها شنیده می شود. آنها منفی باف و بدبین هستند و کمتر از خود انعطاف نشان می دهد و وجود این نوع شخصیت در هر جایی، مانع از پیشرفت کارها می شود.
شخصیت های شاکی
فردی است که به قول معروف از زمین و زمان شکایت می کنند و در مقابل، برای تغییر اوضاع و احوال در جهت صحیح، اقدامی انجام نمی دهند. افرادی که دارای این شخصیت هستند، همیشه منفی گرا بوده و عیب جویی می کنند و با این کار خود، دیگران را از خود می رنجانند.
شخصیت های حسود
افرادی که دارای شخصیت حسود هستند، تاب تحمل رشد و پیشرفت هیچ یک از دوستان و همکاران خود را ندارند و اگر متوجه شوند یکی از دوستان و یا همکاران آنها مورد توجه قرار گرفته است، به روش مستقیم یا غیرمستقیم می کوشند وی را در نزد دیگران حقیر نمایند. همچنین این افراد سعی می کنند به گونه ای رفتار کنند که هرگز کسی متوجه حسد و گاه کینه ورزی آنان نشود.
پیشنهاداتی برای برخورد با شخصیت های دشوار
1. بیان سریع مقصود اصلی
سعی کنید مقصود اصلی خود را از ملاقات با شخصیت های دشوار، تقریباً فوری بیان کنید. سعی نکنید درباره یک موضوع، احساسی با این گونه شخصیت ها برخورد کنید و با صحبت کردن درباره موضوعات غیرمرتبط، هم وقت خود را تلف کنید و هم نتوانید مقصود و موضع خود را نسبت به رفتار منفی این گونه افراد، بیان نمایید.
2. اجتناب از حالت دفاعی و یا پوزش طلبی
توصیه می شود در هنگام احساس نیاز برای ملاقات و مذاکره با شخصیت های دشوار، از حالت دفاعی و یا پوزش طلبی اجتناب کنید. سعی نکنید در مقابل رفتارهای منفی شخصیت های دشوار حالت دفاعی به خود بگیرد، چرا که این گونه شخصیت ها زمانی که حالت دفاعی شما را مشاهده کنند، بیشتر رفتار منفی خود را ادامه خواهند داد. همچنین نباید در مقابل رفتارهای منفی این گونه افراد حالت پوزش طلبی به خود بگیریم چرا که با این کار خود، به شخصیت های دشوار اجازه خواهیم داد که در موقعیت های دیگر نیز رفتارهای منفی خود را تکرار کنند.
3. صمیمت دربرخورد با افراد دیگر در مقابل شخصیت دشوار
نباید سعی کنیم در برخورد با شخصیت های دشوار، موضع خصومت آمیز و دشمنانه به خود بگیریم، چرا که با انجام این عمل، بیشتر این گونه افراد را به واکنش های منفی وامی داریم. بنابراین توصیه می شود برای مواجهه با شخصیت های دشوار، به شیوه زیر عمل نماییم.
با فرد دیگر با صمیمت رفتار کنیم تا شخصیت دشوار به چگونگی مواجهه و بر خورد ما با خود و افراد دیگر توجه کند و با تعارض های تلخی که در برخورد با او و افراد دیگر رخ می دهد، متوجه موضوع شود تا سعی در اصلاح رفتار منفی خود نماید.
به یاد داشته باشیم که بر خورد و مواجهه همراه با خصومت و دشمنی با شخصیت دشوار، این برداشت را برای او تداعی خواهد کرد که برخورد خصومت آمیز ما، برای تلافی و یا تنبه او بوده است و در این صورت است که او از خود واکنش منفی نشان خواهد داد.
توجه داشته باشیم پیشنهادی که برای برخورد و مواجهه با شخصیت های دشوار، مطرح گردید، بدین معنا نیست که در مواجهه با شخصیت های دشوار، هیچ هیجانی از خود نشان ندهیم بلکه شیوه مورد نظر برای برخورد با شخصیت های دشوار به این امر اشاره دارد که در برخورد با این گونه افراد، حالت عدم رضایت، دلخوری، تاسف و خشم کنترل شده را از خود نشان دهیم تا آنها را به اصلاح رفتارهای منفی خود واداریم.
4. برخوردی مرتبط با رفتار شغلی
سعی کنیم به جای آنکه به احساسات، نگرش ها یا ارزش های شخصیت های دشوار حمله کنیم، مرتبط با رفتار شغلی با آنها برخورد کنیم؛ یعنی رفتار غیر سازنده و اثرات منفی مرتبط با رفتار دشوار فرد مورد نظر را مورد توجه قرار دهیم و رفتار ناسودمند یا دشوار را برحسب آثار و عوارض آن در عمل مورد توجه قرار دهیم. بنا بر این توصیه می شود در مواجهه با شخصیت های دشوار، آنها را برای حل مشکلی که در اثر رفتار دشوار آنها به وجود آمده است، فرا بخوانیم و در رابطه با عوارض و نتایج رفتار دشوار او، در کار صحبت کنیم و برای حل و فصل این نتایج و عوارض این شخصیت های دشوار را به تغییر رفتار و اصلاح آن، تشویق نماییم.
5. برخورد سنجیده
زمانی که می کنیم با شخصیت های دشوار برخورد نماییم، باید با قاطعیت رفتار کرد و سنجیده برخورد نماییم، چرا که در غیر این صورت، ساده تر آن است که برخورد نکنیم و از مشکل اجتناب کنیم. اگر برخورد یا مواجهه سنجیده انجام گیرد، در این صورت احتمال اینکه مشکل حل شود، بیشتر است.
توجه داشته باشیم که اگر با شخصیت های دشوار، برخورد سنجیده نداشته باشیم، موقعیت مشکل سازی که این گونه افراد به وجود آورده اند، ادامه خواهد داشت و آنها به این نتیجه خواهند رسید که تحمل این موقعیت دشوار برای ما قابل تحمل است و به همین دلیل به رفتار منفی خود ادامه خواهند داد.
توصیه می شود برای برخورد سنجیده و قاطع با شخصیت های دشوار، دقت کافی در به کاربردن واژه ها داشته باشید و گاهاً با نشان دادن سنجیدگی یا مراقبت از طریق صمیمیتی که در صدای خود نشان می دهید، به اهداف خود دست یابیم.
سخن پایانی
توجه داشته باشیم که اعمال و رفتار شخصیت های دشوار را به شیوه ای حرفه ای، و نه شخصی مورد توجه قرار دهیم. به این معنا که این نکته را در نظر بگیریم که افراد دشوار لزوما ما را به عنوان هدفی در نظر نمی گیرند که باید چنین هدفی را به چنگ آورند، بلکه ممکن است افراد دشوار در تلاش جهت به دست آوردن آنچه می خواهند، ما را به عنوان یک مانع یا نخستین گام برای عبور تلقی کنند و رفتارهای منفی و ناشایست از خود نشان دهند بنا بر این توصیه می شود، یاد بگیریم اهانت ها، بی اعتنایی ها و ضربه هایی که از پشت بر ما وارد می شود، را به شیوه ای حرفه ای و نه شخصی، تحمل کنیم و با اعمال پیشنهاداتی که در برخورد با شخصیت های دشوار، مطرح شد، رفتار اثر بخش با شخصیت های دشوار و مشکل ساز داشته باشیم تا خود را از فشار روانی و استرس های موجود در محیط کار دور سازیم.
