موتور جستجوی اسلامی با طعم وهابیت!

در مرداد 1388 در شبکه جهانی اینترنت، خبرگزاری های اینترنتی از راه اندازی پایگاهی به عنوان گوگل اسلامی خبر دادند. این خبر در بیشتر خبرگزاری ها، پایگاه ها و وبلاگ ها منتشر شد. آنچه در غالب پایگاه ها در مورد این پایگاه جدید گفته شده بود، چنین است:

«موتور جستجوی مطالب اسلامی با لوگوی شرکت گوگل و با عنوان گوگل اسلامی راه اندازی شده است. این موتور جستجو برای استفاده کاربران مسلمان طراحی شده و مطالب مربوط به مبانی و احکام اسلامی، غذای حلال، پایگاه های خبری و آموزش قرآنی را در اولویت قرار می دهد که به راحتی می توان به این مطالب دسترسی پیدا کرد. همچنین این موتور در هنگام جستجو عکس ها و تصاویر مبتذل و نامناسب را به صورت اتوماتیک حذف می کند.»(1)

در مورد این پایگاه چند نکته قابل توجه است:

1. پایگاه اسلامیک سرچ چیست؟

پایگاه مذکور با نشانی www.theislamicsearch.com و با هدف ارائه خدمات جستجو در مورد منابع و محتواهای اسلامی در شبکه اینترنت حضور پیدا کرده است. این پایگاه برای خدمات دهی از قابلیت های گوگل استفاده می کند. البته قابلیت سفارشی سازی جستجوی گوگل چند سالی است که در اختیار کاربران قرار گرفته است. همه توانایی و ارزش این قابلیت در انتخاب و گزینش پایگاه های هدف جستجو است و اینجا است که جهت گیری گردانندگان در نتایج به دست آمده بسیار اثرگذار می  شود. پایگاه جستجوی اسلامی نیز با همین رویکرد از گوگل خدمات می گیرد و آن طور که اعلام نموده، تلاش می کند کاربران مسلمان را در جستجوی اینترنتی خود کمک کند تا جستجویی امن و مطمئن داشته باشند و با خیال راحت به گشت و گذار در وب بپردازند.

پایگاه گوگل اسلامی با این هدف و با استفاده از قابلیت و فناوری جستجوی امن گوگل ادعا می کند که تنها نتایج مطمئن و دارای ارزش و اعتبار بیشتر را فقط از پایگاه های مشهور اسلامی می آورد و تقریبا همه نتایج غیر اخلاقی و مبتذل را فیلتر می کند.

2. این پایگاه متعلق به کیست؟

بنا بر توضیحی که در قسمت «درباره ما» در این پایگاه آمده است، این پایگاه وابسته به گوگل نیست؛ بلکه رابطه آن با گوگل تنها در حد استفاده از خدمات و قابلیت های آن برای کمک به اطمینان  بیشتر از نتایج به دست آمده می باشد. شواهد و قراین حاکی از آن است که پایگاه گوگل اسلامی توسط وهابیت راه اندازی شده است. در صفحه اول پایگاه، فهرستی از پایگاه های هشت گانه آمده است که همه تمایل به وهابیت دارند و توسط آنان راه اندازی شده و اداره می شوند.

پایگاه های مذکور عبارت اند از:

1- اسلام آنلاین   www.islamonline.net

2- طریق الاسلام   www.islamway.com

3- شبکة الاسلام للجمیع   www.islam2all.com

4- راهنمای اسلام   www.islam-guide.com

5- الاسلام   www.al-islam.com

6- اسلام وب    www.islamweb.net

7- الاسلام  سؤال و جواب  www.islamqa.com

8- پیام اسلام   www.islammessage.com

این چند پایگاه از بارزترین پایگاه های دعوت به اسلام، ولی با گرایش شدید به وهابیت هستند و مبارزه با تفکر شیعه، از مهم ترین برنامه های آن ها است.

3. جامعه اینترنتی و واکنش آنان از این اقدام چگونه بود؟

انتشار این خبر و ورود این پایگاه به عرصه اینترنت برخی را چنان امیدوار کرد که گویی آرزوی آنان از جستجویی سالم، پالایش شده، و دقیق که همیشه مورد نظرشان بوده، در حال تحقق است و از این پس با خیالی آسوده به جستجو خواهند پرداخت و جستجوی آنان نتایجی دقیق و قطعی را در پی خواهد داشت؛ اما حقیقت آن است که این آرزو هنوز محققق نشده و ضعف عملکرد دست اندرکاران سایت و اندک بودن سایت ها و صفحاتی که پایگاه اسلامیک سرچ آن ها را فهرست کرده و همچنین دست های پنهانی که این پایگاه را هدایت و پشتیبانی می کند، باعث شده است که آثار و نتایج مورد انتظار نه تنها محقق نگردد، بلکه در مواردی به عکس هم باشد.

البته برخی تحلیل گران هم در خبرهایشان آوردند که اقدام گسترده وهابی ها در راه اندازی موتور جستجویی به نام گوگل اسلامی را می توان سرآغاز جنگ سایبر شیعه و سنی در فضای اینترنت دانست.(2) از سوی دیگر، بر کسی پوشیده نیست که وهابیت و شبکه های تبلیغاتی آنان در سرتاسر دنیا، شیعه و پیروان راستین اهل بیت علیهم السلام را هدف گرفته اند و اخیرا تبلیغات سوء آنان به رسانه های دیجیتالی و ارتباطات اینترنتی هم دامن زده است و این ابزار جدید و پیشرفته را به خوبی در جهت تحقق اهداف خود به کار گرفته اند. بنابراین، کاربران اینترنت باید به این نکته توجه داشته باشند که هر ابزار و قابلیت جدیدی الزاما پاسخگوی نیاز آنان و در راستای برآوردن خواسته های ایشان نیست و اطلاع رسانی از آن در حد گسترده می تواند کمکی به تبلیغ و معرفی آنان به شمار آید.

4. جستجو در این پایگاه بر چه پایه ای بنا شده است؟

نتایج جستجو در این پایگاه گرچه عاری از مطالب مبتذل و ناسالم و غیر اخلاقی است، اما به شدت کنترل شده و محدود است. با جستجوی عبارات و کلیدواژه های مختلف و بررسی و مقایسه نتایج به دست آمده با سایر جستجوگرها از جمله نتایجی که موتور جستجوی گوگل ارائه می دهد، این احتمال تقویت می گردد که این جستجوگر اسلامی برای ارائه نتایج به کاربران، از پیش برنامه ریزی کرده و نتایج را کنترل شده نمایش می دهد. نتایج حاصل از جستجوی کلمات مختلف به ویژه کلیدواژه هایی که ناظر به مباحث اختلافی شیعه و وهابیت است و یا کلماتی که ناظر به عقاید خاص وهابیت می باشد، نشان از این مسأله دارد.

در ادامه به چند ویژگی که از بررسی برخی از نتایج جستجو در این پایگاه به دست آمده است، اشاره می کنیم:

1. این پایگاه همچنان که خودش در قسمت معرفی بیان می کند هیچ ارتباطی با گوگل ندارد و فقط از سرویس جستجوی تخصصی گوگل استفاده می کنند، اما استفاده از لوگوی گوگل و یدک کشیدن عنوان گوگل اسلامی و طراحی صفحه خانگی مشابه گوگل، برای آن اعتباری به دنبال داشت که برخی از کاربران اسلامی با شنیدن این نام و دیدن آن صفحه به امید استفاده از گوگلی اسلامی به آن مراجعه کردند.

2. به نظر می رسد هدف این پایگاه معرفی و ارائه تعریف خاصی از اسلام است؛ یا حداقل این شائبه وجود دارد که مطالب و نتایج ارائه شده همه محتواهای دینی و اسلامی را در بر نمی گیرد. بنابراین، معرفی و تبلیغ آن در پایگاه ها و وبلاگ های دینی و شیعی و همه خبرگزاری های ایرانی و اسلامی کاری بایسته به شمار نمی آمد.

3. این پایگاه برای هر جستجو تنها 64 نتیجه را می آورد که در هشت صفحه و در هر صفحه هشت نتیجه را فهرست می کند. البته پایگاه هایی که به عنوان پایگاه های پشتیبان خود ارائه می کند نیز هشت پایگاه اند؛ در حالی که برای جستجوی غالب کلمات اسلامی، میلیون ها نتیجه مناسب و مفید در گوگل به نمایش در می آید.

4. در مجموع به نظر می رسد که این پایگاه از پشتوانه قوی محتوایی برخوردار نیست و پایگاه های چندانی را فهرست نمی کند. در بسیاری از موارد، حتی در مورد جستجوی کلمات عربی، نتایج جستجو محدود به چند سایت وهابی و پایگاه ویکی پدیا می باشد.

نمایش نتایج از سایت های برجسته دینی حتی از سایت های اهل سنت نیز در این پایگاه به تناسب حضور آنان در اینترنت و حجم انبوه اطلاعاتی که ارائه می کنند، دیده نمی شود؛ به عنوان نمونه، برای کلمه Islam در پایگاه گوگل 102000000 نتیجه و در این پایگاه 64 نتیجه به نمایش در می آید که از این تعداد، 34 نتیجه از ویکی پدیا، 16 نتیجه از پایگاه های پشتیبانی کننده این پایگاه و 6 نتیجه از پایگاه بی. بی. سی و سایر نتایج نیز از پایگاه های غیر مهم اهل سنت است و از پایگاه های شیعی هیچ نتیجه ای برای کلمه islam آورده نشده است.

5. بسیاری از نتایج به ویژه در مورد کلمات فارسی و به خصوص در مورد کلید  واژه ها و عباراتی که ناظر به نقاط اختلافی یا اعتقادات خاص تشیع است، از انجمن های گفتگو و یادداشت های کاربران در شبکه های اجتماعی مانند سایت فیس بوک و گروه های یاهو و در مواردی از سایت های مخالف شیعه است؛ در حالی که برای آن موضوع در سایر پایگاه ها نتایج و مطالب متقن علمی و مستند وجود دارد. به عنوان نمونه، برای کلمه «الشیعه» در گوگل 4330000 نتیجه به نمایش در می آید؛ اما در این پایگاه 64 نتیجه ارائه می شود که از این تعداد 19 نتیجه از پایگاه سی. ان. ان 3 نتیجه از پایگاه بی. بی. سی 16 نتیجه از پایگاه ها یپشتیبانی کننده پایگاه، 4 نتیجه از گروه های یاهو، 2 نتیجه از پایگاه های شیعی و 13 نتیجه از پایگاه فیس بوک دیده می شود. آیا پایگاه هایی مانند بی. بی. سی و سی. ان. ان و یا پایگاه  هایی مانند فیس بوک و گروه های یاهو می توانند مرجع مناسب برای ارجاع مطالب دینی و اسلامی باشند؟

در نقطه مقابل، برای جستجوی کلمات عربی به ویژه کلید واژه ها و عباراتی که ناظر به وهابیت و اعتقادات آنان است، بیشتر نتایج از سایت های خاص با گرایش و تمایلات وهابی است و به وبلاگ ها و سایت های وب دویی مانند فیس بوک ارجاع نمی دهد؛ به عنوان نمونه، برای کلمه «الوهابیه» در گوگل 2350000 نتیجه و در این پایگاه 64 نتیجه به نمایش در می آید که از این تعداد 61 نتیجه از پایگاه های علمی و بزرگ وهابی است که این پایگاه را پشتیبانی هم می کنند و تنها 2 نتیجه از بی. بی. سی و 1 نتیجه از ویکی پدیا آمده است و یا برای کلمه «السلفیه» از 64 نتیجه تنها 6 نتیجه از ویکی پدیا و گروه های یاهو آمده است و بقیه همگی از پایگاه های وابسته به خودشان است.

6. نتایجی که برای برخی جستجو ها به ویژه جستجوی عبارات فارسی نمایش داده می شود، مغرضانه به نظر می رسد؛ مثلا برای جستجوی عبارت «اسلام چیست؟» از مجموع 64 نتیجه 46 نتیجه آن از پایگاه های فیس بوک و یو تیوب نمایش داده می شود؛ در حالی که در گوگل همین عبارت اگر جستجو شود، در 100 نتیجه  اول ارجاعاتی به پایگاه های مهمی مانند حوزه، پرسمان قرآنی، پرس وجو، باشگاه، پاسخگو و کتابخانه مجازی دیده می شود. جالب این جا است که نتایج منتشر شده در سایت گوگل اسلامی به محتواهایی ناظر به ایران و مباحث سیاسی آن یا جدایی ایرانیان از اسلام اشاره دارد؛ مثلا مطالبی مانند: «آیا اسلام ایرانیان را آدم کرد؟»، «داستان سگ در تاریخ اسلام»، «no islam in iran»، «اسلام حقیقی» (لینک به وبلاگی در رد شیعیان) و لینکی به مطلبی از شیرین عبادی که این پایگاه در ایران جزء پایگاه های فیلتر شده می باشد.

همچنین با جستجوی عبارت «ما هو الاسلام؟» از مجموع 64 نتیجه به نمایش در آمده، 58 نتیجه از پایگاه های خودشان است که غالبا به مطالبی از علمای وهابی در تشریح دین اسلام می پردازد. در نتایج این جستجو، دیگر از فیس بوک و گروه های یاهو خبری نیست.

این موارد، نمونه هایی از جستجوهایی بود که نگارنده انجام داده است و البته خوانندگان می توانند خود نمونه های بیشتری را بررسی و تفاوت انواع نتایج را ببینند.

سخن پایانی

با توجه به آنچه گذشت، خصوصا توجه کاربران به خبر راه اندازی جستجوگر اسلامی و ضعف عملکرد پایگاه مذکور و عدم ارائه نتایج درخور و قابل توجه، ضرورت راه اندازی موتور جستجویی اسلامی که بسیار قوی و کارآمد باشد و به روشنی نیاز کاربران مسلمان را پاسخ دهد، به خوبی روشن می گردد. تنها فیلتر کردن سایت های مستهجن، به معنای ارائه جستجوگری اسلامی نیست؛ بلکه فهرست کردن همه منابع اسلامی در اینترنت و طبقه بندی همه محتواهای دینی برای ارائه پاسخ دقیق به انواع خواسته های کاربران و مراجعان، از مهم ترین ویژگی های این گونه موتور های جستجوی تخصصی و موضوعی است؛ چنان چه موتور جستجوی تخصصی زبان چینی(3) برای مردم چین راه اندازی شده و در چین مقام اول را از نظر میزان مراجعه و استفاده دارد.

پی نوشت :

1. خبر گزاری های: رسا، فارس، گیگا نیوز، ایران آی سی تی نیوز، آینده روشن، خبرنامه دانشجویان ایران، اسکو نیوز، تابناک و . . . .

2. خبرگزاری www.giganews.ir

3 . جستجوگر www.baidu.com