چندی پیش معاون دفتر سلامت جمعیت، خانواده و جوانان وزارت بهداشت با اعلام اینکه نگرانی ما از جمعیت آینده کشور است، گفت: سیاست‌های جمعیتی برای سال‌های 1420 تا 1430 پیش‌بینی شده است.
به گزارش ، آرمان نوشت:محمد اسلامی به وضعیت باروری در کشور اشاره و عنوان کرد: آمارها نشان می‌دهد هر 10 خانم در کشور ما 19 فرزند به دنیا می‌آورند، در حالی که حد نصاب جهانی 21 فرزند است. این در حالی است که در کشورهایی همچون روسیه، آلمان و اسپانیا هر 10 زن، 14 تا 15 بچه به دنیا می‌آورند و بر همین اساس دولت‌های این کشورها، راهکارهای تشویقی را برای افزایش جمعیت در پیش گرفته‌اند. هم اکنون در کشور ما نرخ رشد جمعیت مناسب است، اما صاحبنظران در مورد آینده جمعیتی کشور نگران هستند، چون بر اساس بررسی‌های انجام شده در آینده نزدیک کشور با سونامی سالمندی روبه‌رو می‌شود. این امر نیازمند ایجاد شرایط و امکانات مناسب برای افراد است تا بتوان امکانات مورد نیاز جمعیت را در اختیار همگان قرار داد. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات شهلا کاظمی‌پور، جمعیت شناس درباره نرخ رشد جمعیت کشور و کم و کیف فرزندآوری خانواده‌های ایرانی است.
در حال حاضر پیشرفت علم باعث شده زوج‌ها قبل از تولد از جنسیت کودک خود مطلع باشند. با توجه به اینکه بسیاری از خانواده‌ها تک فرزند هستند، آیا تاکنون مواردی همچون تغییر جنسیت یا سقط جنین در صورت دلخواه نبودن جنسیت کودک ثبت شده است؟
خیر. در کشور ما چنین مساله‌ای وجود ندارد. این مقوله در کشور چین به دلیل وجود سیاست تک فرزندی به شدت مشاهده می‌شود. مردم این کشور با اتکا به کشاورزی فرزند پسر را ترجیح می‌دهند و همین امر تبعات منفی فراوان برای آنها به دنبال دارد. در کشور ما جنسیت فرزند بعد از تشکیل جنین مشخص می‌شود و از طریق طب سنتی می‌توان نسبت به تغییر جنسیت اقدامات متعدد انجام داد. همچنین در کشور اغلب سقط جنین‌ها قبل از مشخص شدن جنسیت جنین انجام می‌شود. به‌طور معمول نوع جنسیت بعد از سه چهار ماهگی بارداری مشخص می‌شود.
سقط جنین‌ها نیز به دلایل متعدد همچون بارداری‌های ناخواسته، وجود اختلافات زناشویی و... است. تاکنون در کشور سقط جنین به دلیل جنسیت جنین رخ نداده و در هیچ‌بررسی ثبت نشده است. جنسیت نیز دلیل بی‌توجهی و تلف شدن نوزاد در کشور محسوب نمی‌شود. در ایران سیاست اجباری در زمینه فرزندآوری وجود ندارد. هرگونه سقط جنین و نداشتن تمایل نسبت به فرزندآوری در بین زوج‌ها به درخواست خودشان انجام می‌شود. بر اساس بررسی‌های رشد جمعیت در سال‌های 93، 94 و 95 روند تولد جنسی نوزادان 104 تا 105 بود که هم اکنون نیز این رقم بدون تغییر وجود دارد. البته بر اساس مطالعات بنده در ایران برخلاف جوامع سنتی که تولد فرزند پسر را ترجیح می‌دهند باید اذعان کرد که خانواده‌های ایرانی خواستار فرزندآوری اندک، دختردار شدن را ترجیح می‌دهند که این امر با نسبت جنسی پسرزایی با نرخ 105 تعادل دارد.
به طور کلی وضعیت تعادل جنسیتی جمعیت در ایران چگونه است؟
با بررسی اطلاعات جمعیتی کشور باید گفت که در کشور حدود یک‌میلیون نفر اختلاف بین جمعیت زن و مرد وجود دارد. معمولا تعداد مردان به دلیل افزایش تعداد پسرزایی بیشتر است. در گذشته مرگ و میرها در زنان باعث کاهش جمعیت زنان می‌شد. درضمن این امر یکی از شاخص‌های توسعه در کشور محسوب می‌شود. در کشورهای توسعه‌یافته از تعداد مرگ و میرهای زنان کاسته شده و به نسبت مرگ و میر مردان به دلیل حوادث، تصادفات، اعتیاد، مصرف الکل و... افزایش یافته و در نتیجه از نسبت جنسیتی کاسته می‌شود. این روند در ایران هم مشاهده می‌شود. هم اکنون نسبت جنسیتی در کشور از 106 به 103 رسیده است. در این شرایط فاصله جمعیتی یک‌میلیون بین زنان و مردان کاهش یافته است.
سالانه حدود 250هزار سقط جنین اتفاق می‌افتد. این امر چه تاثیری بر جمعیت دارد؟
تاکنون سقط جنین از لحاظ جنسیتی تاثیر چندانی بر جمعیت کشور نداشته است، اما بر تعداد جمعیت تاثیر دارد. آمار دقیقی نسبت به تعداد سقط جنین‌های غیرقانونی در کشور وجود ندارد. از سوی دیگر سقط جنین‌های قانونی نیز به دلیل نارسایی‌های ژنتیک و مشکلات مادرزادی انجام می‌شود، چون در صورت بی‌توجهی به سقط‌های قانونی تعداد معلول‌زایی در کشور افزایش می‌یابد. بی شک اگر جلو سقط‌های غیر قانونی گرفته شود، طبیعتا بر تعداد فرزندآوری تاثیر می‌گذارد.
بر اساس آمار اداره ثبت احوال استان تهران در سال 95، سه‌هزار و 804 نفر جان خود را به دلیل «ناهنجاری کروموزومی» از دست دادند.آیا می‌توان ناهنجاری‌های کروموزومی یا بیماری‌های نوپدید رامنشأ بروز سقط جنین دانست؟
در طول تاریخ بیماری‌های زیادی سلامت انسان را تهدید کرده است. می‌توان آلودگی‌های زیست‌محیطی و پارازیت‌ها رامنشأ بروز بیماری‌های نوپدید دانست که این امر مستلزم مطالعات گسترده از سوی مسئولان امر است. در بررسی رشد جمعیت علت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. درضمن این امر باید از سوی پزشکان مورد بررسی قرار گرفته و تایید شود. بنده به عنوان یک جمعیت شناس نمی‌توانم بر روند افزایش بیماری‌های نوپدید و تاثیر آنها بر سقط جنین در کشور صحه بگذارم.
وضعیت جمعیت کشور را در آینده نزدیک چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رشد جمعیت باید 1.3 باشد، اما هم اکنون 1.24 است. در حال حاضر کشور در وضعیت خوبی از نظر رشد جمعیت قرار دارد. هر چند باید روند رشد جمعیت را به این شکل نگهداشت، چون اغلب نگرانی‌ها درباره آینده جمعیت کشور است. با اینکه در آینده با جمعیت سالمند رو به رو هستیم به نسبت امکان کاهش رشد جمعیت وجود دارد. بنابراین باید بتوان نرخ رشد جمعیت را به این شکل حفظ کرد.
برای نگهداشت نرخ رشد جمعیت در کشور می‌توان چه اقداماتی انجام داد؟
باید افزایش باروری را در کشور تشویق کرد، چون در آینده جمعیت کشور به سمت سالمندی پیش رفته و به نسبت بر نرخ مرگ و میر در کشور افزوده می‌شود. نکته دیگر اینکه باید مرگ و میرهای حادث و زودهنگام را در کشور کاهش داد. برای مثال می‌توان درباره کاهش تعداد مرگ و میر مادر و نوزاد، حوادث، سوانح، آلودگی‌های زیست‌محیطی و... اقدامات لازم را انجام داد تا به این شکل بتوان با جمعیت سالم رو به رو بود. همچنین با تقویت زیربناهای کشور می‌توان امکان ادامه تحصیل، ایجاد شغل متناسب با نیاز افراد را در اختیار جامعه قرار داد.
