دندان های سالم با پودر جادویی!

ابتکار پژوهشگران ایرانی :
 

برای ترمیم ضایعات دندانی و استخوانی روش های متعددی وجود دارد ، اما اغلب آنها پُر درد سر بوده و در نهایت نیز یکپارچگی لازم را با ساختار و بافت طبیعی بدن انسان پیدا نمی کنند. "علی ساریجلو" یکی از پژوهشگران کشورمان ، موفق به تولید پودر استخوانی جدیدی شده که با ویژگی های فراوانش ، می تواند تحول شگرف در ترمیم این گونه ضایعات ایجاد کند. در نوشته حاضر ،وی به شرح جزئیات و ویژگی های این پودر استخوانی می پردازد .
شکستگی های استخوانی و ضایعات دندانی به دلایل مختلف (پوکی استخوان ، تصادفات ، رفتارهای بهداشتی غیر صحیح و...) یکی از مشکلات بزرگ در زمینه سلامت در جوامع امروزی است . استفاده از دندان های مصنوعی برای رفع مشکلات دندانی و استفاده از پلاتین و کاشتنی های فلزی برای اتصال استخوان های آسیب دیده برای پیوند استخوان ، اگر چه مرسوم است ، اما مشکلات بسیاری دارد . به خصوص در شکستگی های استخوان کاشت ایمپلنت خود عوارض بسیاری (نظیر عدم سازگاری ایمپلنت با بدن وعفونت های موضعی) به همراه دارد . از طرفی ، جراحی برای خروج ایمپلنت نیز خود از جمله بزرگ ترین مشکلات و ناراحتی های بیمار است .
از این رو ، دانشمندان به دنبال ترکیبی بوده اند که بیشترین تطابق را با استخوان و دندان داشته و کمترین عوارض را داشته باشد."هیدروکسی آپاتیت استوکیومتری" با ساختار کریستالی هگزاگونال (شش وجهی)، در زمره زیست سازگارترین موادشناخته شده قرار دارد که به علت شباهت زیاد از نظر ترکیب به استخوان و زیست سازگاری بالای آن ، به عنوان یکی از مواد جایگزین در کاشتنی های استخوانی مورد توجه قرار گرفته است .
بخش اصلی بافت سخت استخوانی و دندانی را هیدروکسی آپاتیت تشکیل می دهد، و یون هایی نظیر منیزیم ، سدیم ، کربنات ، فلوئور و ... نیز با مقادیر معین ، بخش کوچکی از ان را تشکیل می دهد . امادر این میان ، منیزیم با 0/5 درصد وزنی و کربنات با 6 درصد وزنی ،درمیان دیگریون ها بیشترین اثرگذاری را دارند.

از جمله عوامل افزایش شباهت هیدروکسی آپاتیت سنتز شده به هیدروکسی آپاتیت بیولوژیک (بخش معدنی بافت استخوان) ، عبارتند از : نوع و مقدار عناصر موجوددر ترکیب ، درجه بلورینگی و اندازه بلورک ها و نانو بودن ذرات . از جمله یون های مهم در ساختار هیدروکسی آپاتیت بیولوژیک ، منیزیم و کربنات است.
نکته بسیار جالب توجه این است که جانشینی یون ها در ساختار آپاتیت نه تنها منجر به بهبود زیست سازگاری ، زیست فعالی ، خواص مکانیکی و تشابه آن با آپاتیت بدن از لحاظ ترکیب شیمیایی شود ، بلکه باعث می شود که دوره درمان و ترمیم استخوان در برخی جایگزینی ها به مقدار قابل توجهی کوتاه تر شود. حضور یون منیزیم در بافت استخوان ، باعث تحریک استخوان سازی و افزایش سرعت رشد و افزایش قدرت اتصال استخوان می شود. کاهش ان منجر به توقف رشداستخوان،کاهش فعالیت های استخوانسازی (1)وجذب کلسیم از استخوان و غضروف (2)‌،تردی (3) و فقدان استخوان (4) شود. افزودن کربنات علاوه بر افزایش شباهت به استخوان ، قابلیت انحلال و جذب زیستی را نیز افزایش می دهد .
در این تحقیق سعی شده تا یون های منیزیم و کربنات ، به ترکیب شیمیایی هیدروکسی آپاتیت الحاق شود تااز نظر شیمیایی و ترکیب ،به طورقابل توجهی به ترکیب بافت سخت استخوان نزدیک شودوبتوان ازان در ضایعات استخوانی و دندانی استفاده کرد. از طرفی ، اندازه ذرات پودر تولید شده همانند ذرات استخوانی در مقیاس نانو بوده و این خود شباهت بیشتر پودر تولیدی را به استخوان بدن را باعث شده است . ویژگی های ذکر شده باعث شده تا این ترکیب،قابلیت اثرگذاری در ترمیم شکستگی های استخوانی با تحریک و هدایت استخوان سازی را داشته و کاهش طول مدت ترمیم را سبب می شود.
این پودربرای رفع ضایعات دندانی و استخوانی کاربرد ویژه دارد .ازاین پودر به علت افزایش تحریک استخوان سازی و افزایش سرعت رشد استخوان ، می توان با ایجاد پوشش ، در رفع پوسیدگی های دندانی استفاده کرد. این پودر ، به علت ویژی های خاص ، پیوند طبیعی با دندان و استخوان برقرار کرده و علاوه بر رفع عارضه (پوسیدگی یا شکستگی)وهمچنین تسریع در ترمیم ، با بخش آسیب دیده یکپارچه شده و بافتی کاملا طبیعی ایجاد می کند. با قرار دادن این پودر در بخش های پوسیده دندان و ایجاد روکش در اطراف آن ، می توان بخشی یکپارچه و کاملا طبیعی ایجادکرد که باعث می شود هم ضایعه دندانی و استخوانی برطرف شود و هم دندان واستخوان سالم و طبیعی ایجاد شود.

ویژگی های پودر نانو
 

پودر نانوی تولید شده با درجه بلورینگی پایین ،با ترکیب بسیار نزدیک به ترکیب استخوان ، دارای ویژگی های بسیاری است ؛ از جمله :
1 ـ زیست سازگاری بسیار بالا در مقایسه با سایر ترکیب های موجود
2 ـ حضور هم زمان منیزیم و کربنات در ترکیب
3 ـ ترکیب شیمیایی فوق العاده و نزدیک به استخوان
4 ـ افزایش تحریک استخوان سازی و سرعت رشد استخوان و دندان
5 ـ امکان ترمیم ضایعات دندانی و استخوانی
6 ـ امکان رفع پوسیدگی های ریشه دندان
7 ـ امکان اتصال طبیعی پودر به دندان و استخوان و تشکیل بافت طبیعی
8ـ کاهش طول مدت ترمیم و پیوند
9 ـ تشابه با استخوان از نظر میزان بلورینگی
10 ـ‌تشابه با استخوان به علت داشتن اندازه ذرات مقیاس نانو

پی نوشتها
 

1- osteoblastic- 2-osteoclastic 3 - fragility /4- osteopenia
علی ساریجلو کارشناس ارشد مهندسی پزشکی (بیومتریال) و دانشجوی دکترای همین رشته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است .
پست الکترونیک: ali. sarijlou @gmail.com
 

منبع:ماهنامه دانشمند 565