آخر الزمان و حیات اخروی در یهودیت و مسیحیت(۶)

داوری بر زندگان و مردگان
 

مسیحیان خدا را داور همگان می دانند( عبرانیان 12: 23) و عقیده دارند که داوری نهایی را حضرت عیسی که خدای متجسد است، پس از بازگشت خود در آخرالزمان انجام خواهد داد: « زیرا که پدر بر هیچ کس داوری نمی کند؛ بلکه تمام داوری را به پسر سپرده است.»(1) در عهد جدید از زبان پطرس می خوانیم که داوری حضرت عیسی شامل زندگان و مردگان خواهد شد؛ « و ما را مأمور فرمود که به قوم موعظه و شهادت دهیم بدین که خدا او را مقرر فرمود تا داور زندگان و مردگان باشد.»(2)
حضرت عیسی پاداش حواریون و یاران خود را نیز داوری بر بنی اسرائیل در بازگشت خود و دستیابی به حیات جاودانی می داند:
عیسی ایشان را گفت:« هر آینه به شما می گویم: شما که مرا متابعت نموده اید، در معاد وقتی پسر انسان بر کرسی جلال خود نشیند، شما نیز به دوازده کرسی نشسته، بر دوازده سبط بنی اسرائیل داوری خواهید نمود. و هرکه به خاطر اسم من، خانه ها یا برادران یا خواهران یا پدر یا مادر یا زن یا فرزندان یا زمین ها را ترک کرد، صد چندان خواهد یافت و وارث حیات جاودانی خواهد گشت.»(3)

پاداش و کیفر
 

بنا بر آنچه در عهد جدید آمده است، پاداش و کیفر اعمال در معاد با عدالت الاهی مطابق خواهد بود:« به هرکس برحسب اعمالش جزا خواهد داد؛ اما به آنانی که با صبر در اعمال نیکو طالب جلال و اکرام و بقایند، حیات جاودانی را، و اما به اهل تعصب که اطاعت راستی نمی کنند، بلکه مطیع ناراستی می باشند، خشم و غضب.»(4) در عهد جدید مواردی دیده می شود که بیانگر ابدی بودن مجازات شریران و برخورداری مؤمنان از نعمت ابدی است:
پس هرگاه دستت تو را بلغزاند، آن را ببر؛ زیرا تو را بهتر است که شل داخل حیات شوی، از اینکه با دو دست وارد جهنم گردی، در آتش که خاموشی نپذیرد، جایی که کرم ایشان نمیرد و آتش خاموشی نپذیرد. و هرگاه پایت تو را بلغزاند، قطعش کن؛ زیرا تو را مفیدتر است که لنگ داخل حیات شوی از آنکه با دو پا به جهنم افکنده شوی، در آتشی که خاموشی نپذیرد، آنجایی که کرم ایشان نمیرد و آتش خاموش نشود، و هرگاه چشم تو تو را لغزش دهد، قلعش کن؛ زیرا تو را بهتر است که با یک چشم داخل ملکوت خدا شوی، از آنکه با دو چشم در آتش جهنم انداخته شوی، جایی که کرم ایشان نمیرد و آتش خاموشی نیابد.(5)
پس اگر دستت یا پایت تو را بلغزاند، آن را قطع کرده، از خود دور انداز، زیرا تو را بهتر است که لنگ یا شل داخل حیات شوی از آنکه با دو دست یا دو پا در نار جاودانی افکنده شوی.(6)
پس اصحاب طرف چپ را گوید: ای ملعونان از من دور شوید، در آتش جاودانی که برای ابلیس و فرشتگان او مهیا شده است.(7) ایشان در عذاب جاودانی خواهند رفت؛ اما عادلان در حیات جاودانی(8).
همچنین در عهد جدید مواردی مشاهده می کنیم که از جهنم و آتش خاموشی ناپذیر آن سخن می گوید. در مکاشفه نیز می خوانیم کسانی که وحش را می پرستند، دچار عذاب ابدی خواهند شد:« و دود عذاب ایشان تا ابدالآباد بالا می رود. پس آنانی که وحش و صورت او را پرستش می کنند و هرکه نشان اسم او را پذیرد، شبانه روز آرامی ندارد.»(9)
مسیحیان بر این باورند که حضرت عیسی(ع) از آسمان فرود خواهد آمد و در زمین رستاخیز برپا خواهد کرد. سپس با داوری بر مردم، گروهی را به جهنم و گروهی را به فردوس خواهد فرستاد.

فردوس
 

به دنبال مسئله داوری، پاداش و کیفر بحث فردوس و جهنم نیز مطرح می شود. فردوس معرب واژه ی پردیس فارسی دو بار در اوستا آمده است. یونانیان این واژه را در معنای « گردشگاه سلطنتی» یا « نهالستان» به کار برده اند.(10) عهد جدید، فردوس را جایگاهی بلندمرتبه می داند که به شرحی که هم اکنون خواهد آمد، عیسی پس از صلب به آنجا رفته است. پولس نیز در مکاشفه ای که برایش رخ داد، به آنجا ربوده شد. واژه ی « فردوس»، سه بار در عهد جدید آمده است:
1. عیسی به یکی از دو خطاکار مصلوب در کنار خود می گوید:« امروز با من در فردوس خواهی بود.»(11)
2. پولس از رؤیا و مکاشفه خود گزارش می دهد که به فردوس ربوده شد و سخنانی ناگفتنی شنید که انسان حق ندارد آنها را بازگو کند.(12)
3. در مکاشفه یوحنّا آمده است:« آنکه گوش دارد، بشنود که روح به کلیساها چه می گوید. هرکه غالب آید، به او این را خواهم بخشید که از درخت حیاتی که در وسط فردوس خداست، بخورد».(13)
در الاهیات کلیسای کاتولیک، اعتقاد بر این است که روح هایی که در موقع مرگ پاک هستند، اجازه ورود به بهشت و حضور پرجلال خدا می یابند؛ (14) اما سایر ارواح برای پاک شدن به برزخ می روند. برزخ برای پاک شدن از گناهان قابل بخشش است. رنج ایمانداران در برزخ به دلیل محرومیت موقت از شادی های فردوس است. دانته در کمدی الاهی، برزخ را دارای نه مرتبه و فردوس را دارای نه دایره و جهنم را دارای نه طبقه می داند.

جهنم
 

عهد جدید در مورد کیفر اخروی، بارها از « جهنم»، « آتش جاودانی»، « عذاب جاودانی» و « دریاچه ی افروخته شده به آتش و کبریت»(15) سخن گفته است. عیسی می گوید:
و من نیز تو را می گویم که تویی پطرس و بر این صخره کلیسای خود را بنا می کنم و ابواب جهنم بر آن استیلا نخواهد یافت.(16)
پس اصحاب طرف چپ را گوید: ای ملعونان از من دور شوید در آتش جاودانی که برای ابلیس و فرشتگان(17) او مهیا شده است و ایشان در عذاب جاودانی خواهند رفت؛ اما عادلان در حیات جاودانی.(18)
لیکن هرکه به روح القدس کفر گوید، تا به ابد آمرزیده نشود؛ بلکه مستحق عذاب جاودانی بود.(19)
هرکه برادر خود را راقا( 20) گوید، مستوجب قصاص باشد و هرکه احمق گوید، مستحق آتش جهنم بود.(21)
و از قاتلان جسم که قادر بر کشتن روح نیند، بیم مکنید؛ بلکه از او بترسید که قادر است بر هلاک کردن روح و جسم را نیز در جهنم.(22)
و از زبان فرشته ای می خوانیم:« لیکن ترسندگان و بی ایمانان و خبیثان و قاتلان و زانیان و جادوگران و بت پرستان و جمیع دروغ گویان، نصیب ایشان در دریاچه ی افروخته شده به آتش و کبریت خواهد بود.»(23)
با اینکه بخش های مختلف عهد جدید به گونه ای ناهماهنگ از آخرالزمان سخن گفته اند، دانستیم که حضرت عیسی(ع) بنا بود ماشیح موعود باشد و زمینه نجات بنی اسرایل را فراهم سازد. او می خواست جامعه ی بنی اسرائیل را متحول سازد و دگرگونی هایی را در آن به وجود آورد. هنگامی که پیروان حضرت عیسی (ع)دیدند که او پیش از تحقق آرمان مسیحایی از میان آنان رفت، تفسیر تازه ای برای رسالت وی بیان کردند و گفتند وی خدای متجسد بود که با مصلوب شدن گناه همه گناهکاران را بر خود گرفت؛ او روز سوم از گور برخاست و پس از چهل روز به آسمان رفت و در آخرالزمان باز خواهد گشت تا بر زندگان و مردگان که زنده خواهند شد، داوری کند و جمعی را به فردوس و جمعی را به جهنم بفرستد.
از این رو، مسیحیان در انتظار بازگشت وی به سر می برند. آنان در آغاز باور داشتند که آن حضرت به زودی باز می گردد. این انتظار یک تا دو قرن ادامه یافت و سرانجام دانستند که بازگشت او نزدیک نیست. به عقیده ی مسیحیان تحقّق کامل آرمان مسیحایی حضرت عیسی(ع) در آخرالزمان خواهد بود.

نتیجه گیری
 

آخرالزمان در مسیحیت، دوره ای است که در آن عیسی باز می گردد و روز عظیم آغاز می شود. در آن روز، داوری نهایی انجام می شود و انسان به پاداش و کیفر کار نیک و بد خود می رسد. بنابراین، در مسیحیت، آخرالزمان و آخرت بر هم انطباق دارند. در اسلام به دوره ی پیش از ظهور موعود و دوره ظهور موعود که در آن تحولات بزرگی روی می دهد، آخرالزمان اطلاق می شود؛ اما آخرت در اسلام دوره ی پس از این جهان مادی است که قیامت در آن برپا می شود. همان طور که گفته شد، در یهودیت دو دیدگاه مطرح است که یکی با مسیحیت و دیگری با اسلام منطبق است.

پی نوشت:
 

*دانش آموخته حوزه و پژوهشگر ادیان.
1. یوحنا 5: 22.
2. اعمال رسولان 10: 42.
3. متّی 19: 28-29.
4. رساله به رومیان 6: 2-8.
5. مرقس 9: 43-48.
6. متّی 18: 8.
7. متّی 41: 25.
8. متّی 46: 5.
9. مکاشفه یوحنّا 11: 14.
10. پیترز، اف.ئی، یهودیت، مسیحیت و اسلام، ج 3، ص 477.
11. لوقا 43: 23.
12. رساله دوم به قرنتیان 12: 1-4.
13. مکاشفه یوحنّا 7: 2.
14. جورج برانتل، آیین کاتولیک، ترجمه ی حسن قنبری، ص 269.
15. مقصود از " کبریت" گوگرد است.
16. متی 16: 18.
17. مقصود از فرشتگان ابلیس خادمان اوست.
18. متی 25: 41 و46.
19. مرقس 3: 29.
20. " راقا" در زبان سریانی به معنای آب دهن، کنایه از توهین است.
21. متّی 5: 22.
22. متّی 10: 28.
23. مکاشفه یوحنا 21: 8.
 

منبع: نشریه معرفت ادیان شماره 2