سیره حکومتی حضرت مهدی(عج)

روایات و قرائن مختلف، ثابت کرده است که سیره حکومتی حضرت مهدی(عج) به طور دقیق، همان روش حکومتی پیامبراکرم(ص) امام علی (ع) و دیگر امامان (ع) است. البته نباید ازنگاه دور داشت که پیامبر (ص) و ائمه (ع) به جهت محدودیت ها و موانع تحمیل شده فراوانی، نتوانستند تمام اهداف خود را تحقق بخشند.
از سخنان نورانی معصومان (ع) استفاده می شود که تمام محدودیت ها و موانع که تا آن زمان از برپایی حکومتی جامع و جهانی جلوگیری می کرد، از سر راه امام مهدی(ع) برداشته می شود و آن حضرت، اهداف معصومان را تحقق خواهد بخشید.

سیره ی نیاکان
 

عبدالله بن عطا گوید: از امام باقر(ع) پرسیدم:
هنگامی که قائم قیام کند، به کدام روش در میان مردم رفتار خواهد کرد؟ آن حضرت فرمود: «آنچه (از بدعت و پیرایه)را پیش از او بوده، از اساس ویران خواهد کرد؛ چنان که رسول خدا (ص) عمل کرد و او سلام را از نو آغاز می کند».(1)
امام صادق (ع) نیز فرمود: «چرا به فرارسیدن خروج قائم شتاب می کنید؟ به خدا قسم، لباس او جز جامه درشت و خشن نخواهد بود و غذایش جز خوراک ناگوار نباشد و جز شمشیر[برای دشمنان]چیزی درکار نباشد و مرگ زیر سایه شمشیر خواهد بود».(2)
همچنین آن حضرت فرمود: «همانا قائم ما اهل بیت، آن گاه که قیام کند، لباس علی (ع) را خواهد پوشید و به سیره او عمل خواهد کرد».(3)
ازاین روایت ها به روشنی استفاده می شود که روش آن حضرت، مطابق روش پدران خود است. سخت گیری های حضرت که در روایات یاد شده است، فقط در مرحله آغازین ظهور و پس ازاتمام حجت بر تمام انسان ها، برای نابودی ستمگران است، وگرنه روایات فراوانی دردست است که مراحل بعدی حکومت را سرشار از صلح و صفا و صمیمت دانسته، سخن از رضایت همگانی از آن حاکمیت جهانی به میان آمده است.
رسول گرامی اسلام (ص) دراین باره فرمود: «بشارت باد برشما به مهدی!... زمین را آکنده ازعدل و قسط می کند، آنگونه که پر از جور و ظلم شده باشد. ازاو ساکن آسمان و زمین راضی خواهد شد».(4)
چه ساکن آسمان را فرشتگان الهی بدانیم و یا آنها را انسان هایی بدانیم که بر اثر پیشرفت خارق العاده علم ودانش در عصر ظهور در کرات آسمانی ساکن شده اند، هردو حکایت از گزینش بهترین روش در حاکمیت به وسیله آن حضرت است. اما خوشحالی فرشتگان وساکنان آسمان ها ومردگان از ظهورامام (ع) به خاطراین است که کفر و ستم و بیداد و گناه ازابتدای آفرینش آنها را آزار داده و اندوهگین ساخته است و وقتی می بینند که ظهورامام (ع) با مرگ باطل، زنده شدن حق، خاموش شدن آتش کفر و شرک، و گسترش ایمان و توحید همراه است، خوشحال می شوند؛ بلکه می توان گفت به این جهت، همه چیز درآسمان و زمین از ظهور آن حضرت مسرور می گردند. افزون براین، چون «امام» واسطه فیض پروردگار بر تمام موجودات عالم هستی است و اراده پروردگار در اصل وجود اشیا و کم وکیف آفریدگان و دیگر وجوه عنایات الهی به موجودات از راه امام محقق می شود، بنابراین بین امام (ع) و دیگر موجودات رابطه ای معنوی برقرار است که وقتی امام به مصیبت و اندوهی مبتلا شود، آنها اندوهگین و هرگاه مسرور باشد، آنها مسرورمی گردند(5)
شکی نیست که خود آن حضرت نیز همچون دیگر موجودات از ظهور اراده الهی در تحقق عدل و عدالت، در نهایت خوشحالی خواهد بود.

برنامه های حکومت مهدوی
 

برنامه های حکومتی حضرت مهدی (ع) را با توجه به روایات فراوانی که درباره حکومت آن منجی موجود است، می توان در سه محور خلاصه کرد: فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی.

1-برنامه های فرهنگی
 

در انجام برنامه فرهنگی، محورهای مهم عبارت اند از :
الف)احیای کتاب وسنت: امام علی (ع) می فرماید: «در روزگاری که هوای نفس حکومت می کند، (امام مهدی (ع) ظهور می کندو) هدایت و رستگاری را جایگزین هوای نفس می سازد و در عصری که نظر اشخاص بر قرآن مقدم شده، افکار را متوجه قرآن می گرداند و آن را حاکم برجامعه می سازد».(6)
ب)تقویت عقل: امام باقر(ع) می فرماید: «زمانی که قائم ما قیام می کند، دست خود را برسر بندگان خواهد نهاد و عقل های ایشان را جمع می کند و عقل آنها را به کمال خواهد رساند».(7)
ج)رشد چشمگیر وبی سابقه دانش: امام باقر(ع) می فرماید: «در زمان امام مهدی (ع) به شما حکمت و دانش داده می شود، تا آنجا که زن در درون خانه اش مطابق کتاب خدا و سنت پیامبر قضاوت (رفتار) می کند.»(8)
می دانیم که رفتار صحیح، ریشه در علم ودانش گسترده دارد که این روایت شریف، حکایت از آگاهی و شناخت عمیق ازآیات قرآن و روایات اهل بیت دارد.
د)مبارزه با بدعت ها: امام باقر(ع) می فرماید: «هیچ بدعتی را وانگذارد مگر اینکه آن را برپا خواهد داشت.»(9)
بدعت به معنای داخل کردن اندیشه و آرای شخصی در دین و دین داری است. حضرت حجت با چیزهایی که از تمایلات شخصی و هواهای نفسانی وارد دین شده، مبارزه می کند.

2-برنامه های اقتصادی
 

برنامه های اقتصادی در حکومت حضرت مهدی (عج) به صورت مطلوبی تدوین شده تا ابتدا امر تولید، سامان یابد و از منابع طبیعی بهره برداری شود و سپس ثروت به دست آمده، به شکل عادلانه بین همه طبقات توزیع گردد.
دوران حاکمیت حضرت، جهت گیری اقتصادی در موارد ذیل است :
الف) بهره وری ازمنابع طبیعی: به برکت حکومت حضرت مهدی(ع)، آسمان سخاوتمندانه می بارد و زمین بی دریغ ثمر می دهد. امام علی (ع)فرمود: «و چون قائم ما قیام کند، آسمان باران می ریزد و زمین گیاه بیرون می آورد»(10)امام باقر(ع) می فرماید: «تمام گنج های زمین برای او آشکار می گردد».(11)
ب)توزیع عادلانه ثروت: از عوامل اقتصاد بیمار، انباشته شدن ثروت در نزد گروه خاصی است. در دوران حکومت عدل مهدوی، اموال و ثروت (بیت المال )به طور مساوی بین مردم تقسیم می شود. امام باقر (ع) می فرماید: «وقتی قائم خاندان پیامبر قیام کند، اموال را به طور مساوی تقسیم می کند و درمیان خلق به عدالت رفتار می کند.»(12)همچنین فرمود: «امام مهدی (ع) میان مردم به مساوات رفتار می کند؛ به گونه ای که کسی پیدا نشود که نیازمند زکات باشد».(13)
ج)عمران وآبادانی: درحکومت آن حضرت، تولید و توزیع به گونه ای سامان دهی می شود که همه جا به نعمت و آبادانی می رسد. امام باقر(ع)می فرماید: «درتمام زمین، هیچ ویرانه ای نمی ماند، جزاینکه آباد گردد.»(14)

3-برنامه های اجتماعی
 

درحکومت عدالت گستر مهدوی، به سبب اجرای برنامه ها براساس تعالیم قرآن و عترت، محیط زندگی زمینه ای برای رشد و تعالی افراد خواهد بود. دراین زمینه، روایات فراوانی رسیده است که به پاره ای از آنها اشاره می کنیم.
الف)گسترش امر به معروف و نهی از منکر: در حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) فریضه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر به صورت گسترده به اجرا گذاشته خواهد شد. امام باقر(ع)می فرماید: «مهدی (ع)و یاران او، امر به معروف و نهی از منکر می کنند.»(15)
ب)مبارزه با فساد و رذایل اخلاقی: حضرت به مبارزه عملی با فساد و تباهی و زشتی می پردازد؛ چنان که در دعای شریف ندبه می خوانیم:
«این طامس آثارالزیغ و الاهوآء، این قاطع حبآئل الکذب و الافترآء...؛ کجاست آن که ریسمان های دروغ و افترا را ریشه کن خواهد کرد و کجاست آن که آثار گمراهی و هوا و هوس را نابود خواهد ساخت...؟!(16)
ج)عدالت قضایی: اوست که قسط و عدل را در سطح جامعه حاکم می سازد و هم عالم را پر ازعدل و دادگری می کند. امام رضا (ع)می فرماید: «وقتی او قیام کند، زمین به نور پروردگارش روشن می گردد و آن حضرت ترازوی عدالت را درمیان خلق نهد. پس (چنان عدالت را جاری کند که )هیچ کس بر دیگری ستم روا ندارد».(17)

برکت دیگر عصر ظهور
 

در پایان، مناسب است به یکی از تحولات چشمگیر زمان حضرت مهدی (ع) به طور گذرا اشاره کنیم.
یکی از مشکلات جامعه پیش از ظهور امام زمان(ع) وضع تأسف بار بهداشت طبیعت و روان است که در نتیجه، بیماری های واگیردار و مشکلات روانی زیادی جامعه بشر را فرا می گیرد؛ بیماری هایی مانند: جذام، طاعون، وبا، فلج، سکته، سرطان و صدها بیماری خطرناک دیگر. این اوضاع دلخراش و دردناک، در اثر آلودگی محیط زیست و در نتیجه به کارگیری سلاح های شیمیایی، اتمی و میکروبی پدید می آید، اما امام صادق(ع) می فرماید:
«هنگامی که حضرت قائم قیام کند، خداوند بیماری ها را از مؤمنان دور می سازد و تندرسی را به آنان باز می گرداند».(18)

پی نوشت ها :
 

1-روضه الواعظین، محمد بن حسن فتال نیشابوری، ص 265، قم، انتشارات رضی، بی تا.
2-الغیبه، محمد بن ابراهیم نعمانی، ص 233، ح20، مکتبه الصدوق، تهران، 1397ق.
3-اصول کافی، کلینی، ترجمه آیه الله محمدباقرکمره ای، ج1، ص 411، انتشارات اسوه، 1372ش.
4-کشف الغمه فی معرفه الائمه، علی بن عیسی اربلی، ج2، ص 483 و 471.
مکتبه بنی هاشمی، تبریز، 1381ق.
5-ظهور نور، علی سعادت پرور، ترجمه سید محمد جواد وزیری فرد، ص 209، احیاء کتاب، تهران، 1380ش.
6-نهج البلاغه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، خطبه 138.
7-کمال الدین وتمام النعمه، شیخ صدوق، ج2، ص 675، دارالکتب الاسلامیه، قم، 1395ق.
8-بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، ج52، ص352، موسسه الوفا، بیروت 1404ق.
9-همان، ج58، ص11.
10-منتخب الاثر، لطف الله صافی گلپایگانی، ص 203، مؤسسه سیده المعصومه، قم 1419ق.
11-کمال الدین، ج2، ص 386و 394، باب 34، ح6.
12-غیبت نعمانی، ص 237، باب 13.
13-بحارالانوار، ج51، ص 39.
14-کمال الدین، ج2، ص 394 و 368.
15-بحارالانوار، ج51، ص 47.
16-ر.ک: دعای ندبه.
17-اعلام الوری، حسین بن الحسن دیلمی، ص 434، مؤسسه آل البیت، قم، 1408ق.
18-غیبت نعمانی، ص 317.

منبع : فرهنگ کوثر (ویژه اندیشه و سیره اهل بیت شماره 82 ) / انتشارات آستانه مقدسه حضرت معصومه (س )سال 1389