تالاب هشیلان به صورت ناودیسی در گستره دشتی و اراضی پست دامنه کوه‌های خورین و ویس در فاصله 36 کیلومتری شمال غربی شهر کرمانشاه در ارتفاع 1310 متری از سطح دریا قرار دارد. مساحت این تالاب تقریباً 450 هکتار می‌باشد که از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه، به عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع درنظر گرفته شده است. آب تالاب در بالادست به صورت سراب و چشمه‌های جوشان می‌باشد و در پهنه تالاب به صورت کانال‌های بزرگ و کوچک پخش شده است. در این تالاب حدود 110 جزیره کوچک و بزرگ با مساحت تقریبی از 100 متر مربع تا حدود یک هکتار وجود دارند که در فصل زمستان و در روزهای پر باران، در اثر افزایش دبی آب تالاب، بعضی از آن‌ها در زیر آب پنهان می‌شوند. میانگین بارش سالانه در تالاب هشیلان 451 میلی‌متر است و در سراسر سال باد در جهات مختلف در این منطقه می‌وزد. در داخل محدوده تالاب هیچ درخت خودرویی وجود ندارد فقط گونه‌ای بید به صورت خیلی پراکنده و بسیار اندک در چند نقطه از تالاب رویش دارد. پوشش گیاهی سطح تالاب علفی است که به صورت گیاهان آبزی در داخل آب رشد کرده‌اند. در داخل و حاشیه تالاب جوندگانی از خانواده موش‌ها و پستاندارانی همچون گرگ، روباه، خرگوش، شغال، گربه وحشی زندگی می‌کنند. ارتفاعات خورین واقع در شمال و شمال غربی تالاب، زیستگاه مناسبی جهت بز وحشی می‌باشد. تشی نیز از جانوران دیگری است که در ارتفاعات مذکور مشاهده می‌شود. بر اساس بررسی‌های به عمل آمده، هر سال با شروع باران‌های پاییزی و سرد شدن هوا، پرندگان زیادی از آسیای مرکزی به این زیست بوم آمده و زمستان را در این تالاب می‌گذراندند. این تالاب مأمن و مأوای مناسبی برای زمستان‌گذرانی تعداد زیادی از پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی به شمار می‌رود. این پرندگان عبارتند از اردک سر سبز، خوتکا، اردک ارده‌ای، گیلار، خوتکای پر سفید، نوک پهن، کشیم کوچک، کشیک گردن سرخ، غاز خاکستری، چنگر معمولی، چنگر نوک سرخ، کاکایی نوک سبز و بعضی سال‌ها نیز به طور اتفاقی فلامینگو، پلیکان و قو به عنوان گروه پرندگان آبزی و بوتیمار، بوتیمار کوچک، یلوه، اگرت‌های کوچک و بزرگ، گاو چرانک، حواصیل‌ها، لک‌لک، خروس کولی، خروس کولی اجتماعی، سلیم کوچک، سلیم طلایی، آبچیلک پا سبز، ماهی خورک کوچک و ماهی خورک ابلق به عنوان پرندگان کنار آبچر و سایر پرندگان از جمله شکاری‌ها (عقاب، سارگپه، سنقر، کور کور)، جغد کوچک، شاه بوف، سبزه قبا، زنبورخوار، هدهد، کبک، بلدرچین، تیهو، چکاوک، دم جنبانک، سار، زاغی، کلاغ سیاه، زاغ نوک سرخ و حتی غراب به عنوان پرندگان خشک‌زی که در اطراف تالاب زندگی می‌کنند.
نام تالاب بر اساس گویش کردی، مرکب از دو بخش «هشی» به معنی مار و «لان» به معنای خانه است. بنابراین نام هشیلان به معنی لانه ماران می‌باشد زیرا در این تالاب تعداد زیادی مار به ویژه مار آبی و مار چلیپر وجود دارند. لاک‌پشت خزری یا گونه لاک‌پشت برکه‌ای و لاک‌پشت مهمیزدار در این زیستگاه به فراوانی یافت می‌شوند. سوسمار آگاما، مارمولک و سمندر نیز از دیگر خزندگان این تالاب می‌باشند. از گونه‌های عمده ماهیان تالاب، می‌توان به عروس ماهی، سیاه ماهی، سفید کولی، زردک و سس ماهی از خانواده ماهیان کپور اشاره کرد. با این وجود کپور پرورشی و یا کپور قرمز (زینتی) که به قصد پرورش در محیط تالاب رهاسازی شده‌اند، نیز در تالاب مشاهده می‌شوند.
