جایزه نوبل توسط مخترع سوئدی آلفرد نوبل در سال 1895 بنیان‌گذاری شد، این جایزه به دستاورد‌های علمی برتر جهان و دانشمندان تعلق می‌گیرد. در اینجا فهرستی از برندگان جایزه نوبل 2016 در رشته‌های مختلف را داریم. بنیتا برای شما و به زبان ساده توضیح خواهد داد که این دانشمندان چرا مستحق دریافت جایزه نوبل شده‌اند. همراه بنیتا باشید.
Credit: richestcelebrities
نوبل پزشکی یا فیزیولوژی 2016
Credit: naradanews
دانشمند ژاپنی، فوکوئولایی (Fukuoka)، جناب آقای یوشینوری اوسومی (Yoshinori Ohsumi)، یک‌روند سلولی به نام انوفاژی (autophagy) با خود غذاخوری را برای سلول‌های بدن انسان تعمیم داده است. حالت تخریب و بازیافت در سلول‌های ما باعث می‌شود که سلول اجزاء درونی خودش را تجزیه کند. اختلال در اتوفاژی باعث به وجود آمدن بیماری‌های مانند سرطان، پارکینسون و بسیاری از بیماری‌های دوران کهن‌سالی خواهد شد.
آغاز تحقیقات یوشینوری در دهه 1990 بوده است که در ان به بررسی سلول‌های مخمر نان پرداخت و توانست بفهمد که چه عواملی باعث می‌شود که این سلول‌ها در برابر تغییرات محیطی و یا کمبودهایی همانند مواد غذایی و عفونت از خود مقاومت نشان دهند و زنده بمانند. او در پژوهش‌های خودش 15 ژن مربوط به مخمر نان را کشف کرد و در گام بعدی اقدام به کشف این ژن‌ها در سلول‌های بدن انسان کرد. نتایج حاکی از این بود که این ژن‌ها در بدن انسان هم مشترک هستند؛ و می‌توان این کار را به سلول‌های بدن انسان هم تعمیم داد.
آن‌طور که در مراسم نوبل گفته شد: کشفیات یوشینوری اوسومی راه را برای فهم اهمیت بنیادین اتوفاژی در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیک، مثل سازگاری با گرسنگی یا پاسخ به عفونت باز کرد. جهش در ژن‌های اتوفاژی می‌تواند منجر به بیماری شود و فرایندهای اتوفاژی در بسیاری از امراض، مثل سرطان و بیماری‌های عصبی دخیل هستند. آن‌طور که در بیانیه‌ی کمیته‌ی نوبل آمده: است بیش از 50 سال است که اتوفاژی شناخته‌شده است ولی اهمیت آن در فیزیولوژی و پزشکی فقط پس از پژوهش‌های یوشینوری اوسومی که تغییر مهمی ایجاد کرد شناخته شد.
نوبل فیزیک 2016
Credit: naradanews
دیوید جی. سولس (David J. Thouless)، اف. دونکان ام هالدن (F. Duncan M. Haldane) و جی. میشل کوسترلیتز (J. Michael Kosterlitz) به‌صورت مشترک جایزه نوبل فیزیک امسال را با عنوان اکتشافات نظری در انتقال توپولوژی انتقال فاز و مراحل توپولوژی فازی ماده را به دست آوردند. توپولوژی به بخشی از ریاضیات گفته می‌شود که یک تغییر را گام‌به‌گام توضیح می‌دهد.
این کشف نظری امکان بررسی دنیای عجیب‌تری از مولکول‌ها و برهم‌کنش آن‌ها در اثر واکنش‌ها و حالت‌های مختلف را فراهم می‌کند. با استفاده از ریاضیات بسیار پیشرفته، این سه دانشمند به بررسی رفتار فازی موادی که رفتارهای عجیب دارند، همانند ابر سیال‌ها که همانند مایعات در مقابل حرکت یا همان تعریف علمی‌تر ویسکوزیته هیچ مقاومتی از خود نشان می‌دهند، پرداختند. درک درست از رفتار سیال‌ها و همچنین برهم‌کنش در ذرات می‌تواند توضیحات بیشتر در مورد نحوه عملکرد و بهینه‌سازی این سیال‌ها به دانشمندان بدهد. ابر سیال‌ها ذراتی هستند که هیچ اصطکاکی برای حرکت از خود نشان نمی‌دهند و به همین علت ذرات این مواد به ذرات فوق‌العاده معروف هستند. از حالت‌های دیگر این مواد می‌توان به ابررساناها و فیلم‌های نازک مغناطیسی با کارایی بالا اشاره کرد.
برای بیان راحت‌تر و قابل‌فهم‌تر این دست آورد می‌توانیم به این صورت توضیح دهیم که: وقتی در یک فوق رسانا، گرداب و جریانی تولید می‌شود اگر هیچ اصطکاکی وجود نداشته باشد این گرداب تا بی‌نهایت زنده خواهد ماند؛ این گرداب را می‌توانید به انرژی تعمیم دهید. سیالی دارید که هیچ مقاومتی برای رسانایی ندارد.
بیانیه بنیاد نوبل برای این سه دانشمند به این صورت بوده است: با تشکر از پیشگامی و تلاش‌های شما، ما توانسته‌ایم به افق‌های جدیدی از فازهای ماده دست‌یابیم. بسیاری از دانشمندان و فعالان درزمینه علم و الکترونیک دریچه روشن دیگری برای دستاورد‌های خودشان پیدا کردند.
نوبل شیمی 2016
Credit: naradanews
ژان- پیر ساواژ (Jean-Pierre Sauvage)، سِر جی.فراسر استادارت (Sir J. Fraser Stoddart) و برنارد ال.فرینگا (Bernard L. Feringa) به‌صورت مشترک جایزه نوبل شیمی 2016 را تصاحب کردند. این سه دانشمند از پیشگامان طراحی و سنتز ماشین‌های مولکولی هستند. این سه دانشمند کوچک‌ترین ماشین ساخته‌شده به دست بشر را طراحی کردند، ماشینی که ابعادی در حد مولکول دارد و در اثر تزریق انرژی شروع به حرکت و انجام یک فرایند می‌کند. این ماشین از تار موی شما هزار برابر کوچک‌تر است و دارای بازوهای متحرک، موتورهای مولکولی و تحرک در حد مولکول دارد.
نخستین گام در جهت ساخت یک ماشین مولکولی را ژان‌پیر ساواژ در سال 1983 برداشت. وی در آن زمان توانست دو مولکول حلقه‌ای شکل را به هم وصل کرده و یک زنجیره موسوم به کاتنان (catenane) به وجود بیاورد. معمولاً مولکول‌ها با پیوندهای کووالانسی قوی به هم متصل می‌شوند که اتم‌ها طی آن، الکترون‌ها را به اشتراک می‌گذارند اما در این زنجیره، آن‌ها توسط یک پیوند مکانیکی آزادتر به هم متصل شدند. یک ماشین برای انجام یک کار باید از بخش‌هایی تشکیل‌شده باشد که مرتبط با یکدیگر حرکت کنند. دو حلقه پیوند خورده به هم دقیقاً این شرایط رادارند.
گام دوم توسط فراسر استادارت در سال 1991 برداشته شد که یک روتاگزان (rotaxane) تولید کرد. وی یک حلقه مولکولی را به یک محور مولکولی نازک متصل کرد و نشان داد که حلقه بر روی محور می‌چرخد. از دیگر ماشین‌های مولکولی استادارت می‌توان به آسانسور مولکولی، عضله مولکولی و تراشه رایانه‌ای مبتنی بر مولکول اشاره کرد.
برنارد فرینگا نخستین شخصی بود که یک موتور مولکولی تولید کرد. وی در سال 1999 از یک تیغه روتور مولکولی برای پیچاندن مستمر در یک‌جهت استفاده کرد. فرینگا با استفاده از موتورهای مولکولی تاکنون یک استوانه شیشه‌ای را که 10 هزار برابر بزرگ‌تر از موتور بوده، چرخانده و همچنین یک نانو خودرو طراحی کرده است.
برندگان نوبل شیمی 2016 سیستم‌های مولکولی را از بن‌بست تعادل بیرون آورده و به حالت‌های پرانرژی برده که حرکاتشان در آن وضع، قابل‌کنترل است.
بیانیه بنیاد نوبل برای این سه دانشمند به این صورت بوده است: شما توانسته‌اید تا چشم‌انداز جدیدی برای مواد و اندازه‌ها بازکنید.
نوبل صلح 2016
Credit: naradanews
بر اساس بیانیه بنیاد نوبل، جناب آقای خوان مانوئل سانتوس (Juan Manuel Santos)، رئیس‌جمهور کلمبیا جایزه صلح نوبل را به‌پاس تلاش‌های انسان دوستانه خودش برای خاتمه دادن به جنگ 50 ساله، در کشور خودش که در ان 220000 کلمبیایی کشته و شش میلیون نفر را آواره کرده بود، دریافت کرد.
رئیس‌جمهور سانتوس در مذاکرات دولت و گروه چریکی مارکسیست فارک تلاش‌های زیادی کرد. گروه چریکی که به نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا مشهور بودند و سالها زیادی با دولت در درگیری بودند. بر اساس متنی که بر اساس ان توافق صورت گرفته است، گروه فارک خلع سلاح خواهد شد و تبدیل به یک حزب فعال می‌شود که در رقابت‌های انتخابی شرکت می‌کند و مردم در مورد ان تصمیم می‌گیرند. اعضای فارک سلاح‌های خودشان را باید تحویل نیروهای دولتی بدهند و به آسیب دیدگان غرامت پرداخت خواهد شد و متهمان باید در دادگاه مجازات شوند. یکی از بخش‌های این توافق عرضه آن به همه‌پرسی عمومی در کلمبیا بود که این اقدام انجام شد ولی در کمال ناباوری، مخالفان این توافق با اختلاف بسیار اندکی پیروز همه‌پرسی شدند و توافق تاریخی کلمبیا در همه‌پرسی مردمی رد شد. همین مشکلات یکی از زنگ خطر برای توافق است. با رد توافق صلح در همه‌پرسی عمومی، احتمال جدی می‌رفت این توافق از گزینه‌های کسب صلح نوبل 2016 خارج شود ولی این‌گونه نشد و خوان سانتوس رئیس‌جمهوری کلمبیا برنده جایزه شد.
نکته دیگر که این گمانه را درباره اهدای جایزه صلح نوبل تقویت می‌کند این است که معمولاً در توافق‌های صلح، به دو طرف توافق، جایزه می‌دهند اما درباره توافق صلح کلمبیا این‌گونه عمل نشد. مثلاً در ماجرای صلح مصر و اسرائیل، به دو طرف جایزه دادند اما در این مورد تنها رئیس‌جمهوری کلمبیا جایزه گرفت. این نشان می‌دهد انگیزه و اراده رئیس‌جمهور کلمبیا برای صلح و آشتی مهم‌تر از خود توافق است. البته شاید این نکته را نیز بتوان اشاره کرد که رهبر طرف مقابل توافق صلح یعنی رهبر ارتش انقلابی فارک در کلمبیا رهبری مجموعه‌ای را بر عهده دارد که متهم یا مظنون به اقداماتی در نقض حقوق بشر، قاچاق مواد مخدر و آوارگی و جابجایی اجباری میلیون‌ها انسان است به همین دلیل نمی‌شد او را شریک جایزه صلح نوبل قرارداد.
پیگیر اخبار جوایز نوبل باشید.
