روستای خسروآباد

موقعیت و تاریخچه : روستای خسروآباد، از توابع بخش چنگ الماس (جنگلناس) شهرستان بیجار در استان کردستان، با مختصات جغرافیایی 47 درجه و 37 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 31 دقیقه عرض شمالی، در 45 کیلومتری بیجار و 135 کیلومتری مرکز استان (سنندج) واقع شده است. این روستا از شمال به کوه قازیله، از شمال غرب به کوه دو کوهه و از جنوب به کوه هزار لیلی محدود می‏شود. ارتفاع روستای خسروآباد گروس از سطح دریا 1840 متر است و اقلیمی سرد و خشک دارد؛ آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و مطبوع و در زمستان سرد و خشک می‏باشد. رودخانة پرآبی نیز از جنوب آبادی می‏گذرد. تاریخ بنای روستای خسروآباد به اواخر دورة زندیه و اوایل دورة قاجاریه مربوط می‏شود. اما وجه تسمیة خسروآباد بدان جهت است که خسروخان اردلان، والی کردستان در زمان آقامحمدخان قاجار، در توسعه و آبادانی روستا و ایجاد بناها و ساختمان‏های عام‏المنفعه و نیز قلعة داخل روستا نقش مؤثری داشته است. قلعه و مقبرة مادر امیر علایی و مدرسة قدیم، از آثار دوره قاجاریه است. این روستا از آبادی‏های بسیار زیبای کردستان و ایران می‏باشد. مردم روستای خسروآباد به زبان کردی سخن می‏گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. * الگوی معیشت و سکونت : براساس نتایج سرشماری سال 1375، این روستا 928 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385 به 1000 نفر افزایش یافته است. درآمد اکثر مردم روستای خسروآباد از فعالیت‏های زراعی و دامداری تأمین می‏شود و گروهی از مردم روستا در بخش خدمات و تولید صنایع دستی از جمله قالی‏بافی اشتغال دارند. کشت دیم و آبی در روستا رواج دارد و باقی اراضی روستا به صورت مرتع و بوته‏زار است. مهم‏ترین محصولات زراعی شامل گندم، جو، نخود و یونجه است. باغداری در روستا رونق دارد و انگور، زردآلو و سیب از انواع محصولات سردرختی آن به شمار می‏آید. هندوانه، گوجه‏فرنگی و خیار نیز از محصولات جالیزی روستا است. مراتع سرسبز و حاصلخیز موجب رونق دامداری گردیده و تولید انواع محصولات دامی و فرآورده‏های لبنی را در روستا امکان‏پذیر نموده است. روستای کوهستانی خسروآباد گروس در دشت استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. خانه‏ها و فضاهای درونی آن‏ها با تأثیر از شرایط طبیعی، نوع معیشت و فعالیت خانوارهای روستایی شکل گرفته است. حیاط، اتاق‏های استراحت و پذیرایی، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، انبار علوفه، طویله و مکانی برای پارک تراکتور از جمله فضاهایی است که در بیشتر خانه‏ها دیده می‏شود. اکثر خانه‏ها یک طبقه، با سقفی مسطح ساخته شده‏اند و مصالح عمده به کار رفته در آن‏ها شامل آجر، خشت، گل و چوب می‏باشد. خانه‏های جدید با مصالحی مانند آجر، سیمان، آهن، سنگ و غیره ساخته می‏شوند. * جاذبه‏های گردشگری: معماری قدیمی (خانه‏های خشت و گلی) روستای خسروآباد یکی از جاذبه‏های بی‏نظیر روستا و استان کردستان است. کوه‏های بلند اطراف روستا، مراتع سرسبز، رودخانة پرآبی که از جنوب روستا می‏گذرد، با انواع درختان برافراشته چنار، سرو، صنوبر و انواع گیاهان دارویی گل گاوزبان، گل سفید، شیرین بیان، خاکشیر، گل شقایق، گل بابونه، گل ختمی، آویشن، گل زرد و گون، از زیبایی‏های شگفت‏انگیز طبیعت این روستا به شمار می‏روند. قلمرو این روستا زیستگاه جانورانی از قبیل گرگ، شغال، روباه، کفتار، خرگوش و انواع پرندگانی مانند کبک، بلدرچین، شاهین و شانه‏بسر می‏باشد. مسجد خسروآباد که قدمت آن به دورة قاجاریه می‏رسد، به احتمال زیاد توسط خسروخان اردلان والی کردستان، ساخته شده است. پلان مسجد شبستانی است که با شش ستون مدور و قطور آجری و پانزده گنبد کلنبه، مسقف شده است. این بنا شامل مصلای تابستانی در ضلع شمالی، ایوان جنوبی و حجره‏هایی در بخش‏های داخلی و خارجی جهت استراحت طلاب و خادمین مسجد می‏باشد. از مهم‏ترین تزیینا تمسجد می‏توان به نمای زیبای آجری آن اشاره کرد. در حوالی مسجد چشمه آب گوارایی وجود دارد که آب مورد نیاز مسجد را تأمین می‏کرده است. یکی دیگر از بناهای قدیمی و ارزشمند روستا، قلعه‏ای است که فقط قسمت‏هایی از آن در ضلع شرقی باقی مانده است. چهار طاق و مقبرة حاج اللهیار خان امیر علایی با گنبدی زیبا از دیگر آثار برجای مانده در روستای خسروآباد گروس است. منزل قدیمی امیرعلایی که در حال حاضر، فقط سردر خشتی و چند اتاق از آن باقی مانده، از آثار تاریخی و قدیمی این روستا است. آثاری نیز از یک مدرسه قدیمی که تاریخ تأسیس آن به سال 1302 شمسی مربوط است، برجای مانده است. این مدرسه در کنار مقبرة مادر امیر علایی قرار دارد و دومین مدرسه ساخته شده در شهرستان بیجار به شمار می‏رود. روستای خسروآباد در دورة زمامداری ناصرالدین شاه، بخشی از دارالخلافة گروس و محل اتراق امیر نظام گروسی بوده است. در روستای خسروآباد، طبق سنت دیرین، اعیاد بزرگ مذهبی قربان، غدیر و فطر جشن گرفته می‏شود. برگزاری مراسم عید نوروز نیز در میان روستاییان اهمیت فراوانی دارد. زورآزمایی از جمله ورزش‏های محلی روستا است. قالی‏بافی نیز مهم‏ترین هنر و صنعت دستی مردم خسروآباد می‏باشد. موسیقی رایج در روستای خسروآباد گروس شامل انواع نغمه‏ها و ترانه‏های محلی است، که به ویژه در مراسم عروسی و جشن مورد استفاده قرار می‏گیرد. دهل مهم‏ترین ساز این روستا است. مردم روستای خسروآباد گروس مانند دیگر مناطق کردنشین از لباس‏های بومی و محلی استفاده می‏کنند. رنگ‏های شاد و طرح‏های متنوع ویژگی بارز پوشاک مردم روستای خسروآباد است. پوشش مردان شامل چوخه و رانک است که پارچه کم عرض آن، با کرک بز (مرغز) بافته می‏شود. از دیگر لباس مردان دستار و پیراهن (از جنس پنبه) است. پاپوش آنان نوعی گیوه است. زنان روستا پیراهن بلند، قبا و نیم تنه یا سخمه می‏پوشند و کلاهی به نام فنیس یا تاس کلاه که با روسری‏های ابریشمی کلاقه‏ای پیچیده شده، بر سر می‏گذارند. دوینه از جمله غذاهای محلی رایج روستای خسروآباد گروس است. مهم‏ترین سوغات این روستا انگور، کشمکش و قالی‏های دستبافت است.