توجه به آخرالزمان و مسئله ی پایان دنیا در همه ی ادیان و آیین های بزرگ به چشم می خورد. البته در میان آن ها، ادیان ابراهیمی بیش ترین اهتمام و پرداخت به این مسئله را دارند. این دوره، آخرین مرحله ی زندگی در دنیا قبل از روز قیامت و رستاخیز، مقدمه ای برای رسیدن به دورانی سرشار از عدل و معنویت و مهم ترین دوران زندگی بشر از ابتدا تا انتها محسوب می شود.
در متون دینی و نوشتارهای وابسته به آن، معمولاً تعبیرهایی متفاوت در این باره به کار می رود؛ اما می توان وجوه مشترک تمامی آن ها را به صورت ذیل جمع بندی کرد:
1. در آینده ای نامعلوم ولی حتمی، فساد مادی و معنوی، تمام جهان را فرا خواهد گرفت که افول معنویت میان انسان ها، افزایش گناه، فساد اقتصادی، روی کار آمدن حاکمان ظالم، کمبود منابع طبیعی و انحصار طلبی برخی گروه ها، از رخدادهای مربوط به این دوران خواهد بود.
2. انسانی زمینی اما وابسته و وام دار خداوند، رهبرِ معنوی و سیاسی جهان خواهد شد و جهان را دگرگون خواهد ساخت.
3. دوره ای جدید برای انسان پدید خواهد آمد که در آن عدل، معنویت، صلح و تمام صفات نیکو، فراگیر، و آرمان شهر موعود محقق خواهد شد.
در متون دینی اسلامی بحث هایی درباره دوره ی واپسین بشر، در ارتباط با غیبت آخرین امام شیعیان، نشانه های پایان و ظهور منجی می آید که این مباحث با عنوان « آخِرُالزمان » مطرح می شوند. این اصطلاح، ترکیب اضافی عربی و به معنای بخش پایانی زمان است. (1)
در زبان فارسی « آخِرِ زمان » دوره ی آخر و قسمت واپسین حیات است که به قیامت متصل می شود. (2) برخی منابع علاوه بر معنای یاد شده، استعمال این اصطلاح را در « زندگی پس از مرگ » نیز بیان کرده اند؛ (3) اما صحیح آن است که آخرالزمان فقط شامل دوران واپسینِ زندگی بشر باشد که به قیامت می پیوندد. (4)
در مسیحیت و یهودیت تعبیر صحیح براساس خاستگاه این اصطلاح، « فرجام شناسی » (5) است. این عبارت، ترجمه ی واژه ای یونانی، متشکل از کلمه ی « Eskhatos » به معنای پایان و « Logy » به معنای موضوع یا مبحث است و در مجموع به شاخه ای از الهیات، مربوط به رویدادهای پایانی تاریخ بشر است. (6)
این واژه در اصل، غربی است و به باورهای یهودیان و مسیحیان درباره فرجام تاریخ یا پایان دوران معاصر، زنده شدن مردگان، روز قیامت و موضوع های مرتبط با آن اشاره دارد. مورخان ادیان برای پوشش دادن موضوعات مشابه و مفاهیمی در کیش و آیین مردمان عامی، اهالی باستانی مدیترانه و عقاید و رسوم خاورمیانه و تمدن های شرقی، معنای کاربردی این واژه را گسترش داده اند. (7)
پی‌نوشت‌ها:
1. سلیمان، خدامراد، فرهنگ نامه ی مهدویت، ص 15.
2. معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج 1، ص 34.
3. اسپوزیتو، جان. ال، دایرة المعارف جهان نوین اسلام، ج 1، ص 7.
4. مجتهد شبستری، محمد، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 1، ص 134؛ حسینی دشتی، سید مصطفی، معارف و معاریف، ج 1، ص 21.
5. Eschatology.
6. فاطمیان، علی، نشانه های پایان، ص 137.
7. The New Encyclopædia Britannica, Vol 4, p554.
منبع مقاله :
امین خندقی، جواد؛ (1391)، آخرالزمان و آینده گرایی سینمایی، (بررسی و تحلیل بیش از پانصد فیلم)، قم: نشر ولاء منتظر (عج)، چاپ اول