چگونگی بهبودی کودک فلج مغزی

 دکتر حسین کریمی؛ متخصص توانبخشی اعصاب اطفال؛ عضو مرکز تحقیقات توانبخشی اعصاب اطفال دانشگاه علوم بهزی

Case
کودک پ-پ در تیرماه امسال با علایم Hypotony نسبتا شدید مراجعه کرد. در زمان مراجعه 5/1 ساله و قادر به دو زانو راه رفتن و نشستن کامل نبود (البته به صورت کاملا آزاد و Rotative)، والدین نوزاد قبول کردند برنامه Intensive Rehabilitation (در هفته بیش از 25 ساعت توانبخشی) شروع نمایند، در مدت نسبتا بسیار کم حدود سه ماه کودک به راه رفتن رسید.
چرا کودک Hypoton می‌باشد؟
کودک Hypoton کودکی است که اعضاء بدن آن شل است، بدین معنی که رسینورهای عضلانی و مفصلی و پوستی، به خوبی و تماما در اختیار منطقه Primary motor carton نیست، یعنی، عملا تعدادی از رسپتورهای بدن در این منطقه مغزی تعریف نشده‌اند و از طرف دیگر اگر بخواهیم فیزیوپاتولوژی این کودک را تحت بررسی کامل قرار دهیم این مساله می‌تواند به چند دلیل باشد.

البته در MRI این کودک مشکلی در ناحیه Vermis گزارش شده است. ضایعه مخچه‌ای خود یکی از عوامل شلی Hypoton کودک می‌تواند باشد؛ علاوه بر ضایعات مخچه ای و یا همراه با آن در مورد اشکالات Myelination و یا Hypomyelination باعث شلی و Hypoton کودک می‌شود.
علایم ظاهری بیمار
 نشستن کودک، حالت کاملی ندارد، مختصری در پشت کودک وضعیت کیفوز دارد و این حالت بیشتر در اثر عدم کامل شدن مسیر Medio Vestibalo Spinal می‌باشد.

البته لازم به ذکر است در مورد این کودک به‌خصوص، تاحدودی این مسیر فعال شده بود ولی عملکرد این مسیر همراه با مسیر Rubro Spinal که جهت هماهنگی عملکرد اندام فوقانی با تنه می‌باشد در موقع نشستن کامل نیست، به همین دلیل حالت دست کودک وضعیت Semi flexion را دارد که در این کودک دیده می‌شود.

علاوه بر آن هماهنگی بین مسیرهای تصحیح‌شده Medio Vestibalo Spinal با مسیرهای Reticule Spinal و بالاخره Cortico Spinal به‌طور کامل برقرار نشده و هم چنین این دو مسیر با مسیر Latero Vestibule Spinal، هماهنگی عملکردی پیدا نکردند تا کودک بتواند به صورت قائم بنشیند و یا سر پا بایستند، و یا کودک بتواند علاوه بر صاف ایستادن قادر باشد.

به صورت قائم راه برود، خوشبختانه دیده می‌شود به علت انجام یک توانبخشی چندماهه ولی فشرده Intensive Rehabilitation توانسته است هماهنگی بین تمام این مسیرها در مدت کوتاهی به وجود آید.

دو قانون در مورد توانبخشی سیستم اعصاب

دو قانون در مورد توانبخشی سیستم اعصاب می‌تواند به‌طور کلی صادق باشد، برای سرعت عمل در درمان ابتدا اگر در اولین روزهایی که کودک دچار اشکال می‌شود توانبخشی انجام شود. دوم، توانبخشی به مدت لازم و به مقدار کافی در روز برحسب وضعیت نوروپاتولوژی صورت پذیرد در این صورت معمولا جواب به درمان توانبخشی معمولا سریع می‌تواند باشد اگر این دو پارامتر را به خوبی رعایت کنیم به مقدار زیادی می‌توانیم به سرعت بهبودی در توانبخشی سیستم عصبی امیدوار  باشیم.

البته در صورتی این امکان فراهم خواهد شد که علاوه بر رعایت این دو اصل اقدام توانبخشی بر پایه ضایعه ایجاد شد، پی‌ریزی نماییم (بر پایه Neurophysiopathology)، برای برنامه‌ریزی طولانی زمان، در مرحله اول که باید به ضایعه ایجاد شده (نوروپاتولوژی) دقت کنیم.

برای استمرار برنامه ضروری است در مجموع با دقت به علم Neuroscience دقت داشته باشیم که می‌تواند شامل نوروآناتومی، نوروفیزیولوژی و بقیه قسمت‌های علوم اعصاب می‌شود تا بیمار ضایعه مغزی را از تمام جهات مورد درمان و بررسی قرار دهیم.