«روستای آفریز» مرکز دهستان آفریز از توابع بخش سده شهرستان قاین می باشد که در تاریخ 18/01/1381 به عنوان مرکز دهستان آفریز به تصویب رسید . وجه تسمیه آفریز برگرفته از آبریز بوده که به معنای کثرت قنوات و پر آبی محل می باشد و هم اکنون نیز طویل ترین قنات شهرستان قاینات همین قنات آفریز به طو ل 8 کیلومتر است. این نام به مرور زمان به آفریز تغییر یافت . آفریز پیشینه کهن داشته بخشی از تاریخ آن را می توان از تاریخ شهادت امامزاده زیدالنار در سال 203 هجری شمسی در این آبادی دانست که در آنجا بارگاه امامزاده احداث شد . گرچه معتصم والی قهستان بدستور مامون ایشان را به شهادت رساند؛ اما بعدا چون نادم شد خود بر آن مزار بارگاهی ساخت که این موضوع بر کتیبه درب مزار مشهود است. در قرن پنجم شیخ ابوالمفاخر قاینی نخست وزیر مشهور بهرامشاه غزنوی که ارادتی خاص به امامزاده داشت تعمیراتی بر آن بارگاه داشته ، گنبد فیروزه ای آن مربوط به دوره صفویه است. میرزا خانلرخان اعتصام الملک در سفر نامه خود در ص 293 می گوید :« در روز شنبه ششم ربیع الاول1295 هجری قمری در آفریز ماندیم در اینجا جمعی از سادات موسوی زندگانی می کنند که جد خویش را حضرت زیدبن موسی بن جعفر (ع) می دانند و امامزاده زید النار در اینجا مدفون است که می گویند پسر موسی بن جعفر (ع) است که بعد از شهادت امام رضا (ع) خروج کرد و برجمعی از بنی عباس ظفر یافت و خانه های آنها را آتش زد و ملقب به زید النار شد» . بالاخره معتصم نامی که از قبل مامون حاکم قاینات بوده ، او را شهید کرده است . بقعه و صحن او را امیر حشمت الملک ساخته است . در فرهنگ جغرافیایی ایران جلد 5 اثر وزارت جنگ بریتانیا در سال 1903 میلادی راجع به آفریز چنین می نویسد : «آفریز روستایی واقع در بلوک قاین در کنار جومند به بیرجند و از جومند 82 مایل ( 9/131 کیلومتر) است . جمعیت آن 100 خانوار عرب و عجم و یک کلنی مشترک از 30 خانوار سید که از مالیات معاف هستند و در نزدیکی روستا زید برادر امام رضا (ع) قرار دارد . تقریبا 100 خانوار چادر نشین عرب ایام بهار و تابستان را در چادر ها بسر می برند و احشام خودرا در منطقه می چرانند و در زمستان به روستا باز می گردند . قلعه قدیمی که در عصر تهاجم ترکمنها مسکن در آن قرار داشته اکنون خراب شده و غیر قابل استفاده است و مردم منازل خود را در اطراف آن در فضای باز بنا نهاده اند . آب مصرفی آفریز از یک رشته قنات ویک بند (سد) که برای جمع آوری سیلاب احداث شده تامین می شود . اراضی زیر کشت حدود 60 شخم است و محصول آفریز انار ، انجیر ، انگور ، خربزه ، هندوانه و پنبه است » . فاصله آفریز از قاین 55 کیلومتر و از بیرجند 85 کیلومتر است و جاده بیرجند – فردوس از کنار این روستا می گذرد. روستای آفریز از سه محله تشکیل شده است : 1- محله سرمزار با 79 خانوار که اغلب سادات بوده و محله قدیمی آفریز و بارگاه امامزاده در آن واقع است . 2- محله بالا واقع در بخش شمالی با 76 خانوار که به محله پشت قلعه معروف است . 3- محله مفت آباد واقع در پای کوه با 53 خانوار ، که چون ساکنین آن محل زمینها را مجانی تصرف نموده اند بدین نام شهرت یافته است . جمعیت روستای آفریز حدود270 خانوار و 1300 نفر است . این روستا 11 شهید تقدیم انقلاب کرده است . محصولات کشاورزی آفریز انار ، انجیر ، انگور ، خربزه ، هندوانه و پنبه می باشد . صنایع دستی این روستا قالی و جاجیم است . *** جاذبه های تاریخی و گردشگری آفریز عبارتند از : 1- زیارتگاه امامزاده زیدالنار (ع). 2- قدمگاه آفریز که کوهی در جوار این روستا است . هنگام تعقیب لشکر مامون ، امامزاده بر فراز آن رفته تا از آسیب دشمن در امان باشد اما سر انجام با محاصره کوه پایین آمده و به جنگ با دشمن پرداخته وبه شهادت می رسد . امروزه این محل مورد تقدس بوده و اهالی به زیارتش می روند . 3- قلعه آفریز که متعلق به دوره صفویه بوده و از آن بعنوان دژ دفاعی در برابر حملات دشمن استفاده می شده است . دارای دو دروازه بوده و درب آن با سنگی بزرگ بسته می شود. دور تا دورش خندقی حفرشده تا دسترسی دشمن به آن کمتر گردد حوادث طبیعی و انسانی هر دو آن را درمعرض نابودی قرارداده و اگر اقدامی صورت نگیرد نابود خواهد شد . 4- درخت کهنسال بنه که در جوار امامزاده با قدمتی طولانی می باشد که حاکی از تاریخی بودن محل می باشد .
