وقتی صحبت از سفر میشود، خیلی ها یا شمال به ذهنشان میآید، یا یاد شهرهای معروف کشور مثل اصفهان و شیراز و تبریز میافتند. اما جدا از این شهرهای معروف، مکانهای کمتر شناخته شدهای وجود دارند که سفر به آنها میتواند جذابیتهای خود را داشته باشد و تجربهای متفاوت از سایر سفرها را داشته باشد. شهر زیرزمینی «نوشآباد» یکی از مکانهاست. با بنیتا همراه باشید تا نگاهی به این شهر عجیب داشته باشیم.
هر شهری در هر نقطهای از جهان، ویژگیهای خاص خود را دارد یا برخی مناطق گردشگری دست نخورده حتی در اروپا وجود دارد. این مطلب را میتوانید در بنیتا بخوانید.
در کشور ما نیز از این مناطق کم نیستند. مناطقی که بسیار خاصاند و مناطقی که ناشناختهاند. نوشآباد یکی از این مناطق خاص است.
نوشآباد که زمانی پایتخت «اردشیر ساسانی» بود، در نزدیکی کاشان واقع است. افسانهای در میان این اهالی بود مبنی بر این که در زیر شهر، شهری دیگر خفته و مردمانی در آن زندگی می کردند. کسی به این افسانه باور نداشت تا این که در سال 81 اتفاقی افتاد که نوشآباد را سر زبانها انداخت. در پی حفاریهای باستان شناسی، ورودیهای یک شهر زیرزمینی کشف شد و افسانههای این شهر به واقعیت پیوست و همگان به حقیقت وجود شهر زیرزمینی که «اویی» نامیده میشود، پی بردند.
این شهر، زیر شهر نوشآباد و در عمق 4 تا 18 متری زمین ساخته شده است و به قصد ایجاد جان پناه حفر شده است. قدمت این سازه با 1500سال قبل باز میگردد و پدیدهای پیچیده از معماری دستکند و بومی است. وسعت چندین هزار متری آن، چون تونل عظیمی از زیر خانههای نوشآباد عبور میکند. ساختارهای متراکم، پیچیده و دالانهای باریک و تودرتو، و اتاقهای کوچک این شهر بزرگ، خیره کننده است.
این مجموعهی دستکنِ، بهصورت مجموعهای از اتاقها، راهروها، چاهها و کانالهای متعددی در 3 طبقه ایجاد شده است؛ بر دیوارههای آن آثار برخورد لبه شیء تیزی دیده میشود و با توجه بهسختی جنس زمین این منطقه، باستانشناسان این فرضیه را مطرح کردهاند که وسایلی که برای حفاری استفاده میشده، باید از جنسی شبیه الماس برخوردار میبوده. وسعت این اثر تاریخی مشخص نیست، اما با توجه به شواهد موجود و گفته اهالی تا بیرون از حصار تاریخی شهر گسترش داشته است و مساحت آن چهار کیلومتر مربع تخمین زده شده است.
گویا این شهر دارای سیستم تهویه نیز بوده که از طریق مجراهایی به طبقهی اول و از آنجا به سطح زمین میرسیده. نور و روشنایی آن هم از طریق پیه سوزهای سفالی تعبیه شده در دیوارها تامین میشد. روغن آنها هم احتمالاً از دو عصارخانهی تاریخی موجود در نوش آباد و آب مصرفی اهالی هم از پایابها و قناتها تامین میشدهاست. دالانهای این شهر به گونهای کنده شده که ساختار دفاعی ساده اما نبوغآمیزی را به وجود آورده که در آن بدون استفاده از سلاح و تنها به واسطهی معماری و شکل بخشی به ابعاد و ایجاد زیرگذرها و نشیمنگاههای دفاعی، ساختاری تدافعی و در نهایت مغلوبکننده ایجاد شدهاست. ساختار معماری شهر این امکان را فراهم میکند که در صورت لزوم به مانند دامی خطرناک، دشمن را به درون خود بکشاند و در نقطهای از پیش تعیین شده آن را از پا درآورد. راههای ورودی به طبقات بعدی طوری حفاری شده که هر کس قصد ورود به فضاها را دارد ناگزیر باید از پایین به بالا حرکت کند که قدرت دفاعی افراد مهاجم را به صفر میرساند. غیر از ورودی اصلی ارتفاع تمام قسمتهای اویی به قد طبیعی یک انسان و بین 170 تا 180 سانتیمتر است. برای ورود به آن، به دلیل پیدا نشدن ورودی اصلی از آبانبار که مجاور این شهر زیر زمینی است استفاده میشود.
نام این شهر به واسطهی آوایی است که افراد هنگام صدا زدن یکدیگر در دالانهای آن میپیچید. این اثر منحصر به فرد تاریخی هنوز ناشناختههای بسیاری دارد که در طول حفاریها و کاوشهای باستانشناسی به تدریج آشکار خواهند شد.
نوشآباد در استان اصفهان و در 10 کیلومتری شهر کاشان واقع است.