لطفا درمورد این کلام امام علی (ع)توضیح بفرمایید: و لقد کان یجاور فی کل سنة بحراء، فأراه و لا یراه غیری. (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۳، ص ۲۵۱)

این عبارت بخشی از خطبه 192 نهج البلاغه می باشد که به خطبه قاصعه معروف است و امام علی علیه السلام به یکی از فصول مهم زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله قبل از بعثت یعنی داستان عبادتهای او در غار حراء اشاره کرده، چنین می‏فرماید:

 (وَ لَقَدْ کَانَ یُجَاوِرُ فِی کُلِّ سَنَةٍ بِحِرَاءَ فَأَرَاهُ، وَ لَایَرَاهُ غَیْرِی. وَ لَمْ یَجْمَعْ بَیْتٌ وَاحِدٌ یَوْمَئِذٍ فِی الْإِسْلَامِ غَیْرَ رَسُولِ اللَّهِ- صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ- وَ خَدِیجَةَ وَ أَنَا ثَالِثُهُمَا.أَرَی‏ نُورَ الْوَحْیِ وَ الرِّسَالَةِ، وَ أَشُمُّ رِیحَ النُّبُوَّةِ).

 «او (پیامبر ) در هر سال مدتی را در مجاورت غار حرا به سر می‏برد (و به عبادت خدا می‏پرداخت) من او را می‏دیدم و کسی دیگر او را نمی‏دید (و از برنامه عبادت او خبر نداشت) و هنگامی که آن حضرت به نبوّت مبعوث شد در آن روز خانه‏ ای که اسلام در آن راه یافته باشد، جز خانه پیامبر نبود که او و خدیجه در آن بودند و من نفر سوم بودم. من نور وحی و رسالت را می‏دیدم و بوی نبوّت را استشمام می‏کردم»؛

این عبارت نشان می‏دهد که داستان عبادت پیامبر در غار حراء سال ها تکرار می‏شد، به طوری که امام می‏فرماید: «هر سال آن حضرت به حراء می‏رفت» و نیز نشان می‏دهد که تنها علی علیه السلام با او بود. افزون بر این، در آغاز اسلام مدت ها گذشت که تنها سه نفر پیرو این آیین پاک بودند: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خدیجه و علی علیه السلام.

در اینکه منظور از دیدن نور وحی و استشمام بوی نبوّت چیست؟ بعضی از شارحان نهج‏ البلاغه آن را بر جنبه‏ های معنوی حمل کرده‏ اند، در حالی که بعضی دیگر می‏ گویند:

مانعی ندارد که حمل بر جنبه ظاهری و مادی بشود؛ یعنی به هنگام وحی واقعاً نوری ساطع می‏کشد که تنها پیامبر اکرم و امیرمؤمنان آن را می‏دیدند و بوی خوشی فضا را عطرآگین می‏کرد که تنها به مشام این دو بزرگوار می‏رسید و هیچ مانعی ندارد که بعضی از موجودات مادی را افرادی که احساس قوی‏تری دارند درک کنند و دیگران درک نکنند؛ مثلًا گفته می‏شود: اشعه ماورای بنفش یا مادون قرمز که برای ما انسانها قابل ادراک نیست برای بعضی از پرندگان که حس قوی تری دارند قابل ادراک است.

پی نوشت :

1. آیت الله مکارم ، پیام امام امیرالمؤمنین علیه‏السلام، مجموعه آثار آیت الله مکارم ، ج‏7، ص 502.