تحریریه خدمات شهری
باغشاه فین مجموعه‌ای شکل‌یافته در ادوار تاریخی است، چه آنگاه که شکل‌گیری‌اش را به دوران آل‌بویه نسبت می‌دهند و توسعه‌اش را مرهون عهد ایلخانان می‌دانند و چه آنگاه که گفته‌هایی مبنی بر احتمال وجودش پیش از اسلام را به میان می‌آورند، هر چند که این گفته‌ها چندان روشن و دقیق نیز نباشند. آیا به هر حال از ابتدای دوره صفویه به همان نسبت که ثبات سیاسی بیشتر گردید، تاریخ باغ فین هم انسجام بیشتری یافت.
این دوره، ابتدای قرن دهم هجری قمری (909هـ.ق) و مقارن سلطنت شاه‌اسماعیل صفوی است.
پس از طی دوره بیست و چهار ساله حکومت شاه‌اسماعیل و در آخرین سال‌های حکومت شاه طهماسب (984- 931 هـ.ق) در سال 982 هـ.ق زلزله سختی در کاشان حادث گردید که علاوه بر قریه فین، باغ را نیز به کلی ویران کرد. این ویرانه حاصل از زلزله و نیز ناآرامی‌های اطراف کاشان به دوران اتباع محمدخان و دلیجان بیک ترکمان ادامه یافت تا اینکه شاه عباس اول در صدد تعمیر و مرمت باغ برآمد.
حسن نراقی در آثار تاریخی شهرستان‌های کاشان و نطنز آورده است (شاه‌عباس که در نشیب و فراز کوه و کاخ‌های شاهانه برافراشته و سرتاسر کشور خویش را با کاشانه‌های بی‌شماری آراسته بود، چون بناهای سالخورده و ویران‌گشته باغ شاه کهنه فین را در خور همسری با چشمه دل‌افروز سلیمانیه و شایسته همت والای خود نمی‌دید. از این رو به فرمان وی طرح باغ و کاخ جدید بدین‌گونه پی افکنده شد.
مظهر آب آن چشمه را قریب پانصد متر بالاتر از باغشاه قدیم یعنی در مکان کنونی قرار دارد و باغشاه جدید را در محدوده زمین‌های نورگیر به ابعاد 157 متر طول شرقی و غربی و 142 متر عرض شمالی و جنوبی حصاربندی و در چهار گوشه آن برج‌های گرد و مرتفعی بنا کردند؛
و در مساحت وسیع میان هردو باغ قدیم و جدید هم خیابان و میدان پهناوری جهت چوگان بازی و قپق‌اندازی و اندازه مسابقه و بازی‌ها، تسطیح و آماده نمودند و در خارج حد غربی باغ نیز به جهت رفع مخاطره سیلاب دره‌های کوه دندانه از محوطه این باغ و بناهای آن سدی معتبر و مستحکم با سنگ و ساروج ساخته شده که بقایای آن پس از گذشت چهارصد سال اکنون هم از نفوذ سیلاب به قریه فین و باغشاه کاملاً جلوگیری می‌کند و به نام سد شاه‌عباسی معروف است.
بنابراین هرچند کم و بیش نوشته‌هایی از سده‌های قبل از قرن دهم هجری باغ فین وجود دارد- همچون کتاب محاسن اصفهان نوشته مافرخی و معجم‌البدان یاقوت حموی- با توجه به زمین‌لرزه سال 982 هجری قمری احتمالاً به باغ کهنه مربوط خواهند بود که از زمان شاه‌عباس چنان‌که پیشتر اشاره شد باغشاه نو جایگزین آن گردید.
بیش از هر چیز باید بدانیم باغشاه در مکان جدید اگرچه به فرمان سلطان صفوی شکل می‌گیرد اما با توجه به موقعیت منطقه و نظر به اینکه مردمان کاشان چنان‌که یاقوت حموی نیز اشاره می‌کند که روزهایی از هفته را در باغ‌های فین ایام می‌گذراندند و هوای گرم تابستان‌های کاشان و فین نیز نیازهای تفرج‌های تابستانی را گوشزد می‌نمایند، در منطقه‌ای در نزدیکی مظهر چشمه سلیمن و در بالادست مزارع و مساکن روستائیان که مجموعه باغ‌های فین در آن گسترده شده بودند شکل گرفته است...
برای خواندن بخش دوم -معرفی و شکل‌گیری باغ فین کاشان- اینجا کلیک کنید.
