به بهانه روز جهانی کمیک بوک درباره آن بیشتر بدانیم!

شما را نمی دانم ولی من کمیک , کمیک بوک را با تن تن شناختم. مثل خیلی از هم سن و سال ها و هم نسل هایم. امروز هم روز جهانی کمیک بوک است. یعنی همین کتاب های مصور داستانی که امروزه بازار دنیا را قبضه کردند و فیلم و بازی کامپیوتری و انیمیشن است که از آن ها ساخته می شود (کارت بازی و بازی های رومیزی و لوازم التحریر و… بماند!) بیایید بالا غیرتا کمیک بوک را بشناسیم و بدانیم چیست و بعد به آن بگوییم بچه گانه! کمیک بوک دنیای بزرگی از سرگرمی هاست که سالها قدمت دارد!

کتاب کمیک در واقع به نوعی یک فیلم است که فریم های کلیدی آن جدا شده و نک نک و با فاصله داستان را روایت می کند. این کتاب های هماند فیلم حاوی زمان و محاوره هستند و مانند فیلم، از نمایهای نزدیک و متوسط و دور استفاده می کنند. همان لحظه که تصویر را میبینی گفته های کاراکترها هم بالای سرشان در یک حباب دیده می شود. حتی افکت های صوتی نیز که در زمینه فیلم اتفاق می افتد با استفاده از حروف گنده و درشت و رنگی رنگی در فضای تصویر به چشم می خورد. مثل شترق! بنگ! گرومپ! توفششششش! (البته واژه خخخخخخخخ که امروزه برای خنده به کار می رود را فاکتور بگیرید این وسط)

کمیک به دلیل همزمانی رواتی تصویر و نوشته و بیشتر اوقات تسلط روایت تصویر که سریع تر از کلمات اطلاعات خود را بیان می کند آسان تر و راحت تر با مخاطب ارتباط برقرا می کنند و درواقع یک نوع آسان خوانی است. برای اکثر ما که بیشتر آدم های بصری هستیم تا نوشتاری (از اینستاگرام عضو بودنمان فریاد میزند این مساله) جذابیت بیشتری دارد!

کتاب های کمیک  پرطرفدارترین داستان های مصور روی کره زمین هستند. فرانسوی ها در کمیک سازی و کمیک نوشتن ید طولانی و سابقه داری دارند. تن تن و لوک و خوش شانس و آستریکس ابلیکس را چه کسی هست که نشناسند؟ مجموع فروش کتاب های کمیک در آمریکای سالیانه بیش از دو میلیارد دلار است. فروشی که بازار کتاب عادی را حتی زیر سوال برده. ژاپنی ها هم این وسط بیکار ننشستند و کمیک بوک مخصوص خود را دارند که بدان مانگا می گویند. مانگا ماجرایش چیز دیگریست و قطعا روز جهانی دیگری برای خود دارد که زمان خودش مفصلا به آن هم میپردازیم فقط بدانید که بازار مانگا در ژاپن بسیار داغ تر از بازار کمیک بوک در آمریکاست!

متوسط سن  خوانندگان کتاب های کمیک 20 سال یعنی از سنین 14 تا 30 ساله است و جمعیت غالب خوانندگان آن جنس مذکر هستند. البته تلاش های زیادی برای جذب دختران در این زمینه هم شده که به نظر من بی تاثیر نبوده و قهرمان های کمیک مونث بسیار در این راه موثر واقع شدند که قربانشان بروم همه بادی بیلدینگی و اصن یه وضی تشریف دارند.

کمیک بوک در ایران

در ایران خودمان اما کمیک بسیار مظلوم واقع شده و با داستان های مصور فکاهی قاطی شده است. البته نه اینکه این داستان ها کمیک حساب نشوند ولی اصولا ملت کمیک را با این ها می شناسند و خب این برای ما کمیک بازان چیز جالبی نیست. گرچه بازار کمیک در سال های دور و قبل از انقلاب طرفداران زیادی داشته به طوری که شخصیت های معروف ابرقهرمانی کتاب هایشان ترجمه و عرضه می شده ولی بعد انقلاب همین تن تن که گفته شده کمیک را به جوانان شناساند. شانس آوردیم تن تن از تیغ سانسور در امان ماند (البته تا حدودی) و کمیک در ایران کمی جا باز کرد. البته فقط کمی! آستریکس ابلیکس هم همین طور. کتاب های این دو شخصیت هم ترجمه شدند و بازار کمیک برای ماها کمی بیشتر رونق گرفت.

کمی بعد تر کتاب هایی از دانلداک ترجمه شدند و وارد بازار شدند. آثاری که پیش از انقلاب با نام سری کتاب های دیسنی منتشر می شدند این بار با رنگ و بویی تازه منتشر شدند. یک سری کمیک پلنگ صورتی و دارکوب زبله هم در همان سال ها در ایران ترجمه شد ولی بازهم این صنعت پا نگرفت. گل آقا که معرف حضور اکثر مملکتمان است در سال های آغازین دهه 80 شروع به منتشر کردن اولین کمیک سرتاسر ایرانی کرد و قهرمانی با نام آریو را به همگان معرفی کرد. متاسفانه این سری مجله که زیر مجمووعه بچه ها گل آقا حساب می شد با وجود داستان خوب و طراحی منحصر به فرد خودش در آن سال ها به دذلیل عدم استقابل خیلی زود بساطش جمع شد و در 6 شماره سر و تهش را هم آوردند.

بعد از آریو منتشر شدن کمیک های شاهنامه در بازار نشر ایران نوید بازگشت خوب کمیک ها را می داد که باز هم البته شکست خورد! معلوم نبود طلسم این ماجرا چرا نمی شکند و کمیک در بازار ایران برعکس دنیا نمی گیرد. راستش من هنوز هم دقیقا این را نفهمیدم اما این مساله برایم امروزه که این مشکل برطرف شده حل گشته است.

کمیک بوک در بازار نشر الان ایران جایگاه خوبی دارد و کتاب های زیادی من جمله اسمارف ها و لاکپشتهای نینجا و حتی نوول های گرافیکی (به کامی هایی می گویند که تک جلدی هستند و یک داستان را روایت می کنند) از آثار ادبی مشهور توسط ناشرین برتر کشور منتشر می شود و کمیک اصیل ایرانی هم با چاپ مجموعه وزین دو جلدی جمشید به دوران خوبی رسیده است. بگذریم که البته در این بین مجلات تخصصی کمیک زیادی سر بر آوردند و ولی بعد از چندین شماره یا حتی یک شماره دیگر چاپ نشدند.

راستی این را هم یادتان نرود که به تازگی برخی از اهالی فرهنگ و هنر (نه فرهنگستان ادب و هنر پارسی) یک نام برای جایگزین کردن واژه کمیک در نظر گرفتند که پی نما نام دارد! نامی که به درستی بر قالب دنباله دار این رسانه و توالی تصویر که یکی از شاخصه های اصلی آن مسحوب می شود دلالت دارد ولی خب هیچ کس آن را به کار نمی برد!

کمیک بوک هنر یا صنعت یا زبان

تولید کتاب های کمیک که می تونند هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان جذاب باشند به آینده نگری طولانی و سرمایه بزرگ ناشرین و البته نویسندگانی خوش ذوق و خاص و تصویرگرانی خاص تر نیزامند است. کتاب های کمیک با داستان های اصیل ایرانی که در آن ها اسطوره و افسانه بیداد می کند و جان می دهد برای همین کمیک نوشتن و داستان مصور از آن درآوردن!! می توانند بازار بزرگی داشته باشند . علی الخصوص امروزه که کمیک بوک برای نسل جدید لااقل مثل نسل ما ناشناخته نیست و این نوع آثار را به وفور به زبان اصلی یا در اینترنت و یا حتی در گوشه و کنار خیابان انقلاب پیدا می کند.

امروزه کتاب های کمیک دیگر فقط به ادبیات کودک محدود نمی شوند. بعضی از کتاب ها بچه گانه هستند اما بسیاری هم سبک و سیاق و حتی داستانی کاملا بزرگسالانه دارند. کمیک بوک امروزه در دنیا در نظر اکثر کارشناسان وقت به عنوان یک رسانه قدرتمند محسوب می شود که می تواند تاثیر بسزایی در باورها و عقاید کودکان داشته باشد.

اینکه چرا کمیک ها به ندیای خودمان و دنجی که اسمش را هنر گذاشتیم در بعضی محافل جا نگرفته اند و آن را هنر نمی دانند به راحتی قابل توضیح است. کمیک های در طول تاریخشان داتا به عنوان چیزی تجاری تلقی شدند و بارها و بارها دنیای شخصیت ها و قهرمان هایشان صرفا برای به دست آوردن مشتری دگرگون شده است. تولید انبوه برای مخاطبان عامی خود بهه خود این دسته از کتاب ها را از حوزه اعتبار هنری ساقط می سازد.

خالقان و هنرمندان کمیک بسیار طفلکی هستند! و گمنام ماندند! همه می دانند سوپرمن کیست و یا بتمن چه کارهایی می تواند بکند ولی چند نفر از این همه را میشناسید که بدانند خالق این افراد چه کسانی هستند؟ این هنرمندان نقاش و تصویرگر و نویسنده کمیک در پشت پرده این بازار تجاری بی رحم تر از هالیوود قرار گرفته اند و بعضی از آن ها مثل استن لی بزرگ که نویسنده آثار شاخص مارول (شخصیت هایی چون اسپایدرمن و ایکس من و مرد آهنی و هالک و…) است که شانس آورده چندباری روبروی دوربین قرار گرفته و چهره اش کمی بین طرفداران و دوستان محبوبیت پیدا کرده است.

کمیک ها میتوانند هنر باشند و میتواند نباشند! اما باید بپذیریم آن ها بی چون و چرا یک فرهم هنری دارند. مطالعات نشان داده کمیک ها یک نوع زبان هستند آن ها به هم میپیوندند تا بافته ای بسازند از نوشتار و هنر که نحو و دوستور زبان و قراردادهای مخصوص خودش را دارد و می تواند ایده ها را به روشی بسیار منحصر به فرد به خواننده اش انتقال دهد. یک چیز خوبی که این وسط هست همین است که محرومیت کمیک ها از موسسات هنری و وجهه هنری باعث شده که آن ها از ارزیابی تضعیف کننده روحیه نقد هنری دور شوند و ارتباط کمیک با فرهنگ خیابانی به آن یک مزیتی داده که بسیاری از هنرمندان معاصر آرزو دارند در چنین وضعیتی باشند!

دوران طلایی دوم کامیک بوک

هنر کمیک اکنون به نظر من به لحاظ مخاطب شناسی و معروفیت و همچنین به لحاظ محتوا در راس پختگی و بلوغ خود از آغاز تاریخ دارد و بسیار جدی تر از گذشته گرفته می شود. کامیک بوک های بچه گانه و لوس جای خود را به آثار فاخر با داستان هایی بسیار سنگین داده اند. البته آن ها مثل ما نیستند که در صنعت سرگرمی به کل کودکان را فراموش کنند. بلکه برای آن ها هم کمیک های مخصوص به خودشان را دارند.

روز جهانی کمیک باعث می شود که بار دیگر به این صنعت هنر و یا هر کوفت دیگری که می خواهید اسمش را بگذارید با دقت بیشتری بنگریم و آرزو کنیم کاش در ایران خودمان هم این صنعت میلیاردی در کنار مسایلی چون گیم و سینما و… جدی تر گرفته شود! خلاصه اینکه امروز هرجور شده یک کامیک بوک بخوانید! روز کامیک بوکی تان مبارک!

پی نوشت! فرق بین کمیک استریپ و کمیک بوک را می دانید؟ بیایید بدانیم!

کمیک استریپ فقط به نوعی از کمیک گفته می شود که به صورت یک نوار چند فریمی معمولا در روزنامه های غربی (و البته اواخر در بعضی روزنامه ها و مجلات داخلی) منتشر می شود. در واقع کتاب کمیک یا همان کمیک بوک به انواع کمیک در هر رده ای میگویند و کمیک استریپ فقط به کمیک چند فریمی روزنامه ها (مثل گارفیلد) اطلاق می شود.

خبرنامه اختصاصی بامیلو بلاگ

 

زودتر از بقیه با خبر شو

ثبت نام

ممنون. ایمیل شما با موفقیت ثبت شد.