روز جهانی ناشنوایان هر ساله در روز سی ام ماه سپتامبر گرامی داشته می‌شود، تا توجه عموم مردم، سیاستمداران و نهادهای مردمی و دولتی را به دستاوردهای ناشنوایان و نیز افراد ناشنوا جلب کند.
در این روز، از تمامی نهادها و سازمان هایی که در رابطه با ناشنوایان فعالیت می‌کنند، دعوت می‌شود نیازها و توانایی های این افراد را شناسایی کرده و در راستای فراهم نمودن شرایط بهتر زندگی و تحقق حقوق برابر با افراد سالم، تلاش کنند تا ضمن ارتقای فرهنگ ارتباط با ناشنوایان، مشکلات و چالش های موجود برای آنها را به سمع و نظر عموم برسانند.
به جرات می‌توان گفت شنوایی مهمترین حس از حواس پنجگانه بشری است؛ چرا که برقراری ارتباط و در نتیجه یادگیری و آموزش پذیری انسان، منوط به این توانایی است. در واقع شاید بزرگترین مشکل ناشنوایان عدم تعامل و ارتباطات اجتماعی و همچنین عدم آگاهی از حقوق خود، است چرا که در شرایط فعلی، هنوز هم افراد ناشنوا تعامل لازم را با جامعه و اطرافیان ندارند. توانمندی های افراد ناشنوا در جامعه شناخته شده نیست و گاهی مردم، ناشنوایان را به دلیل مشکل ناشنوایی دارای ضریب هوشی پایین می دانند، در نتیجه تلاش ها و آموزش هایی لازم است تا جامعه هویت و حقوق افراد ناشنوا را مانند دیگر اعضا به رسمیت بشناسد.
تاریخچه روز جهانی ناشنوایان
دوم تا هشتم مهر ماه هر سال به عنوان هفته جهانی ناشنوایان نامگذاری شده است. نامگذاری این هفته مصادف با هفته آخر سپتامبر، گرامیداشت سالروز فوت «دکتر شرایر» است. وی اولین رئیس ناشنوای فدراسیون ناشنوایان و دانشگاه گالوت بود. نخستین بار در سال 1951 و در شهر رم ایتالیا بود که فدراسیون جهانی ناشنوایان به عنوان نهادی غیر دولتی برای حمایت از ناشنوایان تشکیل شده و به رسمیت شناخته شد. هدف از تشکیل این فدراسیون که بیش از 130 کشور جهان در آن عضو هستند، احقاق حقوق ناشنوایان، شناسایی و بهبود مشکلات و موانع بر سر زندگی روزانه آنها و نیز فراهم آوردن شزایط تحصیل، اشتغال و زندگی برابر با سایر افراد جامعه است.
فدراسیون جهانی ناشنوایان همواره بر برابری، حقوق بشر و احترام برای همه افراد، فارغ از رنگ و نژاد، ملیت، جنسیت، سن و سال و عواملی از این دست تاکید ورزیده و در راه تحقق این امر گام برمی‌دارد.
از اهداف تعریف شده توسط فدراسیون جهانی ناشنوایان برای برگزاری جشن های این روز می‌توان به ارتقای سطح دانش مردم عادی از مشکلات ناشنوایان در سراسر جهان، انگیزه بخشی به ناشنوایان برای یادگیری زبان اشاره به عنوان یک ضرورت، آماده سازی و تهیه بسترهای مناسب برای ناشنوایان و حمایت از آنها برای دسترسی به حق تحصیل و فناوریهای مدرن لازمه است.
در کشور ما نیز از سال 1380 که شورای فرهنگ عمومی با پیشنهاد روز 8 مهرماه به عنوان روز جهانی ناشنوایان در ایران موافقت کرد تا کنون، این مراسم برگزار می‌شود. در این هفته مراسم و جشن‌هایی از سوی انجمن بین‌المللی ناشنوایان با همکاری فدراسیون اتحادیه‌های ناشنوایان و همچنین اتحادیه اروپایی ناشنوایان در سراسر جهان برگزار می‌شود.
در تمامی کشورهای دنیا از جمله ایران، از دیرباز اقداماتی برای رشد و آموزش کودکان ناشنوا و نیز بهبود کیفیت زندگی آنها انجام شده است که از آن جمله می‌توان به ابداع زبان اشاره، اختراع دستگاهها بهبود شنوایی از جمله سمعک، ایجاد شرایط مناسب برای آموزش و تعلیم و تربیت ناشنوایان و نیز ایجاد زمینه اشتغال و نیز برخورداری از سایر حقوق مدنی اشاره کرد.
روز جهانی ناشنوایان : جبار باغچه بان
جبار باغچه بان، آموزگاری در مدرسه دولتی احمدیه مرند بود که در سال 1303 با دستور به دستور فیوضات رئیس اداره فرهنگ وقت، اولین کودکستان ایرانی در تبریز با نام «باغچه اطفال» را تاسیس کرد و از همان زمان نام فامیل خود را از عسکرزاده به «باغچه بان» تغییر داد تا همان گونه که معلمین دبستان و دبیرستان ها آموزگار و دبیر نامیده می شوند، مربیان کودکستان ها هم باغچه بان نامیده شوند.
اندکی بعد، وجود سه کودک کر و لال در بین دانش آموزان اولین کلاس درسش، او را به این فکر واداشت تا در «باغچه اطفال»، کلاسی برای کودکان کر و لال تاسیس کند. در نتیجه در سال 1305 خورشیدی در باغچه اطفال کلاسی برای تعلیم و تربیت کر و لال ها تاسیس نموده و به تعلیم و تربیت این کودکان پرداخت. اما دکتر محسنی رئیس اداره فرهنگ، کمک هزینه باغچه اطفال را قطع کرد و باغچه بان در سال 1306 خورشیدی باغچه اطفال را بدون دریافت هیچ کمکی اداره کرد.
او در سال 1312 به تهران آمد و دبستان مخصوص کودکان کر و لال را در این شهر تاسیس کرد. در همان سال او موفق به ساخت دستگاهی شد که از طریق دندان و حس استخوانی، امکان شنیدن را برای ناشنوایان فراهم می‌آورد. این دستگاه بعدها با نام «تلفن گنگ» در اداره ثبت اختراعات به ثبت رسید که به حق، گامی بزرگ در راه کمک به شنوایی کودکان کر و لال محسوب می‌شد. او همچنین وسایل کمک آموزشی بسیاری برای آموزش این کودکان ابداع کرد و نیز بنیانگذار روش شفاهی در تعلیم ناشنوایان بود.
روز جهانی ناشنوایان : پیشگیری بهتر از درمان
در کنار ایجاد امکانات مناسب و بسترسازی های متناسب با نیاز ناشنوایان، خدمات پیشگیرانه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. غربالگری شنوایی نوزادان جهت شناسایی و مداخله بهنگام خدمات درمانی و توانبخشی برای نوزادان دچار مشکلات شنوایی، آموزش به خانواده کودک ناشنوا در خصوص نحوه تعامل و پذیرش کودک،تربیت شنیداری کودک ناشنوا، آموزش گفتارخوانی، آموزش نحوه تعامل و پذیرش کودک،تربیت شنیداری کودک ناشنوا، آموزش گفتارخوانی و زبان اشاره از این جمله اقدامات است.
به علاوه اقدامات درمانی، تامین وسایل کمک توانبخشی مورد نیاز نظیر سمعک، عمل های جراحی نظیر کاشت حلزون و یا سایر عملهای جراحی اصلاحی، ارائه آموزش های مناسب و به موقع و نیز ایجاد مراکز توانبخشی از اموری است که باید در راستای بهبود شرایط ناشنوایان و تسهیل زندگی برای خود و خانواده هایشان انجام گیرد.
اما آنچه که از همه چیز مهمتر است، دانستن این موضوع است که ناشنوایی مانند هر معلولیت یا نقصان دیگری، نباید برای فرد محدودیت ایجاد کرده و او را از حقوق خود محروم نماید. ایجاد این باور و اندیشه در خود فرد ناشنوا و نیز خانواده او، کمک بسزایی در کاهش محدودیت ها و نیز ایجاد انگیزه برای مبارزه با کمی ها و کاستی ها خواهد کرد.