جام جم: هر نقشی اگر خوب نوشته شده باشد، ابعاد و زوایای بیشتری داشته باشد و خوب پرداخت شده باشد، می‌تواند خاص باشد اما برخی نقش‌های معدود بدون هیچ شرط و معیاری خاص هستند؛ نقش روحانی از این جمله است.
نقش روحانی، همانقدر که توجه مخاطب را به دنبال دارد، می‌تواند حساس باشد و زیرذره‌بین منتقدان. بازی در این نقش بی‌شباهت به راه‌رفتن روی لبه تیغ نیست و از قضا تعداد بازیگرانی که این دشواری را به جان خریده‌اند کم نیست.
حتی خسرو شکیبایی با وجود آن‌که در نقش یک روحانی واقعی ظاهر شده و آیت‌الله مدرس به عنوان الگو و نمونه می‌توانست راهگشای او در ایفای این نقش باشد، اما توانایی بی‌نظیر شکیبایی در از بر کردن نطق‌های آتشین آیت‌الله مدرس و اجرای بدون وقفه و به صورت یکپارچه این نطق‌ها، تردیدی باقی نمی‌گذارد که در این مجموعه از او نیز یاد شود.
اگر از آن دسته بازیگران که نقش روحانی‌های مطرح تاریخ کشورمان از جمله آیت‌الله مدرس، آیت‌الله فیروزآبادی، آیت‌الله کاشانی، شهید نواب صفوی، آیت‌الله طالقانی و شهید مطهری را بازی کرده‌اند، بگذریم و فقط به آن دسته از روحانیون بپردازیم که نقششان مابه‌ازای واقعی ندارد، به این بازیگران می‌رسیم که در ادامه شرح کوتاهی از هنرنمایی‌‌شان را در لباس روحانیت می‌خوانید.
رضا کیانیان
کیف انگلیسی
رضا کیانیان دوبار با لباس روحانیت در مقابل دوربین تلویزیون هنرنمایی کرده است؛ یک بار در نقش «آیت‌الله فیروزآبادی» در سریال «روزگار قریب» به کارگردانی کیانوش عیاری که نقشی کوتاه بود و برآمده از ویژگی‌های شخصیتی این عالم ربانی. او یک بار دیگر در سریال «کیف انگلیسی» با جامه روحانیت ظاهر شد و تصویری از یک روحانی سنتی را به نمایش گذاشت که لحن و ادبیاتش، نوع رفتار و نگاهش بی‌شباهت به روحانیون بزرگ و تاثیرگذار در سیاست و تاریخ کشورمان نبوده است. او در این نقش یک روحانی زیرک، با نفوذ و چند وجهی را به نمایش گذاشت که حتی کلمات را حساب شده و با طمانینه ادا می‌کند.
فرهاد آئیش
پرده‌نشین
بازیگری که فیلم‌هایی چون «پوپک و مش ماشالله» یا «مکس» را در کارنامه دارد و از به‌یادماندنی‌ترین سریال‌های تلویزیونی او می‌توان به «شمس‌العماره»، «سه، پنج، دو» یا «باغ سرهنگ» اشاره کرد، برای نقش یک روحانی گزینه بسیار عجیبی است اما آئیش در قامت حاج عبدالحسین شهیدی به قدری باورپذیر بود که کمتر مخاطبی می‌توانست شوخ‌طبعی و شیطنت‌های خاص او را در این شخصیت ببیند.
اگرچه برخی معتقدند بازی آئیش در این نقش به شخصیت سقراط در نمایشی که با همین نام در تئاتر ایفا کرده، شباهت بسیار داشت اما با همه اینها نمی‌توان از مقایسه فرهاد آئیش در لباس‌های خودش با فرهاد آئیش در لباس روحانیت متعجب نشد.
هومن برق‌نورد
پرده‌نشین
همانقدر که انتخاب فرهاد آئیش برای بازی در نقش یک روحانی عجیب به نظر می‌رسید، انتخاب هومن برق‌نورد و محسن کیایی هم دور از ذهن بود. تا قبل از سریال «پرده‌نشین» و حتی هنوز هم تماشاگران تلویزیون هومن برق‌نورد را با فیروز در سریال «دودکش» و تکیه‌‌کلام‌هایی چون آمپاس، لغز خواندن و قمپز درکردن به یاد می‌آورند. تا قبل از سریال پرده‌نشین به نظر می‌رسید، قرار است برق‌نورد نقش یک روحانی را در قالب طنز بازی کند اما سریال که پخش شد، آن را تماشا کردیم و حاج رحیم مهدوی را پذیرفتیم بدون این که تصویر فیروز به باورمان خدشه‌ای وارد کند.
دانیال حکیمی
روز رفتن
یک روحانی به دلایلی باید تا مدتی به جای یک خلافکار زندگی کند! چنین نقشی برای هر بازیگری می‌تواند هیجان انگیز و جذاب باشد.
حکیمی در نقش رحیم و کریم دو برادر سریال «روز رفتن»، که اولی روحانی است و دومی خلافکار، بازی قابل توجهی ارائه کرد و توانست از پس نمایش واقعی و باورپذیر تفاوت‌های این دو شخصیت بر بیاید اما مشکلاتی که برای تولید این سریال رخ داد و نیز تغییر کارگردان سبب شد، نتیجه به قدری درخشان نباشد که ماندگار شود و اگر چیزی از این سریال در خاطر مخاطب باقی‌مانده باشد، باز دانیال حکیمی است و بس!
امیرحسین صدیق
زیر لب بشمار
ایفای نقش روحانی در سریالی که برای مخاطب نوجوان ساخته می‌شود و داستان چندان تازه‌ای ندارد، یعنی نزدیک شدن به دامی به نام کلیشه؛ اما امیرحسین صدیق هوشمندانه و ظریف از کنار این دام رد شد و توانست یک روحانی پذیرفتنی را نمایش بدهد که اگر خیلی ویژه و خاص نیست در عوض قابل قبول و باور کردنی است. صدیق در سریالی به عنوان روحانی ظاهر شد که به مدد تهیه‌کننده باسابقه‌ای چون پروین شمشکی و کارگردان جوان و خوش ذوقی چون بهمن شهروان، از استاندارد‌های لازم برخوردار بود و به همین سبب توانست در قالب یک مربی دینی مهربان، مقتدر و امروزی هنرنمایی کند.
رضا توکلی
او یک فرشته بود
رضا توکلی نقش‌های ریز و درشت زیادی در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی بازی کرده، اما نقش حاج‌آقا در سریال «او یک فرشته بود» یکی از جدی‌ترین نقش‌های این بازیگر است. او به عنوان یک روحانی آن هم از نوع امروزی، رابطه‌ای دوستانه با شخصیت اصلی سریال داشت و در نهایت هم توانست به او کمک کند تا از شر شیطان رهایی یابد. عملکرد و تاثیرگذاری روحانی این سریال، به مرزهای کلیشه نزدیک بود، اما ساختار ماورایی و نیز مدرن بودن زندگی حاج‌آقا کمک کرد توکلی بازی قابل قبولی از خود در نقش یک روحانی به یادگار بگذارد و نمره قبول را از مخاطب دریافت کند.
علی سلیمانی
پایتخت
یک روحانی آذری زبان، مردمی و روستایی که قرار نیست در مجموعه بازیگران سریال طنز «پایتخت» ساز مخالف بزند و از نشاط و شادابی این اثر چیزی بکاهد؛ بنابراین چه بازیگری بهتر از علی سلیمانی که این نقش را برعهده بگیرد؟! چهره سلیمانی کاملا این قابلیت را دارد که تصویر یک فرد روستایی، ساده و مردمی را منعکس کند، به علاوه این که او کمی طنز ذاتی در نگاه و بیانش دارد و کافی است مجموعه اینها با چند ماجرای شیرین و جذاب همراه شود تا هم به ساحت روحانیون بی‌احترامی نشود و هم نتیجه کار در حد و اندازه سریال پایتخت و بازیگرانش مفرح از آب در بیاید.
جواد عزتی
دودکش
جواد عزتی می‌تواند بدون هیچ دیالوگی با یک حس ساده، مثل تعجب یا سردرگمی مخاطبش را بخنداند؛ برای همین است که حاج آقا انصاری در سریال «دودکش» با وجود تمام کارهای جدی و مهمی که انجام می‌دهد، لبخند به لب تماشاگر می‌نشاند.
شاید اگر عزتی قبلا نقش روحانی را در فیلم سینمایی «طلا و مس» بازی نکرده بود، حاج آقا انصاری با مشکل مواجه می‌شد و حساسیت‌هایی ایجاد می‌کرد اما مخاطب او را به عنوان یک روحانی ساده و صمیمی می‌پذیرد و می‌داند در سادگی او طعنه و کنایه‌ای وجود ندارد و انتخاب یک بازیگر طنز برای این نقش در جهت لطمه به شان و جایگاه روحانیت نیست.
مهران احمدی
چرخ فلک
اگر نقش شکیب در سریال «آوای باران» کمی کلیشه‌ای به نظر می‌رسید، اما در عوض مهران احمدی در نقش سیدرضی در سریال «چرخ فلک» گل کاشت و از زیر سایه نقش بهبود در سریال «پایتخت» رها شد.
سیدرضی روحانی بسیار مومنی است که در مواجهه با قاتل فرزندش، بر سر دوراهی بین بخشش و اجرای قانون قرار می‌گیرد و چالشی بزرگ را از سر می‌گذراند. برای مخاطب با توجه به اهمیت بخشش در آموزه‌های دینی، تردیدی وجود نداشت که سیدرضی در نهایت قاتل فرزندش را خواهد بخشید اما مسیری که او تا رسیدن به این انتخاب طی می‌کند، با تدابیر نویسنده و بازی مهران احمدی به زیبایی تصویر شد.
محسن کیایی
پرده‌نشین
اگر فرهاد آئیش به دلیل روحیه جوان و حتی نوجوانش و هومن برق‌نورد به دلیل سابقه آثار طنز برای نقش یک روحانی انتخاب‌های خوبی به نظر نمی‌رسیدند؛ محسن کیایی به هر دو دلیل گزینه عاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسید، اما کیایی هم مانند آئیش و برق‌نورد توانست به زیبایی نقش یک طلبه را به نمایش بگذارد.
محسن کیایی در نقش براتعلی، یک طلبه واقعی و باورپذیر را نمایش داد؛ از آن طلبه‌هایی که هم عاشق می‌شوند و هم دچار تردید و دو دلی و البته در باورپذیری این نقش روحیه پرنشاط محسن کیایی و نیز سابقه‌اش در ایفای نقش‌های طنز بی‌تاثیر نبود.
بهادر زمانی
تنهایی لیلا
نقشی که بهادر زمانی در «تنهایی لیلا» بازی کرد، تقریبا برای تمام مخاطبانی که این سریال را تماشا می‌کردند، ایجاد کنجکاوی می‌کرد؛ چه آن دسته که می‌دانستند او نقش حضرت ابوالفضل(ع) را در فیلم سینمایی «رستاخیز» بازی کرده و چه دسته دیگری که از این ماجرا خبر نداشتند و برای اولین بار یک بازیگر ناشناس و جوان را در نقش دشواری چون روحانی در تلویزیون تماشا می‌کردند.
نقش سیدرضا در تنهایی لیلا حاکی از آن است که تحصیل در رشته کارگردانی و بازی در فیلم رستاخیز برای بهادر زمانی تجربیات خوبی به همراه داشته و در آینده حرفه‌ای این بازیگر تاثیر قابل توجه خواهد داشت.
و دیگران...
به جز موارد ذکر شده، روحانیون دیگری در سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی حضور داشتهاند و عمده آنها نیز توسط بازیگران باتجربه بازی شده‌اند؛ بازیگرانی چون علی دهکردی (آخرین گناه)، فخرالدین صدیق شریف (اخراجی‌ها)، برزو ارجمند (معراجی‌ها)، هدایت هاشمی (پروانه)، داریوش کاردان (سقوط یک فرشته)، رضا بنفشه‌خواه (برگ‌های پاییزی) و سید جواد هاشمی (دارا و ندار). تعداد بازیگرانی که نقش روحانی را در سریال‌های تلویزیونی برعهده داشتهاند، کم نیست و احتمالا باز هم این تجربه برای بازیگران دیگری پیش خواهد آمد، اما به نظر می‌رسد همچنان ایفای نقش یک روحانی تجربه‌ای خاص و متفاوت باشد و در کارنامه هر بازیگری مورد توجه قرار بگیرد.
