علت درگذشت حسن جوهرچی چه بود؟

دکتر محمدجعفر فره‌وش، متخصص گوارش و کبد کارشناس این گزارش است.

علت فوت بازیگر جوان چه بود؟
نیمه بهمن ماه بود که یک خبر بد کلکسیون اخبار ناخوشایند سال 95 را کامل کرد: «حسن جوهرچی، بازیگر محبوب سینما و تلویزیون دار فانی را وداع گفت.» این خبر آن‌قدر شوکه‌مان کرد که مدام درصدد به‌دست آوردن اخبار جدیدی درباره علت مرگ او بودیم. خبرها از بیمار بودن او می‌گفتند اما دقیق‌ترین خبر از زبان جلیل مکارم، معاون درمان مجتمع بیمارستانی امام‌خمینی(ره) منتشر شد. او درباره علت فوت حسن جوهرچی گفت: «حسن جوهرچی از یک سال قبل علائم نارسایی کبد داشت و حدود 2ماه پیش به بیمارستان امام‌خمینی و درمانگاه پیوند کبد مراجعه کرده بود. همان زمان پرونده‌ای برای وی تشکیل و اقدامات مقدماتی برای پیوند کبد انجام شد. در این مدت ایشان پیگیر بودند تا پیوند کبدشان انجام شود، اما پیوند کبد یک عمل جراحی پیشرفته و سنگین است که مقدماتی برای انجام آن نیاز است. در حال انجام مقدمات پیوند کبد بودیم که او را به علت عفونت و نارسایی کلیه همزمان با نارسایی کبد و مشکل تنفسی شدید به اورژانس بیمارستان رسانده و سریعا به بخش ICU منتقل شد. وی در بخش ICU افت شدید فشارخون داشت و تحت درمان بود اما باوجود درمان‌های صورت گرفته، متاسفانه فوت شد.»

مشکلی برای پیوند کبد وجود نداشت
علی جعفریان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران هم درباره عدم انجام پیوند کبد برای این بازیگر گفت: حسن جوهرچی دچار نارسایی شدید و پیشرفته کبد بود و باید به سرعت درخواست پیوند را به کمیسیون پیوند دانشگاه می‌داد تا اقدامات بعدی برای انجام پیوند انجام شود، اما نمی‌دانم به چه علت وی از مراجعه به کمیسیون پیوند خودداری کرد و شاید مسئله شدت بیماری خود را جدی نگرفته بود. آقای جوهرچی اگر پیگیری و به‌موقع درخواست خود را مطرح می‌کرد، قطعا به سرعت پیوند کبد می‌شد و می‌توانست زنده بماند. دو هفته قبل از مرگ، مقدمات انجام پیوند فراهم شده بود اما وی مراجعه نکرد و زمانی با حال بد به بیمارستان آورده و بستری شد که شرایط عفونی شده بود و امکان پیوند نبود. لازم به ذکر است در دو ماه گذشته بیش از ٢٠پیوند کبد برای بیماران مشابه که از نقاط مختلف کشور مراجعه کرده‌اند و اقدامات لازم را پشت‌سر گذاشته‌اند، انجام شده و هیچ مشکلی از جهت انجام این اقدام درمانی پیشرفته وجود ندارد. 


علت نارسایی کبد چیست؟
نارسایی کبدی بر اثر برخی عوامل مانند ویروس‌ها، سموم، داروها یا حتی مصرف برخی موادغذایی به وجود می‌آید. از ویروس‌ها می‌توان به ویروس‌های هپاتیت که سبب تخریب سلول‌های کبدی می‌شوند، اشاره کرد. هپاتیت A که بیشتر از طریق خوراکی، آب یا دست آلوده و... منتقل می‌شود. هپاتیت B و  C‌که از طریق  سوزن آلوده، وسایل دندانپزشکی، تزریق، از مادر به فرزند و... منتقل می‌شود. هپاتیت‌های نادر دیگر هم می‌توانند بر عملکرد کبد تاثیر بسیار مخربی بگذارند. 

ژنتیک چه نقشی دارد؟
برخی بیماری‌های ژنتیک هم می‌توانند باعث نارسایی کبد شوند، ازجمله تجمع مس و آهن در بدن. یک نوع بیماری ارثی وجود دارد که در آن فرد قادر به دفع مس اضافی نیست، مس انباشته شده و به‌عنوان یک سم به کبد و مغز صدمه می‌زند. این بیماری نادر بیشتر در کسانی دیده می‌شود که پدر و مادرشان ازدواج فامیلی دارند. بیماری هموکروماتوز یا تجمع بیش از حد آهن هم در برخی افراد وجود دارد که جذب آهن بیش از افراد دیگر است، بنابراین آهن در بدن انباشته می‌شود و به‌تدریج در کبد، مفاصل و پوست و... رسوب و مشکلاتی را برای کبد ایجاد می‌کند. افرادی که به بیماری ارثی تالاسمی مبتلا هستند هم نیاز به تزریق مکرر خون دارند. آهن اضافه‌ای که بر اثر تزریق مداوم خون در بدن انباشته می‌شود، موجب نارسایی کبد می‌شود. البته برای حل مشکل افراد مبتلا به تالاسمی یا کسانی که  مکررا خون دریافت می‌کنند، داروهایی داده می‌شود تا آهن در بدن‌شان دفع شود. برخی بیماری‌های خودایمنی هم وجود دارند که هپاتیت خودایمن ایجاد می‌کنند و در خانم‌ها و افراد جوان بیشتر دیده شده که باعث تخریب کبد می‌شوند. 


مواد غذایی موثر در اختلال کبد!
برخی موادغذایی ازجمله چای سبز در برخی افراد ممکن است باعث نارسایی کبد شود. برخی قارچ‌ها که د‌ر جنگل‌ها یا مزارع طبیعی می رویند، سمی هستند و خوردن آنها می‌تواند نارسایی شدید کبدی به وجود آورد. گاهی حتی مقادیر کم این قارچ‌ها هم می‌تواند کشنده باشد. 


چطور پیشگیری کنیم؟
چاقی، کبد چرب و دیابت هم از دیگر عوامل خطر برای نارسایی کبد شناخته می‌شوند. این عوامل بیشتر به نوع سبک زندگی افراد  مربوط می‌شود و برای کبدچرب غیرالکلی، داروی خاصی وجود ندارد. ورزش، کاهش وزن، دوری از غذاهای چرب، شیرین و پرکالری و داشتن سبک زندگی سالم بزرگ‌ترین کمک به درمان است. 

اگر اوضاع وخیم شود...
اگر صدمه به کبد و عملکرد آن، آن‌قدر مختل شده باشد که دیگر کارایی خود را از دست بدهد، در چنین وضعیتی آنزیم‌ها مختل می‌شوند، سموم دفع نمی‌شود، آلبومین (که باعث می‌شود آب داخل رگ‌ها باقی بماند) کم می‌شود، آب از عروق خارج و وارد اندام‌ها می‌شود؛ درنتیجه دست و پای فرد ورم می‌کند و شکم آب می‌آورد. لب‌های چنین بیماری کبود می‌شود و بدن تمایل به خونریزی دارد، بنابراین خونریزی از دستگاه گوارش هم وجود دارد و حتی یکی از دلایل مرگ این افراد خونریزی از دستگاه گوارش است. به‌علاوه به‌دلیل عدم دفع آمونیاک از کبد، این ماده به مغز می‌رسد و سبب خواب‌آلودگی، کما و سرانجام مرگ فرد می‌شود. 

چه زمانی پیوند کبد لازم است؟
زمانی که کبد با‌وجود نارسایی بتواند عملکرد خود را انجام دهد، هنوز می‌توان از آن استفاده کرد و درمان را ادامه داد، چون بیماری بسیاری از افراد بعد از مدتی بهبود می‌یابد. کبد عضو تاثیرگذار و بسیار قوی است‌ تا آنجا که حتی بخش کوچکی از آن می‌تواند عملکرد لازم را انجام و فرد به زندگی خود ادامه دهد. مگر آنکه فرد جراحی خاصی انجام دهد، در‌معرض استرس قرار بگیرد، داروی خاصی استفاده کند یا دچار عفونت شود و... که عملکرد کبد به شدت مختل می‌شود. زمانی که کبد به‌دلیل نارسایی شدید نتواند عملکرد خود را داشته باشد، بسیار سفت، کوچک و مختل می‌شود که نیاز به پیوند وجود دارد. در این حالت بیمار در اولویت جراحی قرار می‌گیرد. 

چه کبدی مناسب است؟
جراحی پیوند کبد در ایران با بهترین امکانات و دانش انجام می‌شود و از این بابت مشکلی وجود ندارد. آنچه ممکن است پیوند کبد فردی را به تاخیر بیندازد، یافتن کبد اهدایی مناسب برای فرد است. مسلما برای پیوند، علاوه بر یافتن عضو اهدایی عواملی مثل گروه خونی و... هم مهم است، بنابراین ممکن است تا پیدا شدن کبد اهدایی مناسب مدت زمانی طول بکشد. 


چرا حسن جوهرچی زود از بین ما رفت؟
زمانی که فردی نیاز به پیوند کبد داشته باشد باید به سرعت عمل پیوند برای او انجام شود. اگر این نارسایی آن‌قدر شدید باشد که کلیه را هم درگیر کند، وضع وخیم‌تر می‌شود. گاهی اوقات اگر بیماری کبد درمان شود، به‌دنبال آن نارسایی کلیه هم درمان می‌شود اما اگر این درمان به تعویق بیفتد، ممکن است نارسایی کلیه هیچ‌گاه ترمیم نشود. حال اگر همراه با نارسایی کلیه، عفونت ریه و مشکلات دیگر هم به وجود بیاید ، عمر بیمار کوتاه‌تر می‌شود و شاید تا رسیدن نوبت پیوند، زنده نماند. 

مصرف دارو فقط با تجویز پزشک
برخی داروهای بیهوشی یا آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهایی که برای درمان بیماری سل یا فشارخون استفاده می‌شوند و... هم ممکن است باعث صدمه به کبد شود. البته در مواردی که لازم است کسی این داروها را استفاده کند، پزشک آزمایشاتی برای تشخیص اینکه این داروها به کبد صدمه می‌زنند، تجویز کرده و با استفاده از داروهای دیگر تاثیرات این داروها را کنترل می‌کند. بسیاری از داروهایی که به‌طور خودسرانه مصرف می‌شوند، حتی آنهایی که به‌عنوان گیاهی معرفی می‌شوند هم ممکن است چنین صدماتی را متوجه کبد کنند. 

منبع: مجله ی سیب سبز