حتما شما هم درباره بدی‌های کلسترول بالا چیزهایی شنیده‌اید. اما احتمالا بسیاری از ما چندان نگران این موضوع نیستیم و اصلا به آثار آن روی بدن‌مان نمی اندیشیم. و متاسفانه با زندگی مدرن و سبک زندگی و تغذیه‌ای که مردم دارند، این خطرات بیش از هر زمانی افراد را در سنین مختلف تهدید می‌کنند.
اگر سطح کلسترول از کنترل خارج شود، سلامت جسمانی و کیفیت زندگی‌تان به شکل کاملا محسوسی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. البته در این میان برخی رفتارها و کارها می‌توانند احتمال پیروزی‌تان در نبرد سهمگین انسان با این دشمن مهم سلامتی را افزایش دهند. دانش همیشه کلید حل مشکل است.
مقادیر بسیار زیاد کلسترول چه بلایی سر شما می‌آورد؟
مقدار زیاد کلسترول، در حقیقت جاری شدن نوعی چربی در خون شما است که می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر میزان کلسترول خون‌تان بسیار بالا باشد، کم کم رسوب آن در شریان‌های‌تان آغاز شده و در نهایت باعث مشکلاتی همچون تَصَلُّبِ شَرایین می‌گردد. این بیماری در واقع سخت شدن دیواره سرخرگ‌ها است. به مرور زمان این رسوب چربی باعث می شود شریان‌های شما باریک‌تر شده و جریان خون درون آنها سخت‌تر و کندتر می شود. طبق یافته‌های پزشکی، این اتفاق باعث افزایش چشمگیر لخته‌های خون درون رگها خواهد شد.
چه چیزهایی باعث افزایش کلسترول می‌شوند؟
* وراثت: کلسترول بالا علتهای زیادی دارد. وراثت یکی از راه‌هایی است که می‌تواند باعث بالا رفتن سطوح کلسترول در خون شما شود. وضعیت حاد علل وراثتی با نام هیپرکلسترولمی فامیلی شناخته می‌شود که باعث افزایش میزان کلسترول LDL اعضای خانواده از همان ابتدای تولد می‌شود. تحقیقات پزشکی نشان داده که هیپرکلسترولمی می تواند از همان ابتدای تولد میزان کلسترول خون افراد را به شکل خطرناکی بالا برده و باعث حمله قلبی در سالهای ابتدایی زندگی شود.
* رژیم غذایی: برنامه غذایی مملو از چربی راهی مطمئن برای بالا بردن میزان کلسترول خون است. اغلب غذاهای تهیه شده از حیوانات همچون گوشت و پنیر و … منابع اصلی کسترول هستند. بهترین راه حل، کاهش مصرف چربی اشباع است. موسسه ملی قلب و ریه و خون ایالات متحده می‌گوید چربی‌های اشباع دلیل اصلی افزایش سطح کلسترول LDL (لیپوپروتئین کم چگال) در خون هستند.
*میزان فعالیت: اگر می‌خواهید شانس افزایش سطوح کلسترول در خون‌تان کاهش یابد، همچنان فعال و پرجنب و جوش باقی بمانید. سبک زندگی غیرمتحرک و دائما نشسته یکی دیگر از علتهای بروز کلسترول بالا است. وزارت بهداشت آمریکا پیشنهاد می‌کند که افراد بالغ حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیتهای هوازی نیمه سبک داشته باشند یا اینکه 75 دقیقه در هفته به ورزشهای هوازی (ایروبیک) شدید بپردازند. البته این سازمان معتقد است که افراد بالغ حداقل دو بار در هفته باید مشغول فعالیتهای سنگین شوند.
علائم کلسترول بالا
کلسترول بالا (و در نتیجه فشارخون بالا) در مجامع پزشکی به «قاتل خاموش» شهرت دارد. زیرا شما ممکن است هیچ‌گاه ندانید که سطوح بالایی از کلسترول را در خون خود دارید. کلسترول بالا معمولا بدون علائم خاصی است. به همین دلیل کنترل و چکاپ سالیانه برای تمامی افراد بالغ امری مهم و حیاتی است. بخشی از آزمایشهای سالیانه توسط پزشک، آزمایشهای خون هستند. و یکی از مهمترین گزینه‌های مورد بررسی در آزمایش خون میزان سطوح کلسترول است. این تست میزان چربی‌های گوناگون خون را اندازه‌گیری می کند. حتی اگر دکترتان این تست را در چکآپ سالیانه‌تان ننوشت، خودتان درخواست انجام آن را داشته باشید.
عوامل افزایش ریسک کلسترول بالا
عوامل گوناگونی باعث افزایش احتمال ابتلا به کلسترول بالا می‌شوند. این عوامل خطرساز دامنه وسیعی از مصرف دخانیات، دیابتها، سن، دور کمر و جنسیت را در بر می‌گیرند.
* اندازه دور کمر: اگر شما آقایی با دور کمر بیشتر از 101 سانتی‌متر یا خانمی با دور کمر حداقل 89 سانتی‌متر هستید، ریسک ابتلای‌تان به کلسترول بالا افزایش می‌یابد.
* مصرف دخانیات: مصرف سیگار و دیگر دخانیات به دیواره عروق خونی شما آسیب می‌رساند و رسوب چربی در آنها را افزایش می‌دهد. همچنین دخانیات باعث کاهش میزان HDL یا کلسترول خوب در خون شما می گردد.
* دیابت: قند خون بالا می‌تواند باعث افزایش کلسترول بد (LDL) و کاهش میزان کلسترول خوب (HDL) در خون شما شود. علاوه بر این قند خون بالا می‌تواند آسیبهای جدی به پوشش شریان‌ها وارد سازد.
* سن و جنسیت: معمولا مردان نسبت به خانمها از سطوح پایین‌تر کلسترول خوب در بدن‌شان رنج می‌برند. همزمان با افزایش سن زنان و مردان میزان کلسترول بد یا LDL در خونشان افزایش می یابد. زنان جوانتر از 55 سال معمولا میزان کلسترول بد کمتری نسبت به مردان هم‌سن‌شان دارند. اما بعد از 55 سالگی داستان تغییر پیدا می کند و میزان سطح کلسترول بد خون در زنان بیشتر از مردان می‌شود.
عوارض کلسترول بالا
متاسفانه کلسترول خون بالا با عوارض جانبی بسیار زیادی همراه می‌شود. از این میان می‌توان به حملات قلبی، فشار خون بالا، سکته، بیماری‌های مزمن کلیه و درد قفسه سینه اشاره کرد. خوشبختانه با تغییر سبک زندگی و درمان‌های مناسب و به موقع می‌توان از کلسترول بالا و بسیاری از عوارض آن جلوگیری کرد. به طور معمول برای کنترل کلسترول بالا از تجویز داروهای خانواده استاتین‌ها استفاده می‌شود. برای مثال می‌توان به داروهایی چون لیپیتور و زاکار اشاره کرد.
پیشگیری
با در پیش گرفتن برخی روشها می‌توانید شانس ابتلا به کلسترول بالا یا مشکلاتی بسیار بدتر را تا حد چشمگیری کاهش دهید. با فعالیتهای مستمر و سبک زندگی با تحرک بیشتر می‌توانید وضعیت سلامتی‌تان را تغییر دهید. رژیم غذایی سالم یکی از بهترین راه‌های مقابله با کلسترول بالا است. متخصصان توصیه می‌کنند که رژیم غذایی‌تان را بیشتر بر پایه تغذیه گیاهی برنامه ریزی کنید. تا حد ممکن چربی بد کمتری بخورید و سعی کنید چربی‌های خوب بیشتری مصرف کنید و استفاده از حجم بالای غلات کامل را در برنامه غذایی‌تان بگنجانید. بنا بر نظریه دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد، «مصرف غلات کامل به جای نمونه‌های تصفیه شده به طور اساسی باعث کاهش همه کلسترولها، از جمله کلسترول بد، تری‌گلیسریدها و سطح انسولین می‌شود. با وقوع هر یک از این تغییرات، انتظار داریم که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی کاهش یابد.»
مطالعه و تحقیق
هر آنچه که می‌توانید میزان مطالعه و علم‌آموزی در زمینه سلامت جسم و روان‌تان را افزایش دهید تا از سبک زندگی سالمتر لذت ببرید. با اندکی جستجو در سایت های معتبر فارسی و انگلیسی (از جمله همین فوت‌و‌فن خودمان) می توانید منابع مفید فراوانی درباره کلسترول بالا، خطرات آن و شیوه کنترلش به دست آورید. و اینگونه به بهبود عمومی سلامت جسم و جان‌تان کمک کنید.
