چگونه در آستانه عصر طلایی فناوری هوش مصنوعی قرار گرفتیم؟

«تیم للند» مدیر تیم توسعه گرافیکی کوالکام در جریان رونمایی از چیپست پرچمدار موبایل این شرکت یعنی اسنپدراگون 845، تشبیه جالبی را در خصوص فناوری هوش مصنوعی به کار برد. او گفت که «هوش مصنوعی در حال حاضر شبیه به غرب وحشی است.»

سال 2017 بدون هیچ تردیدی سال فناوری هوش مصنوعی بود. هر محصولی که از جانب کمپانی های حوزه فناوری عرضه شد، یا به نحوی با توسعه هوش مصنوعی در ارتباط بود و یا از آن در عملکردهای خود بهره می برد. همین چیپ مجتمع اسنپدراگون 845 شاهد خوبی بر مدعاست.

با همه این ها اما باید پذیرفت که فناوری مورد بحث هنوز به طور محسوس وارد زندگی ما نشده است. به عبارت دیگر هر چه کمپانی های بزرگ در این مزرعه کاشته اند، قرار است در سال آینده و سال های بعد از آن برداشت کنند.

هوش مصنوعی واقعاً چیست؟

قبل از هر چیزی باید مشخص کنیم که وقتی از هوش مصنوعی حرف می زنیم، از مجموعه ای بسیار متنوع و بزرگ از فناوری های مختلف صحبت می کنیم. دستیارهای صوتی حاضر در بازار چون سیری، الکسا و کورتانا بهره مند از نوعی هوش مصنوعی هستند. چت بات های فیسبوک یا حتی موتور جستجوی گوگل نیز به نحوی هوشمند هستند.

اگر بخواهیم ساده ترین تعریف را در خصوص این تکنولوژی ارائه دهیم می توانیم بگوییم که هوش مصنوعی یعنی ماشینی که به نوعی از شعور دست یافته و می تواند بدون راهنمایی انسان عملی را انجام داده یا مفهومی را درک نماید.

به عنوان مثال محققین MIT موفق به توسعه یک سامانه تشخیص چهره شده اند که می تواند همانند یک انسان معمولی و بدون نیاز به داده‌ های از پیش تعیین شده چهره افراد را از یکدیگر تشخیص دهد. بنا بر تعریف فوق یادگیری ماشینی تنها بخشی از فناوری هوش مصنوعی است که به رایانه هوشمند ما کمک می کند مفاهیمی را بیاموزد.

ما در چه مرحله ای از پیشرفت هوش مصنوعی قرار داریم؟

نتیجه کار مهندسین در طی یک سال گذشته واقعاً شگفت انگیز بوده است. رایانه های هوشمند حالا می توانند انسان ها را در بازی Go شکست دهند. یا در انجام برخی بازی های رایانه ای چون «Super Smash Bros» همپای هوش انسانی پیش بروند.

هوش مصنوعی همانند انسان ها و حتی گاهی بهتر از آنها قادر به تشخیص بیماری ها، پیش بینی احتمال ابتلای آنها و گاهی ارائه روش های درمانی و دارویی است. جای تعجب است اما ماشینی وجود دارد که به کمک الگوریتم های خود می تواند نوشته های افرادی که تمایل به خودکشی دارند را در شبکه های اجتماعی شناسایی نماید. حتی موسیقی بسازد و فیلمنامه بنویسد.

تمام غول های تکنولوژی دست کم یک لابراتوار اختصاصی برای توسعه این فناوری دارند و از همین حالا برخی خدمات خود را با کمک آن ارائه می دهند. حال به همه اینها اضافه کنید استارتاپ های کوچک و بزرگی را که در طی همین سال سر برآورده اند و گاه مسبب پیشرفت های شگرفی در زمینه فناوری یادگیری ماشینی یا بهره گیری از هوش مصنوعی شده اند.

قدم بعدی

نخستین تغییر عمده در زمینه فناوری هوش مصنوعی که همزمان با ورود به سال 2018 در حال وقوع است، مهاجرت از میزبانی ابری ماژول های یادگیری ماشینی به سمت موبایل هاست.

تقریباً تمام کمپانی های بزرگ چون گوگل، فیسبوک و اپل نسخه ویژه موبایل فریموُرک یادگیری ماشینی اختصاصی خود را رونمایی کردند. این ویژگی به توسعه دهندگان امکان می دهد که بتوانند قابلیت های مبتنی بر هوش مصنوعی اپلیکیشن های خود را با سرعت و سادگی هر چه تمام تر ارائه نمایند.

در بخش سخت افزار نیز اپل، هواوی، کوالکام و سامسونگ به مانند یکدیگر از پردازنده هایی رونمایی کرده اند که فناوری یادگیری ماشینی جزوی از هسته طراحی آنها بوده است.

البته باید پذیرفت که آثار ملموس چنین رویکردی هنوز چندان قابل مشاهده نیست. سامانه تشخیص چهره سه بعدی Face ID اپل و ابزار ترجمه هوشمند مایکروسافت در موبایل میت 10 هوآوی تنها نمونه های عینی در دسترس در حال حاضر هستند. به طور حتم ایده های بزرگتری در راه هستند که می بایست تا سال آینده انتظار آنها را بکشیم.

هوش مصنوعی تا امروز صرفاً در فضای ابری حضور داشت و ما تنها خروجی کار آن را روی رایانه ها و گجت هایمان مشاهده می کردیم، اما 2018 آن سالی است که موبایل های ما خود به پردازش داده ها و یادگیری عمیق می پردازند و به معنای واقعی کلمه هوشمند خواهند شد.

تغییر مورد بحث نه تنها به معنی سریع‌تر شدن کل سیستم و ارزان تر شدن آن خواهد بود، بلکه تمامی اطلاعات روی موبایل شما باقی مانده و حریم خصوصی بهتر از قبل حفظ می شود.

موبایل ها و سایر گجت های هوشمند به سمتی می روند که مستقل از اطلاعات از پیش داده شده بتوانند درک بهتری از دنیای اطراف خود پیدا کنند و از این طریق ترجمه بهتر، تشخیص چهره دقیق تر و شخصی سازی فراتر از تصور را برای کاربران به ارمغان بیاورند.

کاربری اصلی هوش مصنوعی چه خواهد بود؟

در طی یک سال گذشته سر و کله فناوری هوش مصنوعی در هر گوشه و کناری پیدا شد. از فروشگاه های مجازی که عادات شما را شناسایی می کنند تا خودروهایی که برای یافتن راه خود در میان جاده ها نیازی به راننده ندارند. نرم افزارهایی که از روی یک عکس سرطان ها را تشخیص می دهند یا بیماری روانی افراد را تعیین می کنند.

اما علی رغم تمام این تلاش ها، هنوز هیچ متخصصی در این صنعت نمی تواند با قاطعیت مشخص کند که هوش مصنوعی دقیقاً در کجا بیشتر از همه به کار خواهد آمد. البته در نظر بگیریم که جواب صحیح می تواند «همه جا» باشد. در هر حال با نوعی از فناوری طرف هستیم که می خواهد قابلیت های بی پایان مغز انسان را شبیه سازی کند.

آن کاربری خاص هر گوشه ای از بازار را که به لرزه درآورد، باز هم می توان چند حوزه اصلی را برای گسترش روز افزون نفوذ هوش مصنوعی نام برد. خودروها بیش از هر ماشین دیگری علاقمند به هوشمند شدن هستند. به طور حتم در طی یکی دو سال آینده سیل خودروهای بدون راننده در خیابان های آمریکا و اروپا جاری خواهد شد و چهره شهرها را برای همیشه دستخوش تغییر خواهد کرد.

هوش مصنوعی سرانجام مرزهای بلند و مستحکم اختلافات زبانی را از بین خواهد برد و تمام مردم دنیا خواهند توانست بدون مشکل با یکدیگر به گفتگو بنشینند.

دستیارهای صوتی هوشمند بیش از پیش جنبه های انسانی خواهند یافت و نه تنها با دقت و سهولت بسیار فرامین کاربران را درک خواهند کرد، بلکه می توانند نیازهای آنها را نیز پیش بینی و برای آنها برنامه ریزی نمایند. دور نیست زمانی که انسان ها بتوانند همانند فیلم سینمایی Her با دستیار مجازی خود وارد نوعی رابطه عاطفی شوند.

سخن پایانی

امسال سالی بود که در آن تلاش های چندین ساله هزاران مهندس و کارشناس به ثمر نشست و هوش مصنوعی از قالب یک ایده کلی بلند پروازانه و پروژه های دانشگاهی انتزاعی، به تدریج پای به دنیای واقعی و زندگی روزمره انسان ها گذاشت. اما 2018 سالی است که ماحصل تمام این تلاش ها در سطحی گسترده در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت.

حال این که انقلاب هوش مصنوعی به بهبود چشمگیر کیفیت زندگی انسان بیانجامد یا پایان غم انگیز نسل بشر را رقم بزند، مسئله ای است که تنها زمان می تواند آن را تعیین کند.