سفر نوروزی به طبیعت زیبای بافق ؛ بهشت گربه سانان ایران

شهرستان بافق با 42 هزار نفر جمعیت در جنوب شرقی و در فاصله 110 کیلومتری مرکز استان یزد واقع شده و دارای یک بخش مرکزی، سه دهستان و ده ها روستای کوچک و بزرگ است. این شهرستان در فاصله کمتر از 35 کیلومتری از گرم ترین و سردترین نقاط به صورت همزمان در استان یزد برخوردار است و دارای آب و هوای تابستانی گرم و خشک و زمستانی سرد و خشک است.
شهرستان بافق دارای منابع زیرزمینی متنوعی است و از دوران باستان فعالیت های معدن کاری در آن جریان داشته و هم اکنون نیز سهم قابل توجهی از خوراک مراکز فراوری معدنی کشور از این منطقه تامین می شود. مهم ترین معادن و صنایع معدنی بافق شامل معدن سنگ آهن چغارت، سه چاهون، میشدوان، چاه گز، معدن سرب و روی کوشک، زریگان، فسفات آسفوردی و کارخانجات ذوب روی و... می باشد. معدن چغارت از مهم ترین و بزرگ ترین این معادن است که تماشای پیت آن جهت بازدید گردشگران توصیه می شود.
نخلستان های پهناور و زیبا و صنایع دستی ساخته شده از بخش های مختلف درخت نخل همواره برای گردشگران جالب توجه بوده است. از مهم ترین محصولات کشاورزی این منطقه می توان از خرما، پسته، روناس، گندم، انار و... نام برد.
از شخصیت های مهم دینی، سیاسی و فرهنگی بافق می توان به حاج شیخ محمدتقی بافقی، علی بن شاه محمود بافقی – مولف کتاب منهاج الفلاح (740 هجری قمری)، مفیدی بافقی صاحب کتاب جامع مفیدی، کمال الدین محمد وحشی بافقی سراینده پنج منظومه زیبا (خلدبرین، فرهاد و شیرین، ناظر و منظور، قسمت نامه و دیوان اشعار (991 هجری قمری)، محمدتقی خان بافق و عبدالرضا خان بافقی که در اواخر عهد افشاریه و دوران زندیه در یزد به حکومت رسیدند و باغ خان، بازارخان، مسجد و مدرسه خان در یزد از میراث ماندگار زمان آن هاست، اشاره کرد. این شهرستان در پنج راهی بین المللی خطوط راه آهن قرار دارد و خط آهن مشهد – بندرعباس و تهران – کرمان، اصفهان – بندرعباس و زاهدان – تهران در بافق از هم می گذرند.
مقاومت در مقابل حوادث و شرایط خاص طبیعی، سخت کوشی، صداقت و اعتقاد راسخ به اهل بیت رسول خدا از خصوصیات مردم این خطه کویری که به دارالشجاعه نیز شهرت دارد، می باشد. مراسم برگزار شده در روز تاسوعا و عاشورای حسینی در شهرستان بافق از مهم ترین جاذبه های آیینی و فرهنگی پیشنهادی برای گردشگران عزیز می باشد.
مجموعه تفرجگاهی آبشار بافق به عنوان یکی از زیباترین پارک های استان یزد و جنوب کشور و هم چنین یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان بافق است که از امکانات مختلفی همچون آبشار مصنوعی، دریاچه، فضای سبز چشم نواز، مجموعه آلاچیق، وسایل بازی کودکان، زیپ لاین، مسیر کالسکه رانی، زمین های ورزشی و مسیرهای کوهپیمایی برخوردار می باشد. این مجموعه بزرگ با تلاش شهرداری  باف احداث و بهره برداری شده و در آینده نزدیک، دیگر آبشارها و دریاچه ها، رستوران روی کوه، باغ پرندگان، باغ گیاهان دارویی، گلخانه گیاهان گرمسیری و خدمات کمپینگ اقامتی را به بهره برداری خواهد رساند. شایان ذکر است که این شهرداری در مجموعه آبشار، ضمن ارائه خدمات گردشگری، جشنواره تفریحی – فرهنگی ویژه ایام نوروز را جهت غنی سازی تعطیلات نوروزی شهروندان و ایجاد خاطره ای خوش برای گردشگران عزیز برگزار می نماید.پس در ادامه با ما در مجله همگردی همراه باشید برای بازدید از مکان های دیدنی بافق یزد...

گردشگری در بافق

شهرستان بافق به دلیل برخورداری از تاریخچه سکونتی طولانی، شرایط اقلیمی و جغرافیایی و هم چنین به دلیل خلاقیت هنری ساکنان خود از جاذبه های گردشگری تاریخی، فرهنگی و اکوتوریسمی منحصر به فرد ویژه ای برخوردار است. جهت آشنایی با مهم ترین جاذبه های گردشگری شهرستان و هم چنین با توجه به محدودیت فضای تشریح و توضیح، چند مجموعه (مسیر) گردشگری پیشنهادی معرفی شده است.

مسیر اکوتوریسم روستاهای باقرآباد و صادق آباد

روستای باقرآباد که از مکان های دیدنی بافق یزد است، در ده کلیومتری غرب شهرستان بافق قرار دارد. این روستا که در حاشیه کویر در انجیر قرار دارد از یک بافت زنده روستایی برخوردار است. عمده فعالیت روستاییان، باغداری درختان نخل و هم چنین پرورش دام خانگی می باشد. مساکن این روستا عمدتا با خشت و گل و سنگ بنا شده است. از مهم ترین جاذبه های پیشنهادی جهت بازدید گردشگران در این روستا می توان به نخلستان های سربه فلک کشیده، برج روستا، آسیاب گاوی، دنگ خانه و جذاب تر از همه، قلعه باقرآباد اشاره کرد. بناهای ذکر شده که عمدتا محصول اواخر دوره زندیه و اوایل قاجار می باشند مجموعه کاملی را جهت تجربه و مشاهده زندگی مردمان ساکن در یک روستای دشتی و کویری به نمایش گذارده است. در شهرها و روستاهای استان یزد، سیستم قنات به عنوان یک میراث جهانی کشاورزی، همواره ضامن حیات جوامع بشری در این منطقه کوهستانی – بیابانی بوده است. در روستاهایی که سطح زمین از یک شیب نسبی برخوردار است، آسیاب های آبی زیادی جهت فراوری مهم ترین قوت مردم یعنی گندم، جو و ذرت احداث شده و فعالیت می کرده است. در روستای باقرآباد به دلیل صاف بودن نصبی سطح زمین، ساکنان، خلاقانه آسیاب گاوی را بنا کرده اند که با استفاده از نیروی حرکتی گاو و یا بعضا شتر و با مصالح بومی، سنگ آسیاب را به چرخش وا می داشته و صدای حرکت سنگ آن، همواره نویدبخش زندگی و حیات بوده است. این آسیاب از دو اتاق، یکی جهت نگهداری و انبار غلات و مکان خواب آسیاب بان و دیگری جهت نگهداری گاوها و شترها – برخوردار می باشند. فضای اصلی آسیاب توربین آن منظره ای زیبا و جالب توجه خلق کرده است. پس از پیاده روی در بافت سنتی روستا و در میان نخلستان ها در مجاورت نهرهای آب، به قلعه باقرآباد می رسیم. این قلعه که زمانی ساکنان روستا را در زمان های ناامنی در خود جا می داده است از دو برج شش ضلعی و هشت ضلعی و هم چنین از 45 اتاق برخوردار است که به دلیل بازسازی، هم اکنون قابلیت خوبی جهت بازدید گردشگران را دارد و از جاذبه های گردشگری شهرستان بافق قلمداد می شود. جهت نگهبانی و محافظت از قلعه و نخلستان ها و کشتزارهای روستا، یک برج منفرد نیز در نزدیک قلعه احداث شده است. در مجاورت قلعه، دنگ خانه واقع شده است که خاص این منطقه از کشور می باشد. دنگ خانه در واقع آسیاب ارزن می باشد. به دلیل حاصل خیز بودن خاک شهرستان بافق جهت پرورش ارزن و تفکر خلاق بومیان این مناطق، در دوران گذشته، دنگ خانه های متعددی در این شهرستان بنا شده است. این مجموعه از چهار اتاق پیرامونی جهت زندگی آسیابان و هم چنین انبار غلات و یک بخش اصلی دنگ خانه تشکیل شده است. سازه اصلی آسیاب از یک تخته چوب تشکیل شده که در وسط بر روی یک مرکز ثقل قرار دارد. در یک طرف چاله ای ساخته شده که ارزن به داخل آن ریخته شده و توسط سطح مقطع چوبی که به انتهای یک طرف تخته چوب متصل بوده پوست ارزن ها جدا می شده است. بر روی دو طرف تخته فوق الذکر، آسیابانان قرار می گرفته اند که آن را به صورت الاکلنگی حرکت داده و سبب کندن پوست ارزن ها می شده اند. در این مسیر پس از روستای باقرآباد، روستای صادق آباد و قلعه آن قرار دارد و سپس تپه های شنی گسترده مرتفع در مجاور کویر و نمک زار و رودخانه شور و نیزارها به حوزه دید گردشگران وارد می شوند. این تپه ها یکی از زیباترین و بزرگ ترین مجموعه تپه های شن های روان را در کل کشور شکل داده اند که در حاشیه کویر و نمک زار در انجیر، مرکزی (کمپ تفریحی شهید برزگری) را جهت تفریحات طبیعی و امن و هم چنین شترسواری، موتورسواری، پیاده روی بر روی شن ها و انجام بازی های روی شن ایجاد کرده است.

جاذبه های طبیعی و روستایی بافق

- آسیاب گاوی باقرآباد
- دنگ خانه باقرآباد
- قلعه تاریخی باقرآباد
- دهکده گردشگری باقرآباد
- قلعه صادق آباد
- شن های روان صادق آباد
- مجتمع تفریحی شهید برزگری
- شن های روان پتکستان
- کمپ کویری شن و شادن
- روستای گردشگری شادکام
- روستای گردشگری قطرم
- پیت معدن چغارت
- روستای گردشگری باجگان
- روستای ییلاقی هنسک
- شن های روان براریگ
- منطقه حفاظت شده کوه بافق
- منطقه شکار ممنوع آریز
قبل از شروع فعالیت های معدنی بخش عمده اقتصاد منطقه بافق را کشاورزی، زراعت، دامپروری و تولید صنایع دستی شکل می داده است. خرمای حاصله از نخلستان های سربه فلک کشیده شهرستان بافق، بخش مهمی از قوت مردم را تامین کرده و قسمت های مختلف درختان نخل نیز، مواد اولیه صنایع دستی و برخی ابزارهای مورد نیاز زندگی را فراهم می کردند. کشتن درخت نخل یا سر بریدن آن جهت رسیدن به بخش نرم درخت و خوردن پنیر (دل) آن بخشی مهم از مراسم اجتماعی – فرهنگی این منطقه را شکل می داده است. از غذاهای بومی – محلی شهرستان بافق می توان پلو توکی، آش توکی و شیر توکی نام برد که با ارزن پوست کنده تهیه می شود.

مسیر اکوتوریسم ریگزارهای پتکستان و روستاهای شادکام و قطرم

در مجاورت شهر بافق و در ابتدای مسیر روستاهای شادکام و قطرم، در سمت چپ جاده، مسیر ورودی به تپه های پتکستان قرار دارد و کمپ شن و شادن در مجاورت ریگزار با ارائه خدمات تفریحی و رفاهی پذیرای گردشگران عزیز می باشد. روستاهای شادکام و قطرم در فاصله تقریبی چهل کیلومتری شمال شرق شهر بافق قرار دارند که در انتهای دو دره و در داخل منطقه  حفاظت شده کوه بافق قرار دارند. مهم ترین ویژگی این روستاها، معماری سنگی و خشتی – گلی و بناهای با سبک معماری خاص روستایی می باشد، که آن را به یکی از مکان های دیدنی بافق یزد تبدیل کرده است. شادکام و قطرم دو روستای کاملا ییلاقی می باشند که در بعضی از زمان های سال، اختلاف دما در آن ها نسبت به شهر بافق با فاصله کمتر از چهل کیلومتر، به حدود سی درجه سانتی گاد می رسد. از مهم ترین فعالیت های قابل توصیه در این روستاها می توان به مشاهده و قدم زدن در کوچه باغ ها و مشاهده مناظر کوهستان و مساکن روستایی و عکس برداری در روز و شب از بافت روستایی و گذراندن شب و روزی آرام و خاطره انگیز در خانه های روستایی اشاره کرد.

پیت معدن چغارت

معدن چغارت به عنوان یکی از بزرگ ترین و قدیمی ترین معادن فعال ایران وهم چنین یکی از مکان های دیدنی بافق یزد، سهم چشمگیری از خوراک مراکز فراوری سنگ آهن کشور را تامین می کند و در فاصله چند کیلومتری شهر بافق به طرف شهرستان بهاباد قرار دارد. تماشای پیت (گودال) این معدن به عنوان یک معدن روباز بزرگ و دریافت اطلاعات درباره معدن منطقه و فعالیت های مرتبط با معدن کاری می تواند تجربه ای بی نظیر برای بازدیدکنندگان عزیز به حساب آید. این معدن تنها معدن کشور است که به طور سازمان یافته پذیرای گردشگران علاقمند می باشد.

روستای گردشگری باجگان

علاقمندان به گردشگری روستایی می توانند در صورت تمایل پس از بازدید از پیت معدن چغارت به راه خود ادامه داده و پس از عبور از منطقه سبزدشت، به روستاهای گردشگری منطقه از جمله روستای هنسک در حدود 60 کیلومتری شهر بافق و روستای باجگان در حدود 100 کیلومتری شهر بافق برسند. روستای باجگان به عنوان یک روستای سردسیری در منطقه جنگل های کم تراکم اُرس (سبل) واقع شده است و از خانه ها و کوچه باغ های سنگی بسیار دیدنی و جالب توجه تشکیل شده است که یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان بافق قلمداد می شود. محصولات محلی از جمله نان محلی و کشکو ماست و زیره و... در این روستا قابل خریداری می باشد. ضمنا چنار کهنسال این روستا در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

طبیعت بافق، بهشت گربه سانان ایران

شهرستان بافق دو اکوسیستم بزرگ و کامل کوهستان و بیابان را در مجاورت یکدیگر دارد. این سرزمین، منطقه حفاظت شده کوه بافق و منطقه شکار ممنوع آریز را در خود جای داده و در مجاورت آن، کویر درانجیر قرار گرفته است. در این منطقه، عوارض طبیعی چشم نوازی هم چون تپه های شنی و ریگزارها، نمک زارها، نیزارها و رودخانه شور خلق شده است که از جاذبه های گردشگری شهرستان بافق قلمداد می شود. این وضعیت جغرافیایی منحصر به فرد یکی از مهم ترین زیستگاه های امن کشور و جهان را خلق کرده است و گونه های حیوانی مهمی هم چون کل و بز، قوچ و میش، کبک، کاراکال، روباه، گرگ، شغال، عقاب طلایی و مهم ترین آن ها پلنگ و گونه در خطر انقراض یوزپلنگ ایرانی (آسیایی) در این منطقه زیست می کنند که این منطقه را به یکی از مکان های دیدنی بافق یزد تبدیل کرده است.

جاذبه های گردشگری شهرستان بافق

- امام زاده عبدالله (ع)
- زورخانه رحیم
- میدان خان
- خانه وحشی بافقی
- کاروان سرای میدان خان
- آب انبار و حمام کاکامیر
- مسجد جامع بافق
- برج های ارگ عبدالرضا خان
- هتل رستوران سنتی باغ تیتو
- رستوران سنتی وحشی بافی
- آب انبار و ساباط خانیا (دروازه بافق)
- مجموعه تفرجگاهی آبشر
- دریاچه تفریحی و پارک آهنشهر
- شهربازی آهن

رستوران ها و مراکز پذیرایی شهرستان بافق

- رستوران هتل نیکان (جنب میدان دانشجو)
- رستوران علمدار (بلوار انقلاب)
- رستوران سنتی وحشی بافقی (بلوار وحشی بافقی)
- رستوران گل سرخ (شهرک آهنشهر)
- مجتمع رستوران پاپیتال (روبه روی پاک کودک)
- رستوران یاس (روبه روی شهرداری)
- فست فود تمشک (جنب میدان ولیعصر)
- رستوران سیمرغ (میدان امام زاده عبدالله)

مراکز اقامتی رسمی شهرستان بافق

- هتل نیکان (جنب میدان دانشجو)
- مهمانسرای مرکزی آهنشهر
- کمپ کویری شهید برزگری (صادق آباد)
- مجموعه اقامتی 38 واحدی آهنشهر
- خانه معلم (بلوار انقلاب)

مراکز نصب چادر اقامتی و مسافرین شهرستان بافق

- پارک تفریحی آبشار (انتهای خیابان ولیعصر)
- پارک تفریحی آهنشهر (شهرک آهنشهر)
- پارک کودک (بلوار 15 خرداد)

مراکز فروش صنایع دستی شهرستان بافق

- فروشگاه بابایی ( خ شهید تفکری)
- فروشگاه دنیای هنر بافق
- قلعه باقرآباد (دهکده گردشگری باقرآباد)

سرویس های بهداشتی عمومی

- میدان معلم، جنب پمپ بنزین
- میدان امام زاده عبدالله
- جنب مسجد جامع
- داخل رستوران ها و مراکز اقامتی
- داخل پارک ها
- داخل کاروانسرای میدان خان
- جنب قلعه باقرآباد
- حمام ملارد

ایستگاه های راهنمای گردشگری (ویژه ایام نوروز):

1- ورودی بافق از یزد / جنب دانشگاه پیام نور بافق
2- ورودی شهر بافق از بهاباد و کرمان / جنب سه راهی سه چاهون
3- میدان امام حسن (ع) / ورودی بافق از نوق، سیریز و کرمان