رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه:«اگر از من بپرسید به‌عنوان کارشناس طرح تحول سلامت کدام قسمت این طرح به کشور لطمه زده، یکی به چالش‌هایی که اعتماد بین پزشک و بیمار را مخدوش کرده اشاره می‌کنم و موضوع دیگر را سامانه 1690می‌دانم که مردم را تشویق کند از اطبا شکایت کنند» گفت:« پزشک امین مردم است. باید کاری کنیم مریض به دکتر اعتماد کند. همه به‌هم بدبین شده‌اند.»
به گزارش ، همشهری نوشت: دولت یازدهم تأمین سلامت را جزو مهم‌ترین وظایف خود دانسته و خدمات گسترده‌ای را در این زمینه با طرح تحول سلامت ارائه کرده است.
با دکتر علی نوبخت، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
به‌عنوان نخستین سؤال بفرمایید که مهم‌ترین نقاط قوت و ضعفی که در طرح تحول دیدید، چه مواردی بود؟
نمی‌شود منکر شد که اجرای این طرح یکی از دستاوردها و موفقیت‌های بزرگ دولت است به هر حال موجب شده تا بیماران دغدغه‌ای چندان جدی در زمینه بیماریهای پرهزینه نداشته باشند. همچنین مهم‌ترین حسن این طرح حرکت به سمت فرمایش کلیدی مقام معظم رهبری است که فرمودند بیمار نباید به غیر از بیماری، دغدغه دیگری داشته باشد. از نگاه دیگر ارتقای کیفیت خدمات سلامت در مناطق کمتر توسعه‌یافته و افزایش دسترسی مردم به خدمات و مراقبت‌های سلامت در سطح دوم و سوم و ماندگاری پزشکان در مناطق محروم، حضور دائم پزشکان متخصص در بیمارستان‌های دولتی و ارائه خدمات درمانی شبانه‌روزی در بیمارستان‌های تابعه دانشگاه‌های علوم پزشکی، ارتقای ویزیت و ماندگاری پزشکان در بخش دولتی و ارتقای انگیزه ارائه‌دهندگان خدمات حفاظت مالی از بیماران نیازمند در برابر هزینه‌های کمرشکن سلامت، کاهش میزان سزارین مادران باردار و رایگان‌شدن زایمان طبیعی، ازجمله مزایا و ویژگی‌های اجرای طرح تحول نظام سلامت است. همچنین تهیه اقلام دارویی، تجهیزات مصرفی بیماران در بیمارستان‌ها و اعتماد بیشتر مردم به بخش‌های دولتی و مراجعه بیشتر مردم به بخش‌های دولتی و به‌خصوص توجه به مناطق محروم ازجمله مزایای آن است. البته از عیوب این طرح هم نباید گذشت. ضمن اینکه معتقدم اگر می‌خواهیم به طرح تحول سلامت کمک کنیم باید برای مقابله با بیماریهای غیرواگیر و بیماری‌هایی چون دیابت و فشار خون که درصد قابل توجهی از مردم را با‌خود درگیر کرده است، فرهنگسازی و اقدام کنیم. در واقع به‌نظر من در زمینه بهداشت آنچه از هر موضوعی مهم‌تر است، موضوع آموزش است؛ اینکه مردم بدانند تغذیه و سبک زندگی‌شان تا چه اندازه می‌تواند از بروز بیماریهای سخت در آینده جلوگیری کند که کارشان به بیمارستان‌ها کشیده نشود و هزینه‌های سرسام‌آور را به‌خود، خانواده‌ها و به‌خصوص کشور تحمیل نکنند. ما اگر می‌خواهیم طرح تحول سلامت با موفقیت همراه باشد باید در این زمینه‌ها کار کنیم.
بنابراین معتقدید که تغییر سبک زندگی سبب ابتلای جامعه به بیماریهای رو به گسترش غیرواگیر شده است؟
به‌طور قطع، تغییر الگوی زندگی در جامعه از دوره کودکی عامل افزایش ابتلا به این نوع بیماری‌ها در جامعه است. همه می‌دانیم که امروزه بازی‌های پرتحرک گذشته جای خود را به بازی‌های رایانه‌ای داده و غذاهای فست فود، جایگزین غذاهای سالم سنتی شده است و خانواده‌ها به‌صورت ناخواسته سبک زندگی فرزندان خود را به سمت الگوهای نادرست زندگی سوق داده‌اند. ضمن اینکه ورزش به عنوان مؤثرترین عامل در کاهش ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی نیاز به فرهنگسازی بیشتر دارد تا مردم بدانند که مداومت در ورزش از ابتلا به پوکی استخوان به‌خصوص در خانم‌ها، ابتلا به سرطان، فشار خون بالا و دیابت می‌کاهد. یا اینکه مردم باید بدانند مصرف زیاد نمک عامل ابتلا به فشارخون بالاست و کنترل مصرف این ماده غذایی می‌تواند از میزان ابتلا به فشار خون بالا تا حد زیادی بکاهد.
بخش دیگری که در طرح تحول نظام سلامت نادیده گرفته‌شده، بعد نظارتی نیست. به‌نظر شما وزارت بهداشت چه باید می‌کرد؟
افزایش درخواست‌های القایی و سفارش آزمایش‌ها و سایر فرایندهای کلینیکی و پاراکلینیکی بدون توجیه علمی مثل گرفتن اکو و ام.آر.آی‌های بی‌دلیل و... از معایب نظام سلامت محسوب می‌شود. البته تحول در نظام سلامت کشور به‌نظر من مشروط به اجرایی‌شدن نظام سطح‌بندی، نظام ارجاع و اجرای برنامه پزشک خانواده است. به این موضوع تأکید دارم و اگر در این مقطع طرح تحول نظام سلامت، بحث پزشک خانواده و نظام سطح‌بندی به این حوزه پیوند بخورد، می‌توانیم امیدوار باشیم که این تحول اتفاق می‌افتد.
به دو موضوع اساسی نظام ارجاع و اجرای برنامه پزشک خانواده اشاره کردید. وضعیت عملکردی وزارت بهداشت را در پیشبرد این برنامه‌ها چگونه می‌بینید؟
این دو موضوع پزشک خانواده و نظام سطح‌بندی باید اجرا شود و این را درکمیسیون بهداشت پیگیری می‌کنیم. این دو می‌تواند کمک بسیار خوبی برای موضوع طرح تحول باشد. تأکید داریم و مقید هستیم که نظام ارجاع و پزشک خانواده اجرا شود و مصوبش کرده‌ایم. نقص‌های طرح تحول سلامت را هم بررسی کرده‌ایم و برای حل مشکلات طرح تحول که می‌دانستیم چیست، چند گلوگاه درست کردیم که هم صرفه‌جویی باشد هم با مزایای دیگر همراه باشد.
همانگونه که پیش‌بینی می‌شد طرح تحول برای ادامه راه خود به چالش بودجه‌ای برخورد کرده است. در این‌باره نظرتان چیست؟
متأسفانه اعتبارات طرح تحول سلامت کاهش پیدا کرده است. در واقع یکی از مشکلات طرح تحول این است که منابعش هم کم شده و البته اینکه نظام ارجاع رعایت نشده بود و ما به این موضوع تأکید داریم. همچنین ما تکلیف کرده‌ایم و پیگیر هستیم که قانون باید اجرا شود و طرح تحول باید در ریل بیفتد. چون در این امر چند حسن نهفته شده است. مجدد تأکید می‌کنم که ما باید به موضوع بهداشت و پیشگیری توجه ویژه داشته باشیم و اینکه آموزش‌هایی که باید ارائه شود در شهر و روستا و همه اینها می‌توانند در راستای توسعه هر چه بیشتر طرح تحول نظام سلامت باشند.
یعنی الان از وضعیت راضی نیستید؟
خیلی نه. البته نباید برای اجرای این طرح عجله هم می‌کردند، چون اقدام به اجرای این طرح از قبل گرفته شد اما طرح تحول را نیمه رها کردن هم درست نیست. نباید نادیده بگیریم که در ایران، یکی از بهترین شبکه‌های بهداشت و درمان جهان را داریم و خدماتی که حتی قبل از طرح تحول انجام می‌شد قابل توجه بود اما خب با این طرح توجه هر چه بیشتر به مردم به‌خصوص نیازمندان لحاظ شده است. به طور مثال مردم از بیماریهای عفونی شایع واکسینه شدند، از مالاریا تا فلج اطفال ریشه‌کن شد به مدد همین شبکه‌های بهداشت و درمان. انصاف باید گسترش پیدا می‌کرد و خب در این دولت با توجه ویژه‌ای که شد، گسترش یافت.
درباره پزشک خانواده نارضایتی بسیار زیاد است به‌خصوص در دو استان مازندران و فارس که اجرا شده است و گفته می‌شود به این پزشک‌ها، پزشک مهر‌زن می‌گویند. در این‌باره نظرتان چیست؟
ما هم شنیدیم و تأسف خوردیم. مشکل اصلی پزشک خانواده عدم‌نظارت است؛ این کار بزرگ نظارت می‌خواهد.
قبول دارید که مشکل طرح تحول سلامت هم همین عدم‌نظارت بوده است؟
بلی. یکی از مشکلات اصلی نظارت است اما همه مشکل این نیست. مشکلات دیگر هم دارد. به‌طور مثال یکی از نقاط ضعفی که وجود دارد چیزی به نام راهنمای بالینی است که وجود ندارد. گاید لاین همان مشکل است. این افت‌هایی است که باید رفع شود. من نه‌تنها از جایگاه مجلس بلکه به‌عنوان کارشناس می‌خواهم بگویم باید همه ظرفیت‌ها را به صف کنیم تا کار اجرا شود. ما دغدغه‌هایی که داریم را به‌صورت طرح و قانون آورده‌ایم ولی نکته اساسی که هست قانون وجود دارد اما چه‌کسی اجرا می‌کند؟ نظارت با چه‌کسی است؟ نکات اینچنین دیگری هم هست که طرح تحول سلامت باید عملکرد خود درباره آن را ارائه کند. اما این را هم بگویم که از آنجایی که طرح تحول سلامت با هدف کمک به اقشار آسیب‌پذیر به اجرا درآمد به همین جهت لازم است تا همه از آن حمایت کنند. این طرح تحول اثرات مثبتی در حوزه سلامت به جا گذاشته است.
درباره همین راهنمای بالینی که گفتید، مشکل را در کدام بخش می‌بینید؟
پیشنهادی است که باید سازمان‌های بیمه انجام دهند. در وزارت بهداشت گاید لاین‌های زیادی نوشته شده‌اند اما بیمه که می‌خواهد پول را بدهد و با مؤسسات و اطبا قرارداد دارد، باید این کار را پیگیری کند. اگر قرار است فردی آندوسکوپی شود یا داروی گران‌قیمتی تجویز شود، باید هیأتی آن را بررسی و تصویب کند. باید گایدلاینی باشد که پزشک براساس آن تجویز کند و نتواند خارج از آن دارویی تجویز کند و اینگونه از تخلفات احتمالی جلوگیری می‌شود. باید جلوی حیف و میل بیت‌المال را گرفت؛ آن هم از خزانه‌ای که 50هزار تومان ندارد که به بازنشسته بدهد. البته ما به صراحت در قانون نیاورده‌ایم که این گایدلاین در کجا باید باشد اما من فکر می‌کنم که این نظارت باید در چند جا پیش‌بینی شود؛ یکی جایی که باید پول را بدهد یعنی بیمه ها. روش دیگری که وجود دارد و در جهان هم مصطلح است، بدین صورت است که در کارهایی مثل پروتز‌گذاری و... هیأتی هست در بیمارستان‌ها که وظیفه هیأت ممیزه علمی را دارد. این هیأت تشکیل جلسه می‌دهند و آنها صلاح می‌دانند که چه‌کسی باید عمل بشود و چه‌کسی نیاز به پروتز دارد و... چون بیمه به آنها می‌گوید که شما در هر‌ماه به‌طور مثال می‌توانید 5پروتز مصرف کنید و این در حالی است که بیمارستان ممکن است 100مراجعه‌کننده برای دریافت پروتز داشته باشد.
پس بیمه‌ها باید نقش وکیل مردم را داشته باشند؟
دقیقا. قسمت اصلی این نظارت در بیمه است. بیمه چون می‌خواهد قرارداد ببندد با بیمارستان‌ها و پزشکان، می‌تواند آنها را مقید به رعایت گاید‌لاین‌ها کند. هر سال یک نسخه از گاید لاین‌ها باید به بیمارستان‌ها داده شود و قرارداد براساس رعایت آنها نوشته شود.
چه تمهیداتی برای پرونده الکترونیک سلامت اندیشیده شده است؟
اگر پرونده الکترونیک باشد تکلیف ما روش می‌شود و پرونده درمانی هر فرد از جامعه مشخص می‌شود. در این راستا پیش‌بینی کارت هوشمند کرده‌ایم که تأمین اجتماعی راه انداخته و پایلوت و بیمه سلامت هم موظف شده است. طرح الکترونیکی‌کردن پرونده‌های سلامت شهروندان به‌عنوان یکی از طرح‌های زیربنایی و مهم وزارت بهداشت است و بخش زیادی از پرونده‌های سلامت مردم استان در سامانه این طرح به ثبت رسیده است. به هر حال یکپارچه‌سازی اطلاعات سلامت امکان ارائه خدمات بهتر بهداشتی - درمانی و مدیریت بهتر نظام سلامت کشور را فراهم می‌سازد.
طرح تحول سلامت تا چه اندازه هزینه‌ها را نسبت به سال‌های‌گذشته کاهش داده است؟
این سؤال را باید از سازمان برنامه و بودجه پرسید اما در حد کلان در حد 58هزار میلیارد تومان گفته می‌شود، منتها پولی که مربوط به تحول سلامت باشد برای سال آینده 4هزار تا 4هزار و 300میلیارد تومان گفته شده است. بخشی از بودجه هم از مالیات بر ارزش افزوده می‌آید و پول‌هایی از 10درصد طرحی که به افراد به‌عنوان یارانه‌ها اختصاص داده شده است.
اما وزارت بهداشت می‌گوید تا حالا در جذب این منابع اتفاقی نیفتاده؟
بله نگرفته‌اند. برای اینکه پولی که از افزایش حامل‌های انرژی به‌دست این دولت می‌رسد کمتر از پولی است که بابت یارانه نقدی به مردم پرداخت می‌شود. به‌نظر من کار بدی بود که به فقیر و دارا پول را یکسان دادند و باید بخشی از یارانه ثروتمندان قطع شود. اما در مجموع ما می‌خواهیم وارد موضوع نظارت شویم و معتقدیم با نظارت می‌توان کاهش هزینه داد. اگر از من بپرسید به‌عنوان کارشناس طرح تحول سلامت کدام قسمت این طرح به کشور لطمه زده، یکی به چالش‌هایی که اعتماد بین پزشک و بیمار را مخدوش کرده اشاره می‌کنم و موضوع دیگر را سامانه 1690می‌دانم که مردم را تشویق کند از اطبا شکایت کنند.
یعنی شما با 1690مخالف هستید؟
بنده هر جایی که دولتمردان خواستند با آنها همراه بودم جز در زمان افتتاح این سامانه. آدرسی که 1690به مردم می‌دهد، آدرسی غلط است. درست نیست که میلیون‌ها انسان را به جان ده‌ها هزار پزشک بیندازیم؛ آن هم با شعارهای پوپولیستی. این 1690یک اشتباه استراتژیکی بوده که سایه انداخت بر طرح تحول و باعث شد دیوار اعتماد بین بیمار و پزشک شکسته شود.
البته از بعد نظارتی می‌تواند کمک کند و مثلا درباره اضافه دریافت پزشکان و موارد مشابه آن مفید باشد...
نه اینطور نیست. پزشک امین مردم است. باید کاری کنیم مریض به دکتر اعتماد کند. همه به‌هم بدبین شده‌اند.
