افق تبلیغ

راهبرد تبلیغی حضور روحانیت در عرصه بین الملل

گفتاری که در پی می آید، چکیده سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین رمضانی، امام جماعت و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ درباره موضوع تبلیغ اسلام در عرصه بین الملل است. ایشان در این گفتار به امکانات، تهدیدات و اصول و مبانی تبلیغ مؤثر اسلامی پرداخته است.
نخست باید به این نکته توجه داشت که پیش از انقلاب، بستر و زمینه برای اجرای احکام اسلامی همچون امروز فراهم نبود و در حقیقت حاکمیت از آن شیعه نبود. بسیاری، بر این باورند که بعد از انقلاب اسلامی، حجت بر ما تمام شد و زمینه ترویج فرهنگ اهل بیت علیهم السلام، چه در ایران و چه در سایر کشورهای دنیا، فراهم شد. بنابراین همین افق نظری و عقیدتی، می بایست در این ارتباط، برای یک تحول جهانی زمینه سازی کرد. در واقع، یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی، جنبش دینی و اسلامی ای است که نه تنها به بیداری در میان مسلمانان دامن زده بلکه باعث خیزش سایر دینداران عالم هم شده است، همچنین در این مسیر، موضوع قابل توجه دیگر این است که روحانیت معزز شیعه نیز همواره از ابهت علمی و معنوی برخوردار بوده و حفظ این دو جایگاه برای این گروه از علما ضروری است؛ چرا که روحانیت می بایست برای ترویج دین و دیانت، به معنای واقعی کلمه، این دو جایگاه پرابهت را توأمان داشته باشد. اکنون حتی به لحاظ رشد کمی هم، جمعیت مسلمانان بیشتر از کاتولیک ها شده است و در حقیقت، ما شاهد رشد روزافزون کمی مسلمانان در دنیای معاصر هستیم و این باعث می شود تا در معادلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشورهای متبوع شان تأثیرگذارتر باشند. با عطف توجه به این شرایط مناسب، می بایست در عرصه تبلیغ، روحانیت چشم اندازی 10 یا 20 ساله را برای خود ترسیم کند تا برای ورود به این عرصه با نگاه به نیازها، ضرورت ها و اولویت ها در عرصه تبلیغ، به تأثیر و توفیق دست یابد.
به سبب همین ضرورت هاست که در بحث «تدوین چشم انداز و سند راهبردی حضور روحانیت در عرصه تبلیغ در حوزه بین الملل»، می بایست هم ظرفیت های موجود و هم تهدیدات و توطئه های دشمنان اسلام را در نظر گرفت تا بتوان چشم اندازی کامل تدوین کرد.

ظرفیت های موجود در حوزه تبلیغ

یکی از ظرفیت های مهم و قابل توجه در عرصه تبلیغ و برنامه ریزی برای آن این است که در حال حاضر مراکزی باید وجود داشته باشند که به صورت جامع برنامه ریزی کنند و به شیوه های سنتی تبلیغ صرفا اکتفا نکرده و از ابزار جدید نیز برای تبلیغ و ترویج اسلام استفاده کنند. ظرفیت دیگر، حضور عالمان و نخبگان در این مراکز است؛ همچنین وجود پایگاه های اینترنتی مراکز اسلامی و مجامع علمی در دنیا نیز از دیگر ظرفیت هاست. وجود مدارس اسلامی از دیگر ظرفیت های موجود در عرصه تبلیغ در حوزه بین الملل است که با تأسف باید گفت، در این حوزه، عملکرد قابل توجهی وجود ندارد. ضروری است که در این زمینه توسط مسلمانان و برخی مراکز، کارهای جدی تری صورت گیرد؛ زیرا در قیاس با جمعیت مسلمانان هر کشور اروپایی، مدارس اسلامی کافی وجود ندارد؛ به خصوص باید در این زمینه سرمایه گذاری کرد تا از نیروهای بومی و با استعداد برای مدیریت این مدارس و مراکز اسلامی استفاده شود. از دیگر عرصه هایی که ورود روحانیت بدان ضروری و بایسته است، مشغول شدن به کارهای مقارن و تطبیقی است. جدی تر شدن مطالعات در خصوص مسائل اسلامی نیز از دیگر ظرفیت ها و فرصت های تبلیغ در عرصه بین الملل است.

تهدیدات در عرصه تبلیغ

در مباحث تبلیغ بین المللی تنها نباید به امکانات و ظرفیت ها پرداخت. برای تسهیل تبلیغ و ترویج مباحث اسلامی در سطح بین المللی، لازم است که تهدیدات را هم جدی بگیریم و برای رفع و مقابله با آنها برنامه ریزی کرد. یکی از تهدیدات جدی علیه اسلام، بحث بهائیت و وهابیت است که روحانیت باید نسبت به آن حساسیت و البته برنامه ریزی علمی داشته باشند. از دیگر تهدیدات می توان به کارهای احزاب ضد اسلامی موجود در اروپا اشاره کرد که علنا در آنجا در حال فعالیت در این زمینه هستند؛ به گونه ای که به جرأت می توان ادعا کرد، مقابله با اسلام چه به شکل تئوریک، چه به شکل اجرایی و چه به صورت علمی، اکنون در دستور کار دشمنان اسلام است.

راهبردهای حضور روحانیت در عرصه بین الملل در آغاز دهه چهارم

با توجه به این نکات و موضوعات، در بررسی و طرح راهبردهای حضور بین المللی تبلیغی روحانیت، می توان موضوعات راهبردی را این چنین مقوله بندی کرد:
*روحانیت در بحث انستیتوی غرب شناسی نسبت به گذشته باید فعال تر شوند و از نگاه سطحی به غرب دوری کرد و هر دو جنبه این پدیده فرهنگی را شناخت؛ بدین معنا که نه بگوییم غرب هیچ ندارد و نه اینکه کاملا غرب زده شویم؛ زیرا هر دو نگاه به ضرر اسلام گرایی در عرصه بین الملل است.
*جدی گرفتن بحث هایی همچون اومانیسم، لیبرالیسم و فمنیسم، از دیگر راهبردهای حضور روحانیت در عرصه بین الملل است؛ چرا که غربی ها با این مبانی و مباحث، درصددند تا به استحاله فرهنگی، سیاسی و اقتصادی هویت اسلامی بپردازند. بنابراین اگر کسی بخواهد در غرب، اسلام را تبلیغ کند؛ بدون آشنایی با مبانی و مبادی فرهنگ غرب، توفیق چندانی پیدا نخواهد کرد. از این رو آشنایی مبلغان با مبانی غرب از جمله و به ویژه لیبرالیسم فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و... ضروری است.
* تربیت امامان برای مراکز اسلامی در غرب؛ از سوی دیگر، تربیت مبلغان باید با توجه به شرایطی تحقق پذیرد که در غرب وجود دارد.
* زمینه سازی برای حضور نخبگان و فرهیختگان در همایش ها و سمینارهای علمی که در حال حاضر شکل یک خیزش و حتی یک جنبش را در اروپا به خود گرفته است.
* حضور رسانه ای برای تبلیغ در عرصه بین الملل.
* تأسیس مراکز و مدارس اسلامی.
* تعامل میان دانشگاه های غرب و شرق برای معرفی حوزه ها و مقولات بین المللی اسلام، خصوصا مباحث مربوط به حقوق بین الملل، اخلاق جهانی، خانواده و مسائل مربوط به زنان.
* آموزش های تبلیغی بر حسب نیازها و اولویت ها.
* توجه به وضعیت فرهنگی و جنس گفتمان کشورهای محل تبلیغ و حضور مبلغان و روحانیون نیز باید در بخش راهبردی، در بخش مبانی مورد توجه قرار گیرد.

پی‌نوشت‌ها:

* امام جماعت و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ و نماینده مجلس خبرگان رهبری.
* این نوشتار، گفتاری است از حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا رمضانی، نماینده مجلس خبرگان رهبری و امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ آلمان که به همت پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در محل این پژوهشگاه ایراد شده است. در اینجا شایسته است تا از دبیرخانه این همایش به خاطر در اختیار قرار دادن متن حاضر تشکر کنیم.

منبع: همشهری خردنامه شماره 55