تعاونی خدمات مترجمان تاسیس می‌شود/ ترجمه ابزار موازنه قدرت است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری محمدرضا اربابی رئیس انجمن صنفی مترجمان شهر تهران عصر دیروز یکشنبه 22 اسفند با حضور خبرنگاران در خبرگزاری مهر برگزار شد.

اربابی در ابتدای این مراسم به ارائه گزارشی از فعالیت‌های آغازین این انجمن پرداخت و گفت: انجمن مترجمان شهر تهران متولد سال 93 است و ما برای راه‌اندازی آن، برنامه ریزی 4 ساله‌ای را از سال 89 انجام دادیم. یکی از سوالات مهمی که انجمن در پی پاسخ‌گویی به آن بود، نبود نظام صنفی کارآمد در این حوزه بود که از حرف دور و به عمل نزدیک باشد. طبق قانون، مرجعی که یک نظام صنفی باید در بستر آن شکل بگیرد، وزارت تعاون است. بنابراین نقطه آغاز کار این وزارتخانه بود.

وی افزود: ما سالانه 2 تا 3 هزار نفر فارغ التحصیل رشته‌های مختلف ترجمه در کشور داریم که این تعداد، ظرفیت اشتغالی عظیمی ایجاد می کند و باید برایشان شغل ایجاد کرد. یکی از مشکلات بزرگ ما، سطح کیفی مترجمان بعد از فارغ التحصیلی شان است. بنابراین یکی از بحث‌های مهم برای انجمن، بحث کارآفرینی برای این فارغ التحصیلان بود و هست. به همین دلیل به ایجاد موثر بین نهادهای تصمیم‌گیر و بدنه مترجمان فکر کردیم. البته دلگرم کردن مترجمان، بسیار سخت بود چون بی‌انگیزگی و ناامیدی زیادی بر بازار نشر و مترجمان فعال در این بازار مستولی شده بود. یکی از طرح‌هایی که از ابتدای کار انجمن در دستور کار قرار گرفت، طرح حمایتی از ترجمه اولی‌ها بود که برای این طرح، 60 اثر در دستور کار قرار گرفتند و به مترجمان تازه کار سپرده شدند.

رئیس انجمن مترجمان شهر تهران ادامه داد: برگزاری کارگاه های آموزشی یکی دیگر از برنامه های انجمن بود که اقشار مختلف را درگیر کرد. در این زمینه می‌توانم از همکاری‌مان با حوزه هنری در زمینه برگزاری نشست‌های نقد ترجمه یاد کنم. تا امروز 6 نشست برگزار شده و در سال آینده هم 4 نشست برگزار می‌شود. یکی از مشکلات بزرگ مترجمان ما، عدم آشنایی به حق و حقوق شان است. اغلب آن‌ها نمی‌دانند در مواجهه با ناشر چه حق و اختیاراتی دارند. در این زمینه هم، نشست‌هایی در سال 95 در شعبه های دانشگاه آزاد در استان‌های مختلف و همچین اخیرا در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد. در حال حاضر بیش از 50 نفر از مترجمانی که به انجمن معرفی شدند، مشغول به کار هستند. یکی دیگر از کارهای انجمن، فعالیت مرکز مشاوره ترجمه است که بسیار روی آن تاکید داریم. این مرکز به مترجمان مشاوره رایگان ارائه می دهد.

اربابی گفت: اقدام مهم دیگر انجمن در سال 95، که برای اولین‌بار انجام شد، تنظیم نرخ‌نامه خدمات ترجمه بود. برای این کار، کارگروهی تشکیل و جلسات مکرر کارشناسی برگزار شد. در نهایت دستورالعمل نرخ‌نامه ترجمه تدوین شد و در حال حاضر، نسخه مکتوب و الکترونیک آن در دسترس است. یکی از مشکلات فضای ترجمه صحیح در کشورمان، فعالیت مراکز غیرمرتبط بود. به عنوان مثال شاهد بودیم که کافی‌نت‌ها و دفاتر فنی چاپ و کپی به ترجمه متون مختلف اشتغال دارند. با ارتباط با نهادهای ذی‌ربط این مساله برطرف و اعلام شد اگر کافی نت‌ یا دفتری اقدام به ترجمه غیرقانونی کند، پلمپ خواهد شد. امیدوارم این مساله در صورت وجود، فقط با گفتگو، دیپلماسی لبخند و مذاکره حل شود و نیازی به اقدام قانونی نباشد. بحث بعدی، تدوین منشور اخلاق حرفه‌ای مترجمان بود که با همکاری مترجمان رسمی قوه قضائیه انجام شد و در جشنی با حضور غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در حوزه هنری رونمایی شد.

وی پیش از پاسخگویی به سوال خبرنگاران گفت: ما ترجمه را یک ابزار موازنه قدرت می‌دانیم. کشوری که نمی‌تواند در موازنه قدرت، حضور داشته باشد، حتما شکست فرهنگی خواهد خورد. یا باید همه ما زبان انگلیسی یاد بگیریم و یا باید زبان بومی خودمان را با ابزاری به نام ترجمه حفظ کنیم. بنابراین باید بتوانیم پل ارتباطی خوبی بین فضای ترجمه داخل و خارج باشیم.

در ادامه این برنامه، اربابی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر درباره عنوان کارگری بودن این انجمن گفت: وقتی برای ثبت انجمن به وزارت تعاون رفتیم، با 2 گزینه مواجه شدیم: صنفی کارگری و کارفرمایی. اگر انجمن مورد نظر، متولی افراد باشد یک انجمن کارگری و اگر متولی نهادی باشد، یک انجمن کارفرمایی است. به همین دلیل انجمن ما، عنوان کارگری را یدک می کشد.

رئیس انجمن مترجمان شهر تهران در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار مهر درباره ارتباط با ناشران و مترجمان قدیمی گفت: قرار نیست در این زمینه چیزی را به هم بزنیم یا بازتعریف کنیم. در بخش قیمت گذاری، انجمن با ناشران وارد گفتگو نشده است. وقتی ناشر با مترجمش به صورت درصدی کار می کند، بحث نرخی که به آن اشاره کردیم به کار نمی آید. ولی وقتی مترجمان به انجمن می آیند و با حق و حقوق شان آشنا می شوند، متوجه می شوند که از چه امکاناتی محروم اند و برخی از قراردادها واقعا قرارداد ترکمانچای هستند. در حال حاضر، نرخ هر کلمه 32 تومان است ولی عواملی هستند که قیمت را تغییر می دهند مثل زمان یا زبان مبدا و مقصد.

وی در پاسخ به سوال دیگری که خبرنگار مهر درباره بودجه این انجمن پرسید، گفت: انجمن‌های صنفی حق درآمدزایی ندارند. ما فقط حق ورود، حق عضویت و کمک های داوطلبانه اعضا را داریم. در حال حاضر، حق عضویت، سالانه 90 هزار تومان و حق ورودی 10 هزار تومان است. اتفاق خجسته در این زمینه، همکاری ما با سازمان‌ها و نهادهای ارائه دهنده خدمات بود و این کار برای حداقل کردن هزینه هایمان انجام شد.

اربابی در پاسخ به سوالی دیگر گفت: درباره بیمه مترجمان، هدف بلند مدت ما، بیمه تامین اجتماعی است اما در حال حاضر داریم برای بیمه‌های تکمیلی رایزنی می‌کنیم. تعداد اعضا هم با توجه به دوساله بودن انجمن، قریب به 200 نفر است که البته خیلی کم است و باید بیشتر باشد. مثلا اخیرا در یکی از ترجمه‌های انگلیسی مترجمی عبارت دفاع مقدس را War ترجمه کرده بود و به نظرم کل مفهوم را زیر سوال برده بود. به همین دلیل طرحی را به بنیاد سعدی ارائه دادیم که به موجب آن، فارسی آموزان خارجی چه در داخل و چه خارج کشور که آموزش زبان فارسی می بینند، یک دوره تکمیلی ترجمه را هم طی کنند تا به این وسیله برای ترجمه آثار فارسی به دیگر زبان ها، تربیت شوند. از دیگر مشکلات ما، رشد قارچ‌گونه سایت‌های غیرمجاز و غیرقانونی ترجمه است که در این باره با بخش رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد گفتگو کردیم ولی گفتند متاسفانه هیچ ابزاری برای نظارت بر این سایت ها وجود ندارد.

رئیس انجمن صنفی مترجمان تهران در پاسخ به سوالی درباره کپی رایت گفت: یکی از کارهایی که در این زمینه می‌توانستیم انجام بدهیم، آگاهی بخشی به جامعه بود تا با مفهوم مالکیت فکری و معنوی آشنا شود. جالب است که لایحه جامع مالکیت فکری از سال 88 تا امروز، بین مجلس و دولت پاسکاری می‌شود. ما تلاش می‌کنیم این لایحه به جایی برسد که اگر به کنوانسیون برن هم نمی‌پیوندیم، حداقل حق معنوی آثار را رعایت کنیم. از دیگر تلاش های انجمن، شکستن انحصار زبان انگلیسی است. اعضای انجمن با همین رویکرد، به گونه‌ای انتخاب شده و می‌شوند که از تک قطبی بودن زبان انگلیسی جلوگیری شود.

در بخش سوم این نشست و پس از سوال و جواب خبرنگاران، اربابی گفت: شخص مقام معظم رهبری از مطالبه گران این مساله هستند که حرف تازه‌ای برای جهان داشته باشیم و حرف هایمان را برای دیگران ترجمه کنیم. در زمینه ترجمه آثار فارسی به دیگر زبان‌ها، کارهایی شده ولی به جرات می توانم بگویم در نقطه صفر هستیم. امروز 12 تا 13 هزار مترجم داریم که اگر 50 درصدشان هم توانمند باشند، می‌توانند در فضای بین‌المللی فعالیت کنند.

وی افزود: در حال حاضر هم کسانی هستند که در این زمینه در فضای بین المللی کار می‌کنند و به دلار حقوق می گیرند. اما همان مترجم هم ارز 70 درصدی را وارد می کند و به عبارتی حق اش را می خورند. دلیل وجود چنین فضایی این است که فضا و قانون بین‌المللی حاکم نیست. در یک ماه اخیر تلاش کردیم تا انجمن به فدراسیون جهانی مترجمان بپیوندد. این فدراسیون در پاریس مستقر است و تمام انجمن های صنفی دنیا عضوش هستند. البته این کار ما، خشت اول است و باید امکان حضور مترجمان ایرانی را در جوایز بین المللی فراهم کرد. به همین دلیل سال آینده، اولین جایزه بین المللی را در حوزه ترجمه با همکاری نهادهای مختلف برگزار می کنیم. طرح بعدی هم یک بازار ترجمه آنلاین است که اگر مقدماتش فراهم شود، قطعا در سال آینده انجام خواهد شد.

اربابی گفت: نرخ بیکاری در کشورمان بالاست و در حوزه علوم انسانی دارد به فاجعه می‌انجامد. در حوزه ترجمه، 20 درصد از مترجمان کار ندارند. این افراد همان فارغ‌التحصیلان دانشگاه ها هستند. این قول را می دهم که در سال 96 موسسه شرکت تعاونی خدمات انجمن صنفی مترجمان تهران تاسیس شود. این موسسه مترجمان را با ساز و کار مناسب به کار می‌گیرد تا بتوانند در فعالیت ترجمه، مشارکت داشته باشند. هرکدام از اعضای این تعاونی، ذی سود هستند. امیدوارم این تعاونی بتواند در سال 96، بزرگ ترین تعاونی کشور و طی 5 سال آینده، بزرگ ترین تعاونی ترجمه در منطقه باشد.