کاهش درآمد، مشکلات اقتصادی و هزینه‌های کمرشکن باعث شده تا عده‌ای تمام دارایی‌های‌شان را روی دستشان دست‌به‌دست بچرخانند تا بتوانند زندگی‌شان را از نابودی نجات دهند.
به گزارش ، روزنامه صبح نو نوشت: این افراد که با برچسب دستفروش شناخته شده‌اند در همه جای این شهر دیده می‌شوند. دستفروشی در کشور به نمادی از نابسمانی اقتصادی و اجتماعی بدل شده و وضعیتی آشکار از نامتوازنی کار را در جامعه نمایش می‌دهد. دستفروشان جامعه نه مجرم هستند و نه دنبال دردسر می‌گردند تنها خواسته‌شان تأمین معیشت است که محقق نمی‌شود.
رشد روز‌افزون گرانی و افزایش سطح بیکاری، به رشد شغل‌های کاذب و البته پولساز برای برخی از واردکننده‌ها تبدیل شده است، فارغ از کیفیت اجناسی که این دستفروشان ارائه می‌دهند، چهره‌ای که از شهر تهران در اذهان نقش می‌بندد بی‌قانونی و هرج‌و‌مرج اجتماعی را محکم‌تر می‌کند. شاید دستفروشی راهی برای امرار معاش برخی از افراد ناتوان باشد که چاره‌ای جز این کار ندارند، اما رها کردن این وضعیت باعث تشدید حضور دستفروشان می‌شود.
افزایش مشاغل کاذب
آقای‌روح‌الله‌بابایی‌صالح، عضو کمیسیون اجتماعی در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از اینکه بیکاری و مشکلات اقتصادی زمینه افزایش مشاغل کاذب در تمامی شهرهای کشور را فراهم کرده است، می‌گوید: «دستفروشان نه تنها فضاهای شهری بلکه اتوبان‌ها را نیز اشغال و با بساط‌گستری برای شهروندان ایجاد مزاحمت می‌کنند.»
او با انتقاد از اینکه تعداد دستفروشان در کلانشهرها روز‌به‌روز در حال افزایش است، می‌افزاید: «بی‌توجهی نسبت به جمع‌آوری و ساماندهی دستفروشان باعث شده برخی در قالب دستفروشی اقدام به خرید و فروش مواد‌مخدر و مشروبات الکلی کنند.»
وضعیت واقعی
او با تاکید بر اینکه دستفروشان باید جمع‌آوری و ساماندهی شوند، تاکید می‌کند: «60درصد دستفروشان دستفروش واقعی بوده و از این طریق امرار معاش می‌کنند، اما مابقی نیز در قالب دستفروشی به انواع آسیب‌های اجتماعی دامن می‌زنند در این رابطه بهتر است دستفروشان واقعی شناساسی و ساماندهی شوند و با متخلفان نیز مطابق قانون برخورد شود، در این رابطه نیاز است شهرداری‌ها فضاهای مشخص را در اختیار دستفروشان واقعی قرار دهد تا معیشت آنها در معرض تهدید قرار نگیرد.»
این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه شهرداری‌ها باید با برنامه‌ریزی منسجم از گسترش پدیده دستفروشی در کلانشهرها جلوگیری کنند، اضافه می‌کند: «اگر در رابطه با ساماندهی دستفروشان با خلأ قانونی مواجه هستیم نیاز است شهرداری‌ها از طریق شورای‌عالی استان‌ها لایحه‌ای را تدوین و به مجلس ارائه کند تا با تبدیل آن به قانونی جامع یک‌بار برای همیشه پدیده دستفروشی در کشور مدیریت شود.»
صالح بابایی با انتقاد از اینکه دستفروشان متکدی عامل ترافیک شهری و مخل نظم شهر هستند، می‌گوید: «متاسفانه برخی متکدیان به دستفروشی روی آورده‌اند تا از جرم تکدی‌گری رهایی یابند و با فروش دستمال کاغذی، سی دی، آب و گل و سد کردن راه مانع از عبور رانندگان شده و ایجاد ترافیک می‌کنند. این موضوع هر روز در اتوبان تهران-کرج تکرار می‌شود و تعداد آنها نیز روز به روز در حال افزایش است و متاسفانه شاهد هیچ برخوردی با آنها نیستیم.»
جمع‌آوری دستفروشان
خانم زهرا نایینی، آسیب‌شناس اجتماعی درباره اینکه آیا برخورد و جمع‌آوری دستفروشان نتیجه‌ای دارد، به روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: «بهتر است مسوولان به‌جای طرح‌ریزی و اجرای عملیات‌های گسترده به منظور جمع‌آوری این‌ها فکری برای اقتصاد بیمار بیکاری‌زا کنند، فکری برای تقسیم عادلانه ثروت و موقعیت‌های شغلی کنند تا چند سال آینده همه مردم به دستفروش تبدیل نشوند.»
او ادامه می‌دهد: «باید توجه داشت این به‌هم ریختگی اقتصادی درنهایت گریبانگیر همین قشر دستفروش هم خواهد شد. پس به‌جاست با نگرشی جامع و بهره‌گیری از الگوهای مشابه جهانی به ساماندهی موضوع بپردازیم. از سوی دیگر دولت باید در پی ساماندهی موضوع اشتغال در جامعه، برقراری حقوق بیکاری و رسیدگی به اقشار آسیب‌پذیر تا زمان تأمین حداقل معاش باشد.»
دکتر راغفر، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه ریشه‌های دستفروشی را در جهانی شدن، رشد شهرنشینی، ناتوانی اقتصاد ملی در ایجاد شغل رسمی، نابرابری؛ فقر و فساد ساخت‌یافته عنوان می‌کند و معتقد است آمار بالای بیکاری و عدم تناسب میان سطح دستمزد و هزینه‌های زندگی؛ افراد سرپرست خانواده را به سمت دستفروشی سوق داده است. این دستفروشان به بازاری وارد شده‌اند که به‌جای دولت، مافیا به تنظیم روابط و انتظام بخشی به آن مشغول است. از جمله عوامل ساختاری در ایجاد و گسترش دستفروشی نبود تناسب بین رشد بخش‌های مختلف اقتصادی است.
تهدید یا فرصت
دستفروشی به هر دلیلی که ایجاد شده باشد؛ بخشی از نیاز اشتغال و تهیه مایحتاج اقشار عمدتاً کم‌درآمد جامعه را تأمین می‌کند. امروزه حتی در بزرگ‌ترین شهرهای کشورهای توسعه‌یافته نیز این پدیده وجود دارد و کارکردهای خاص خود را دارد.
دکتر مراد ثقفی، محقق اجتماعی به‌عنوان یک کارشناس در امور اجتماعی نظر متفاوت و جالبی درباره استفاده از ظرفیت دستفروشان دارد و معتقد است: «دستفروشی در همه‌جای دنیا به‌عنوان یک شغل و جاذبه فرهنگی توریستی به آن توجه می‌شود. گرچه تهران پایتخت مدرنیته است که سعی می‌کند آثار و شواهد فرهنگی و اجتماعی را حذف کند، در شهرهایی مانند پاریس و نیویورک و لندن با ساماندهی دستفروش‌ها نهایت بهره‌برداری را از ظرفیت‌های اقتصادی این بخش از اقتصاد غیر رسمی کرده‌اند. کوالالامپور حتی به‌خاطر برنامه‌ریزی برای دستفروش‌ها جایزه بین‌المللی گرفته است.»
دستفروشی چه فرصت باشد و چه تهدید به نظر می‌رسد بیش از حد، از کنترل مسوولان خارج شده است، شاید بتوان وجود دستفروشان را یک فرصت دانست اما زمانی‌که از این فرصت‌ها استفاده نشود مسلماً می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور خود را در قالب تهدید به جامعه تحمیل کند.
