بیماری‌های زنان (۲)

آذین صحابی

سندرم خستگی مزمن (CFS)

این بیماری هم یکی دیگر از بیماری‌های غیر خودایمنی است که تشخیص آن ممکن است راحت نباشد. هیچ‌کس به درستی نمی‌داند علت این عارضه چیست، ولی مطالعات نشان داده که عفونت‌های ویروسی نهفته، برهم خوردن تعادل هورمون‌ها و استرس می‌توانند در بروز این بیماری موثر باشد.

پژوهشگران معتقدند که حداقل یک میلیون آمریکایی به این سندرم مبتلا هستند، ولی کمتر از 20 درصد آنها تشخیص داده شده‌اند. زنان، به‌خصوص در دهه 40 و 50 زندگی، چهار برابر بیش از مردان در معرض ابتلا به این سندرم هستند که ممکن است با تغییرات هورمونی دوران یائسگی در ارتباط باشد.

نشانه‌ها

خستگی این بیماران با فعالیت فیزیکی بیشتر شده و با استراحت هم بهتر نمی‌شود. به همین جهت میزان فعالیت فیزیکی این افراد پس از ابتلا به بیماری به طور مشخصی کمتر از دوران قبل از بیماری است.

آنها ممکن است کاری را که یک ساعت طول می‌کشد، در سه ساعت انجام دهند. تضعیف حافظه و تمرکز و دردهای عضلانی از دیگر نشانه‌های این بیماری هستند.

راه تشخیص

هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص این سندرم وجود ندارد؛ بنابراین وقتی با این علائم به پزشک مراجعه کنید، برای تشخیص بیماری آزمایش‌های مختلفی انجام خواهد داد.

اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید و معاینات روانی برای تشخیص بود یا نبود افسردگی از جمله این آزمایش‌هاست.

درمان

مطالعه‌ای در سال 2006 نشان داد مصرف داروی ریتالین که تحریک‌کننده سیستم عصبی است، می‌تواند برای کاهش علائم مبتلایان به سندرم خستگی مزمن مفید باشد و تمرکزشان را بهبود بخشد. 

ولی بخش عمده درمان به صورت تجربی است؛ به این معنا که پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند فعالیت‌های فیزیکی شدید انجام ندهند و به طور متعادل ورزش کنند. همچنین الکل ننوشند و از میزان مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار بکاهند. استراحت کافی و کاهش استرس در زندگی روزمره هم در بهبود علائم آنها موثر است.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCO)

این بیماری شایع‌ترین اختلال هورمونی بین زنان در سنین باروری است. از هر 10 زن، یک زن در سنین باروری به این عارضه مبتلا می‌شود. دلیل اصلی بروز ناباروری در این زنان ترشح بیش از اندازه آندروژن و هورمون‌های مردانه است.

افزایش بیش از حد آندروژن با عدم تعادل در سطوح انسولین مرتبط است. دکتر کاترین شریف، یکی از مدیران مرکز سندرم تخمدان پلی کیستیک دانشکده پزشکی در فلادلفیا می‌گوید: «انسولین یک هورمون شبه رشد است و باعث چاقی می‌شود.

اگر مقدار انسولین در خون زیاد باشد، تخمدان‌ها بیش از حد تستوسترون ترشح می‌کنند و این باعث تشکیل کیست در تخمدان‌ها می‌شود. بیش از نیمی از زنان مبتلا به PCO یا دچار دیابت هستند و یا در مرحله پیش از ابتلا به دیابت قرار دارند.

نشانه‌ها

غیر از قاعدگی‌های نامنظم یا توقف کامل آن، رویش موی زیاد روی صورت، سینه، پشت و ران‌ها از علائم دیگر این سندرم می‌باشد. همچنین این بیماران دچار آکنه و ریزش مو می‌شوند و به سرعت وزن اضافه می‌کنند که به نظر می‌رسد قابل کنترل نیست.

راه تشخیص

هیچ آزمایشی به تنهایی نمی‌تواند این بیماری را تشخیص دهد و پزشک مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را برای تشخیص قطعی انجام خواهد داد. او اندام‌های تناسلی را از لحاظ وجود کیست یا دیگر توده‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد و برای این کار از سونوگرافی استفاده خواهد کرد.

همچنین برای سنجش میزان گلوکز و تعدادی دیگر از هورمون‌ها، مانند هورمون‌های جنسی و هورمون‌های تیروئید آزمایش خون هم درخواست خواهد کرد. مصرف قرص‌های ضدبارداری می‌تواند سیکل‌های قاعدگی را منظم کند، سطوح آندروژن را در خون کاهش دهد، از میزان رشد موها بکاهد و جوش‌های آکنه را درمان نماید. مصرف داروی متفورمین که قندخون را کنترل می‌کند و تولید تستوسترون را کاهش می‌دهد، برای کاهش وزن موثر است.

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

دیوید گرین والد، مدیر بخش بیماری‌های گوارش مرکز مونت‌فیور در نیویورک، درباره این بیماری می‌گوید: «درد و گرفتگی مزمن شکم، نفخ شکم، اسهال و یبوست از علائم این بیماری هستند که به خاطر عملکرد نامطلوب در مسیری که مغز و روده با هم ارتباط دارند، ایجاد می‌شود.

حدود 20 درصد از آمریکایی‌ها به این عارضه مبتلا هستند که زنان دو برابر بیش از مردان درگیر می‌شوند. دانشمندان حدس می‌زنند سیکل‌های قاعدگی زنان در بروز این عارضه تا حدی موثر باشد.

نشانه‌ها

برخی بیماران فقط اسهال و برخی دیگر یبوست دارند. عده‌ای هم دچار هر دوی این حالات هستند. غذاهای چرب و سنگین و لبنیات این بیماری را تشدید می‌کنند. مصرف قهوه و نوشیدنی‌های حاوی کافئین باعث شل شدن مدفوع و اسهال در این بیماران می‌شود.

راه تشخیص

یکی از روش‌های تشخیص بیماری این است که پزشک بررسی می‌‌کند آیا بیمار 12 هفته در 12 ماه این علائم را داشته است یا خیر.

درمان

مصرف غذاهای حاوی فیبر (که در بسیاری از میوه‌ها و سبزی‌ها مانند کلم بروکلی و دیگر سبزی‌ها و در نان‌های تهیه‌شده از آرد گندم کامل وجود دارد) یا مکمل‌های فیبر، علائم بیماری را بهبود می‌بخشند؛ ولی مصرف بیش از حد فیبر می‌تواند علائم، به خصوص نفخ را تشدید کند.

تجویز داروهای ضدافسردگی (بسیار کمتر از دوزی که برای درمان اختلالات خلقی به کار می‌رود) می‌تواند فعالیت نورون‌هایی که فعالیت روده را کنترل می‌کنند، کاهش دهد و حس ناراحت‌کننده‌ای که فرد هنگام نفخ شکم دارد، تخفیف پیدا کند.

در ماهنامه بعدی، بحث بیماری‌های زنان را با بیماری‌های خود‌ایمنی ادامه خواهیم داد...

برای خواندن بخش اول- بیماری‌های زنان  - اینجا کلیک کنید.