معرفی شهر بانوی آب ها؛ کنگاور کرمانشاه

در دل دیار غیور مردان، کرمانشاه شهری واقع شده است که شهره به شهر بانوی آب هاست. کنگاور همان شهری است که این لقب را از آن خود ساخته است. در سفر به کنگاور باید بدانید که این شهر که در سمت شرقی استان کرمانشاه و در فاصلۀ 92 کیلومتری از مرکز استان واقع شده است و تا تهران پایتخت کشور عزیزمان فاصله 503 کیلومتری دارد. شهری که به واسطه شرایط جغرافیایی خود از آب و هوایی معتدل برخوردار است و می تواند میزبانی شایسته برای گردشگران در تمام فصول سال باشد. شهر کنگاور اگر چه شهری کوچک به حساب می آید اما می توان در گوشه و کنار همین شهر کوچک نیز جاذبه های گردشگری کنگاور را بیابید که شوق بازدید از شهر بانوی آب ها را تقویت کند. دیدنی های کنگاور که هم طبیعت گردان را سر ذوق می آورد و هم برای علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ و هنر جذاب و چشم نواز است.

شهر کنگاور

می توان گفت که تمرکز طبیعت گردان درباره سفر به کنگاور بیشتر معطوف به کمپینگ ها و فضاهای طبیعی اطراف این شهر معطوف است. این مکان ها که اصطلاحاً سراب خوانده می شود به شدت در ایام نوروز و تابستان مورد علاقه گردشگران واقع می شوند. گردشگرانی که به قصد لذت بردن از طبیعتی بکر رهسپار این منطقه از غرب کشور شده اند. سراب فش در سمت غرب شهر کنگاور و در فاصله ا7 کیلومتری از این شهر، سراب خرم آباد یا بوجان در قسمت شمالی این شهر و در فاصله 10 کیومتری و سراب ماران در قسمت جنوب غربی کنگاور و در فاصله ده کیومتری از مرکز شهر سه مورد از جاذبه های گردشگری کنگاور به حساب می آیند. این سه سراب را می توان به عنوان بهترین مکان برای بررسی طبیعت خاص منطقه معرفی کرد. در کنار این زیبایی های طبیعی خیره کننده، زیارتگاهی را می توان یافت که در میان اهالی شهر کنگاور بسیار محبوب است. مقبره امام زاده ابراهیم(ع) در مرکز شهر محلی است که دل مردمان کنگاور را به آرامش می رساند. این امام زاده که از نوادگان امام سجاد (ع) می باشد در بارگاهی قدیمی آرامیده است. وجود این امام زاده سبب شده است که کنگاور از نظر مذهبی نیز جایگاهی مشخص در منطقه داشته باشد. اما جاذبه گردشگری خاصی که سبب شده تا شهر کنگاور لقب شهر بانوی آب ها را به خود اختصاص بدهد، معبدی است که متعلق به دوره هخامنشیان می باشد.

معبد بانوی آب ها، معبد آناهیتا

قرار گرفتن شهر کنگاور در مسیر تاریخی راه ابریشم و در میان راه ارتباطی مرکز و غرب ایران با بین النهرین سبب شده است که دیدنی های کنگاور در آن یافت شود. یکی از این نشانه ها که سند قدمت کنگاور را امضا می کند، بقایای به جا مانده از معبد آناهیتا است. این بقایا که نشان دهنده وجود سازه ای عظیم است، متعلق به بانوی آب ها در ایران باستان بوده است. نام این بانو و صاحب و مالک و الهه آب ها آناهیتا بوده است. از این روست که این معبد و بقای به جا مانده از آن را به این نام می خوانند. تحقیقات گسترده ای بر روی این بنای با عظمت صورت گرفته و دانشمندان تاریخ و جغرافیای جهان همه زوایای پیدا و پنهان این بنا را مورد ارزیابی قرار داده اند. اما همه آن ها با یکدیگر هم عقیده هستند که رازهای نامعلوم و پنهان زیادی در دل عمارت بانوی آب ها که یکی از جاذبه های گردشگری کنگاور می باشد، نهفته است که نیاز به بررسی ها و کنکاش هایی بیشتر دارد. یکی از این محققان ایزیدور خاراکسی، جغرافیانویس یونانی است. این فرد را می توان نخستین فردی دانست که درباره معبد آناهیتا به تحقیق پرداخته است. تحقیقات او در کتابی با نام ایستگاه ها و بعدها، چاپارخانه های پارت به رشته تحریر در آمده است. وی در این کتاب به معبدی اشاره کرده که در منطقه کنکوبار قد علم کرده بود و نام این معبد را آرتمیس یاد نموده است. بعده ها پس از تحقیقات پیوسته دانشمندان و جغرافی دانان ایرانی به این نتیجه رسیده اند که منطقه یاد شده همان شهر کنگاور است و معبدی که بدان اشاره گشته است همان معبد آناهیتا می باشد. این در حالی است که جغرافی دانان اسلامی وجود چنین معبدی را قبول ندارند و معبد یاد شده را قصری می دانند که به خسرو پرویز تعلق داشته است و نام آن را نیز قصر الّصوص می دانند. علت این نام عجیب نیز خود نیاز به بررسی دارد. گفته می شود در جنگ نهاوند که منجر به پیروزی اعراب نیز شد، آنان در منطقه کنگاور اسکان نمودند اما در زمان استراحت اسب های سواران به سرقت رفته است. بافت قدیمی شهر کنگاور تا سده نوزدهم میلادی پا برجا مانده بود، اما درست در همان زمان بود که ساخت و سازهای جدید چهره سنتی شهر را دگرگون کرد. دیگر آثار واضح و مشخصی از آن بنای عظیم و باشکوه در میان سازه ای جدید یافت نمی شد. تنها دیواره ای سنگی از آن همه عظمت باقی مانده بود و چندین ستون که نشان می داد روزگاری دور این مکان ساختمانی بوده است، ساختمانی با شکوه متعلق به بانوی آب ها. این موارد را می توان در دل نوشته های دو جهانگرد هنرمند فرانسوی به نام های فلاندن و پاسکال کست بیابیم. این دو جهانگرد که در سال 1840 به کنگاور سفر کرده بودند، دست به توصیف این منطقه در سفر به کنگاور زده اند. سال ها گذشت و معبد آناهیتا در حال فراموشی بود که در سال 1374 دوباره این نام بر سر زبان ها افتاد. این بار اداره کل باستان شناسی و فرهنگ عامه بود که آناهیتا را از دل تاریخ بیرون کشید. این اداره یک تیم تحقیقاتی باستان شناسی را به سرپرستی سیف الله کامبخش به منطقه کنگاور اعزام کرد تا بر روی این منطقه مرموز و ساختمان مرموزش کاوش نمایند. این گروه تحقیقاتی راه دشواری را در پیش رو داشتند. آنان باید پیش از هر چیزی خانه ها و ساختمان هایی را که در این محدوده ساخته شده بود، خریداری می کردند. آن ها را خراب می کردند و تازه پس از طی کردن این راه پر خرج و دشوار و فراهم کردن شرایط تحقیقاتی عملیات کاووشگرانه خود را آغاز می کردند. اولین سرنخ های بدست آمده در تحقیقات نشان می داد که ساختار این منطقه چند لایه است و هر لایه متعلق به دوره ای از تاریخی است که بر جاذبه های گردشگری کنگاور گذشته است. در لایه هایی رویی سازه بود که حمامی یافته شد متعلق به قرن چهارم هجری. هر چه کاوش ها به طرف لایه های زیر پیش می رفت، سازه های قدیمی تری یافت می شد. در برخی لایه های علاوه بر سازه های گوناگون آثار دوره ساسانی و اشکانی نیز به دست آمد. سفالینه ها، تابوت ها، خمره ها و سکه هایی که در میان خاک پنهان شده بودند، بخشی از آثاری هستند که در این جستجوها یافته شدند. در نهایت این گروه باستان شناسی اعلام کرد که سنگ بنای معبد آناهیتا در دوره هخامنشیان نهاده شده است. در ادامه سرپرست گروه به این موضوع اشاره کرد که سازه مورد بررسی تنها محلی برای عبادت بوده و کارایی دیگری نداشته است. در یادداشت های سیف الله کامبخش می توان دید که این تپه، تپه ناهید خوانده می شده است و پایگاه بانوی آب ها بوده است. تا سال ها نظریه گروه یاد شده بر ورد زبان ها بود تا اینکه مسعود آذرنوش اعلام کرد که نظریه قبلی غلط است و قدمت این بنا به دوره ساسانی بر می گردد و اصلاً نمی تواند معبدی باشد برای بانوی آب ها با قدمتی این چنینی. این نظریه در محافل و مجامع تاریخی مورد تأیید واقع نشد و هم چنان نظریه قبلی برای این منطقه که از دیدنی های کنگاور در زمان سفر به کنگاور است، بیان می شود. چندین و چند سال است که این محوطه به محلی گردشگری و تاریخی در سفر به کنگاور بدل شده است و علاقه مندان تاریخ سرزمینمان را به سوی خود می خواند اما به دلیل عدم توجه میراث فرهنگی به دیدنی های کنگاور تا حدودی مهجور مانده است. عدم وجود تابلوهای راهنما برای افراد غیر متخصص سبب شده است که میزان رضایتمندی از تماشای معبد کاهش بیابد. امید است که با همت مسئولان فرهنگی و علاقه مندان به تاریخ این شهر و این معبد که خواستگاه بانوی آب ها است، مورد اقبال بیشتری واقع شود و این نوشتار بتواند قدمی مثبت برای دیداری تازه از دیدنی های کنگاور بردارد.